Achondroplazja: Jakie są przyczyny i objawy wrodzonej choroby kości?

Achondroplazja to genetyczne zaburzenie rozwoju chrząstki, w którym występuje wada wzrostu kości, nieprawidłowy rozwój i kostnienie chrząstki stawowej. Dysproporcja występuje już u noworodków i jest uwarunkowana genetycznie.

Etiologię, objawy, opcje leczenia i wiele więcej można znaleźć w tym artykule.

Co to jest achondroplazja?

Achondroplazja odnosi się do stanu upośledzonego wzrostu chrząstki. Jest ona spowodowana zaburzeniem procesu kostnienia echondralnego kości i skutkuje nieprawidłowym wzrostem kości.

Głównym problemem nie jest jednak nierozwinięta chrząstka, ale sam proces kostnienia - przekształcanie chrząstki w kość podczas rozwoju. Jest to szczególnie widoczne w kończynach górnych i dolnych.

Przyczyna choroby została po raz pierwszy opisana przez dr Johna J. Washmutha i jego zespół badawczy w 1994 r. Choroba jest rzadka, występuje u około jednego na 15-20 tysięcy urodzeń.

Choroba genetyczna jest spowodowana mutacją w genie receptora czynnika wzrostu o nazwie FGFR3.

Jest to mutacja w genie, który koduje receptor dla czynnika wzrostu fibroblastów. Czynnik ten jest odpowiedzialny za regulację liniowego wzrostu kości.

Charakterystycznym objawem achondroplazji jest wadliwa budowa ciała pod względem niskiego wzrostu, krótkich kości i głowy, która jest nieproporcjonalnie duża w porównaniu do ciała.

Podstawową przyczyną achondroplazji jest zaburzenie genetyczne na chromosomie 4, a konkretnie wspomniany wcześniej gen FGFR3.

Achondroplazja ma charakter autosomalny dominujący. Autosomalny oznacza, że patologiczny gen nie znajduje się na chromosomie płci, dlatego też choroba dotyka obu płci - męskiej i żeńskiej.

Dziedziczenie typu dominującego oznacza, że noworodek dziedziczy chorobę od jednego z rodziców z achondroplazją. Jednak około 80% osób z achondroplazją ma rodziców o normalnym wzroście bez diagnozy.

U większości pacjentów nie ma oczywistego obiektywnego czynnika historii rodzinnej, jednak starszy wiek ojca (ponad 35 lat) może być wyraźnym czynnikiem ryzyka w przypadku tej rzadkiej choroby achondroplazji.

Szansa na poczęcie dziecka z achondroplazją u obojga zdrowych rodziców jest bardzo mała.

Osoba z achondroplazją, która ma partnera o fizjologicznym wzroście, ma około 50% szans na urodzenie zdrowego dziecka. Jeśli jednak oboje rodzice mają achondroplazję, szansa na urodzenie zdrowego dziecka wynosi około 25%.

Istnieje również 25% szans, że dziecko będzie miało homozygotyczną mutację, która jest niezgodna z życiem.

Głównym charakterystycznym objawem wynikającym z nieprawidłowego wzrostu kości jest niski wzrost (budowa karłowata) z krótkimi rękami i nogami, średnim rozmiarem tułowia i większą głową w porównaniu do ciała.

Często występuje również wodogłowie (gromadzenie się płynu w jamach mózgu).

Średni wzrost dorosłych mężczyzn z achondroplazją wynosi około 131-136 cm, a dorosłych kobiet 124-130 cm.

W większości przypadków osoby są niższe niż 130 cm.

W obrębie twarzy szczególnie dominuje okolica czołowa i nierozwinięta nasada nosa. Charakterystyczna jest wydłużona czaszka w kształcie gruszki. Żuchwa i łuki nadoczodołowe są również powiększone. Powszechne są również problemy z uzębieniem i jamą ustną.

Oczekiwana długość życia może jednak ulec nieznacznemu skróceniu z powodu problemów z oddychaniem (ryzyko bezdechu sennego), zaburzeń sercowo-naczyniowych, niefizjologicznego ułożenia rdzenia kręgowego lub nawracających infekcji.

Niskie ciśnienie krwi często występuje w dzieciństwie.

Nadmierna masa ciała (otyłość), zwiększona lordoza i kifoza kręgosłupa, garbienie się, niestabilność stawów i brak równowagi mięśniowej oraz ból kręgosłupa są powszechne.

Otyłość jest jednym z głównych problemów w achondroplazji. Prowadzi do zwiększonej zachorowalności i przeciążenia stawów i kręgosłupa. Otyłość wiąże się z brakiem ruchu, zwiększonym apetytem i niestabilnością psychiczną danej osoby.

Inną charakterystyczną cechą jest niefizjologiczna pozycja kolan (nogi w wyimaginowanej literze O).

Makrocefaliczna czaszka u niemowląt, krótka szyja, krótkie kończyny i hipotonus mięśniowy razem negatywnie wpływają na rozwój motoryczny pacjenta.

Charakterystyczne cechy achondroplazji:

• Krótkie kończyny górne i dolne
• Duża głowa w stosunku do ciała
• niski, karłowaty wzrost
• wydatne czoło i łuki nadoczodołowe
• Wadliwa postawa ciała
• Lordoza i kifoza kręgosłupa
• Kolana w kształcie litery O

Diagnoza opiera się głównie na charakterystycznych cechach klinicznych, takich jak ogólny wzrost, obwód głowy, budowa czaszki, długość kończyn oraz proporcje górnych i dolnych segmentów ciała.

Diagnoza jest przede wszystkim potwierdzana przez molekularne testy genetyczne na obecność mutacji genu FGFR3.

Diagnoza prenatalna jest możliwa podczas prenatalnego badania ultrasonograficznego w 3. trymestrze ciąży. Można wykryć skrócenie kości długich.

Potwierdzenie diagnozy jest również możliwe poprzez badanie genetyczne (płyn owodniowy/krew obwodowa) DNA płodu na obecność mutacji FGFR3 w pozycji 380 (G380R) u prawie wszystkich pacjentów z achondroplazją.

Wady rozwojowe szkieletu achondroplazji można zaobserwować w badaniu ultrasonograficznym od około 22-24 tygodnia ciąży.

Jednak największym problemem w diagnostyce prenatalnej jest to, że w niektórych przypadkach zmiany są widoczne dopiero w trzecim trymestrze ciąży. Czasami choroba jest wykrywana dopiero po urodzeniu.

Na zdjęciu radiologicznym całego szkieletu widoczne są skrócone kości długie ze zgrubiałymi metafizami (przednia część kości) o nieregularnym kształcie.

Zdjęcie rentgenowskie boczne czaszki wykazuje powiększenie odcinka czołowego, hipoplazję twarzy i zwężenie otworu wielkiego czaszki.

Otwór wielki wymaga badania MRI, które może wykazać ucisk szyjno-czaszkowy, mielomalację lub ventriculomegalię i inne zaburzenia.