Alkoholizm: powszechny problem w rodzinach? Przyczyny, objawy i etapy

Alkoholizm jest statystycznie jednym z najbardziej rozpowszechnionych rodzajów uzależnienia. Szacuje się, że na całym świecie 380 milionów ludzi jest uzależnionych od alkoholu. Każdy dorosły człowiek na świecie wypija średnio 9-10 litrów alkoholu rocznie.

Czym jest alkoholizm?

Alkoholizm definiuje się jako heterogeniczną jednostkę chorobową o ogólnym obrazie klinicznym obejmującym fizyczne i psychologiczne objawy towarzyszące długotrwałemu nadużywaniu alkoholu, niekoniecznie związane z samym uzależnieniem od alkoholu.

Ciekawostka: Termin ten został ukuty przez Magnusa Hussa w 1849 roku, jednak alkoholizm zaczął być oficjalnie uznawany za problem medyczny dopiero 100 lat później.

We wczesnych latach 80. termin alkoholizm zastąpił termin zespół uzależnienia od alkoholu zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób.

Zespół uzależnienia od alkoholu odnosi się do zestawu zjawisk fizycznych, psychologicznych i intelektualnych. Używanie alkoholu ma dla jednostki wyższy priorytet niż inne formy zachowania, które były bardziej cenione w tamtym czasie.

Główną cechą charakterystyczną jest silne, nieodparte pragnienie spożywania alkoholu, zwane również głodem alkoholowym.

Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób, zespół uzależnienia od alkoholu charakteryzuje się występowaniem co najmniej trzech z sześciu objawów jednocześnie i przez co najmniej jeden miesiąc lub powtarzających się przez 12 miesięcy.

ICD-10 - F10.2 = Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem alkoholu: zespół zależności. Disordines mentales a disordines morum propter usum alcholis - syndroma dependentiae.

Objawy zespołu uzależnienia od alkoholu:

• Nieodparta chęć picia alkoholu
• Niezdolność do dostosowania ilości alkoholu w danym momencie
• Potrzeba wypicia określonej ilości alkoholu w celu osiągnięcia euforii
• Fizyczne objawy odstawienia (nudności, wymioty, drżenie) z niemożnością dotarcia do punktu spożycia alkoholu
• Potrzeba picia alkoholu tylko po to, by czuć się komfortowo
• Utrata zainteresowania ustalonymi nawykami, hobby, rodziną
• Zaniki pamięci (niezdolność do przypomnienia sobie, co wydarzyło się w stanie nietrzeźwości)
• Picie w samotności, ukrywanie się podczas spożywania alkoholu lub ukrywanie butelek z alkoholem

Młodzi ludzie i kobiety są bardziej narażeni na rozwój zespołu uzależnienia od alkoholu. Osoby z pozytywnym wywiadem rodzinnym (z historią alkoholizmu u rodziców) są bardziej narażone na rozwój uzależnienia.

Największą zaletą alkoholu jest to, że ma przyjemny wpływ na osobę w małych ilościach, 0,6-0,8‰ na początku. Zwiększa poczucie własnej wartości, pozytywne przyjemne uczucia, euforię, towarzyskość, zmniejsza lęk i depresję. Przełamuje zahamowania, zwiększa popęd seksualny i towarzyskość.

Uwaga:
Po przekroczeniu tej dawki negatywne skutki spożywania alkoholu pojawiają się bardzo szybko i bez sygnałów ostrzegawczych.

Tabela spożycia alkoholu według stopnia nasilenia

Mówi się, że związki należy pielęgnować z ludźmi, a nie z alkoholem. Pomimo ciągłej edukacji, alkoholizm rośnie. Nie unikają go ani dzieci, ani młodzież, ani dorośli.

W zależności od ich stosunku do alkoholu, dzielimy ludzi na:

• Abstynenta - Nie ma kontaktu z alkoholem, nie pije go dla jego smaku lub ugaszenia pragnienia, nigdy nie miał kontaktu z alkoholem.
• Konsument - pije alkohol, aby ugasić pragnienie, ale w takiej ilości, która nie wpływa na jego aktywność umysłową (1 piwo po długiej wędrówce).
• Pijacy piją alkohol nie tylko w celu zaspokojenia pragnienia i dla jego smaku, ale głównie w celu wywołania stanu dobrego samopoczucia psychicznego i fizycznego, zwanego euforią. Pijący staje się nałogowym pijakiem, często kończącym tragicznie, uzależnionym od alkoholu.
• Alkoholik - Alkohol ze względu na swój smak nie ma dla nich żadnego znaczenia. Głównym i najważniejszym efektem jest odurzenie. W napoju alkoholowym szukają źródła rozrywki, ulgi, sposobu na usunięcie napięcia psychicznego.

Czym jest alkohol?

Alkohol jest łatwo dostępną, legalną używką społeczną. Chociaż jego sprzedaż jest ograniczona wiekiem, odnotowane spożycie przez młodsze osoby nie jest wyjątkiem.

Alkohol jest smaczny, tolerowany przez społeczeństwo, oferowany, niedrogi. Zawiera skoncentrowaną dużą ilość kalorii, ale mało energii. Ma przyjemny wpływ na ludzką psychikę. Łagodzi napięcie, relaksuje i poprawia nastrój, ułatwia nawiązywanie kontaktów, zbliża ludzi.

Nie możemy jednak zapominać, że:
Alkohol jest ciężkim, podstępnym i wolno działającym narkotykiem.
Łatwo przenika do różnych narządów i mózgu.
Pijąc napoje alkoholowe, ludzie często nie zdają sobie sprawy, że nie tylko gaszą pragnienie, ale kultywują nawyk picia.

Metabolizm alkoholu

Duże ilości alkoholu są szybko wchłaniane (w ciągu około 30-60 minut). Alkohol jest wchłaniany przez żołądek i jelito cienkie w tej samej formie, w jakiej jest wchłaniany przez skórę. Alkohol jest szybko wchłaniany do wszystkich płynów ustrojowych i narządów.

Wchłanianie jest szybsze na czczo lub podczas postu.

Na opóźnione wchłanianie alkoholu może wpływać żywność (zwłaszcza tłuszcze), choroby przewodu pokarmowego i metabolizm, leki, zmniejszona ruchliwość jelit, co może przedłużyć wchłanianie o 2-6 godzin.

Metabolizm alkoholu zależy od wagi, stanu zdrowia, rasy, płci, wieku, częstotliwości picia. Degradacja w wątrobie zachodzi ze stałą szybkością 10-12 mg/godz. Etanol jest utleniany w wątrobie głównie za pomocą enzymu dehydrogenazy alkoholowej.

Ciekawostka:
Najwyższe możliwe stężenie alkoholu we krwi u zdrowej osoby osiąga się 30-120 minut po spożyciu. Średni spadek poziomu alkoholu we krwi u dorosłych wynosi 15-20 mg/dl/godz, u dzieci 28 mg/dl/godz, u przewlekłych alkoholików 30-40 mg/dl/godz.

Predyspozycje do uzależnienia są większe u niektórych osób niż u innych. Przyczyny są głównie psychosomatyczne, wspierane przez wpływy społeczne. Teoria predyspozycji genetycznych jest wspierana przez rodzinną historię alkoholizmu, a także przez znane informacje genetyczne i zmiany, które zachodzą i sumują się przez całe życie z alkoholem.

Alkohol wpływa na przekazywanie przekaźników, zwłaszcza dopaminy i endorfin (hormonów szczęścia).

Znajomość przyczyny jest niezbędna. Jeśli usuniemy tylko nawyk, ale przyczyna pozostanie, osoba powróci do tego samego cyklu uzależnienia i zacznie od nowa. Trwałą zmianę osiąga się poprzez połączenie usunięcia przyczyny i zerwania z nawykiem.

Tabela najczęstszych przyczyn spożywania alkoholu i późniejszego uzależnienia

Najbardziej widocznym przejawem działania alkoholu na człowieka jest upojenie alkoholowe, czyli utrata równowagi psychicznej i fizycznej oraz stan zatrucia alkoholowego, który może zakończyć się śmiercią. Występuje szczególnie u osób młodych i w przypadku nagłego wypicia dużych ilości alkoholu.

Uzależnienie od alkoholu jest chorobą psychiczną, nie jest zjawiskiem jednorodnym, ma kilka przejawów i form u poszczególnych osób.

Używanie alkoholu staje się problemem, gdy przedkłada się je nad wszystkie inne czynności. Rozwój uzależnienia może trwać nawet wiele lat. Osoba cierpiąca na tę chorobę nie jest w stanie kontrolować spożycia alkoholu ani przestać pić.

Nawet w ekstremalnych sytuacjach życiowych (odebranie prawa jazdy, groźba rozwodu...).

Istotne oznaki uzależnienia od alkoholu:

• Osoba woli pić samotnie lub w tajemnicy
• Nie jest w stanie ograniczyć dawki i czasu spożywania alkoholu
• Przechowuje i ukrywa alkohol w różnych miejscach w domu, a nawet poza nim.
• Utrata pamięci występuje w krótkich okresach czasu
• Utrata zainteresowania własnymi hobby
• Częsta potrzeba picia alkoholu
• Rosnąca potrzeba picia alkoholu
• Picie alkoholu dla poprawy samopoczucia
• Powtarzające się i pojawiające się problemy w związkach, rodzinie, finansach lub pracy spowodowane piciem alkoholu
• Spadek wydajności - osobistej, zawodowej, seksualnej
• Poszukiwanie miejsc, w których spożywany jest alkohol - puby, bary, spotkania z przyjaciółmi, którzy również piją alkohol

Zmiany osobowości, szorstkość emocjonalna lub agresywne zachowanie skierowane do najbliższych osób są manifestowane i często nasilane u alkoholika.

Uzależnienie od alkoholu nie dotyka tylko jednostki, ale wpływa na życie całej rodziny.

Cierpią bliscy krewni i partnerzy, a uzależniony alkoholik nie ma problemu z krzywdzeniem własnych dzieci.

W zdecydowanej większości przypadków alkoholik nie jest w stanie rozpoznać swojego zaburzenia, a także racjonalizuje swoje picie, próbując w jakiś logiczny sposób wytłumaczyć sobie nadmierne spożycie alkoholu.

Przykładem połączonego narzędzia przesiewowego stosowanego w diagnostyce klinicznej alkoholizmu jest Skrócony Inwentarz Markerów Alkoholizmu. Inwentarz diagnostyczny składa się z wybranych pozycji o największej skuteczności diagnostycznej: 5 anamnestycznych, 8 klinicznych i 2 laboratoryjnych.

Tabela skróconego inwentarza markerów alkoholizmu

Tabela rzeczywistej i potencjalnej patologii alkoholowej

Testy laboratoryjne określające poziom alkoholu we krwi są ważnym wskaźnikiem w diagnozowaniu uzależnienia od alkoholu.

Należą do nich:

• AST - aminotransferaza asparaginianowa, enzym obecny w wielu tkankach (serce, mózg, nerki, trzustka)
• ALT - aminotransferaza alaninowa, enzym zlokalizowany głównie w wątrobie
• GMT - gammaglutamylotransferaza, obecna w błonach tkanek o aktywności wydalniczej lub absorpcyjnej (wątroba, nerki, trzustka)
• MCV - średnia objętość krwinek
• CDT - transferyna z niedoborem węglowodanów (najbardziej specyficzny marker przewlekłego odstawienia alkoholu).

Aby uzyskać interesujące informacje, zobacz także artykuł:
Co ujawniają próby wątrobowe? Na co wskazują podwyższone wartości?

Diagnoza alkoholizmu jest złożona i opiera się na dobrej interdyscyplinarnej współpracy i komunikacji. Badanie kliniczne, psychologiczne i psychiatryczne jest niezbędne do postawienia diagnozy.

Uzależnienie od alkoholu wymaga czasu. Niektórym osobom zajmuje to kilka tygodni lub miesięcy, ale uzależnienie może trwać latami. To od danej osoby zależy, ile czasu zajmie jej całkowite odstawienie alkoholu.

Alkoholik stopniowo przechodzi przez kolejne fazy, aż do całkowitego uzależnienia.

Wyróżniamy następujące etapy:

• Etap I - początkowy (ryzyka) objawowy
  • Zwiększone spożycie alkoholu i częstotliwość picia
  • wzrasta tolerancja na spożywane ilości (dana osoba może sobie pozwolić na większe ilości z czasem, aby poczuć się usatysfakcjonowana)
  • osoba docenia pozytywny wpływ alkoholu na psychikę - normalne funkcjonowanie, dobry nastrój, ignorowanie problemów
• Etap II - prodromalny (początek uzależnienia) ostrzeżenie
  • pojawia się poczucie winy związane z piciem alkoholu
  • początek picia po kryjomu i ukrywania alkoholu w domu i poza nim
  • pierwsze palimpsesty - utrata pamięci
  • wstępne przygotowanie z alkoholem (picie w celu zwiększenia poczucia własnej wartości)
  • unikanie rozmów o alkoholu
  • regularne picie
  • rosnąca tolerancja na alkohol
• Etap III - krytyczny (punkt krytyczny)
  • utrata kontroli
  • racjonalizacja picia
  • radzenie sobie z presją rówieśników
  • przerywana abstynencja
  • zmiana stylu picia
  • zawężenie zainteresowań
  • Zachowanie skoncentrowane na alkoholu jako podstawowej potrzebie
  • wahania nastroju, wyrzuty sumienia
  • użalanie się nad sobą, gorycz, zazdrość, wybuchowość
  • reinterpretacja relacji międzyludzkich
  • zmiana nawyków rodzinnych, nierzetelność
  • gromadzenie zapasów alkoholu z kilkudniowym wyprzedzeniem
  • zaniedbanie dobrej diety
  • spadek potencji, spadek zainteresowania życiem seksualnym
  • regularne picie w godzinach porannych
  • pierwsze przyjęcie do szpitala z powodu niektórych powikłań związanych z używaniem alkoholu
• Etap IV - przewlekły (ostatni) terminal
  • długotrwałe pijaństwo, bez wytrzeźwienia
  • utrata ograniczeń etycznych i moralnych
  • zaburzenia myślenia
  • picie nawet z nieznajomymi i w środowisku znacznie poniżej poziomu społecznego
  • utrata tolerancji na alkohol - drżenie, zniszczony wygląd
  • zahamowanie psychoruchowe (upośledzona zdolność poruszania się, niezdolność do wstania, chodzenia)
  • obsesyjny charakter picia (ciągła potrzeba picia)
  • niezdolność do racjonalizacji (brak wiary w poprzednie, pozornie racjonalne wyjaśnienia pozytywnego związku z alkoholem)
  • prawdziwa psychoza alkoholowa (zmieniona osobowość, zaburzenia psychiczne)
  • picie czegokolwiek zawierającego alkohol, urządzenia techniczne, alpa, okena

Alkohol i jego wpływ na rodzinę

Uzależnienie od alkoholu jest chorobą, która ma największy emocjonalny wpływ na rodzinę.

Alkoholizm wywołuje tak zwany efekt domina. Niszczy życie alkoholika, który z kolei niszczy życie najbliższych mu osób, i tak dalej. Nikt w rodzinie z osobą pijącą alkohol nie jest odporny na skutki alkoholizmu. Ta niezaprzeczalna prawda dotyczy przede wszystkim dzieci wychowywanych przez rodziców, z których jedno lub oboje piją.

Dzieci alkoholików są narażone na konsekwencje wynikające z połączenia predyspozycji genetycznych oraz moralnych i psychologicznych wpływów ich środowiska.

Innym przejawem jest niestabilność emocjonalna i niestabilność emocjonalna alkoholika, co znajduje odzwierciedlenie w ogólnej dysharmonii i dobrostanie psychicznym rodziny.

Wielu, choć nie wszyscy, alkoholicy są agresywni i nieuporządkowani, gdy są pijani. Jest to już bezpośrednie zagrożenie dla rodziny, zarówno żony, jak i dzieci.

Alkoholik nie ma siły ani woli, aby regularnie chodzić do pracy, tak jak robił to przed rozpoczęciem picia. Jest to związane z jego zawodnością, ale znajduje odzwierciedlenie w pogarszającej się sytuacji finansowej rodziny.