Choroba naczyniowo-mózgowa: osłabione, zwężone lub rozszerzone naczynia krwionośne mózgu? Poznaj przyczyny i objawy

Choroby naczyniowo-mózgowe łączą szeroką grupę chorób, których podstawą jest upośledzenie funkcji mózgu z powodu upośledzonego dopływu krwi.

Cerebrovascular disease = choroba naczyniowo-mózgowa.
Cerebro - odnoszący się do mózgu.
Vascular - odnoszący się do naczyń krwionośnych.

Naczynia krwionośne mózgu mogą być dotknięte różnymi chorobami. Mogą one być wrodzone lub nabyte w ciągu życia. Występują przez długi czas, ale zwykle mają ostry przebieg.

Najbardziej znaną chorobą powodującą uszkodzenie mózgu jest udar mózgu, który dzieli się na kilka podtypów.

Jest to grupa chorób wpływających na przepływ krwi do i przez mózg. Późniejszy niewystarczający lub całkowity brak przepływu krwi do komórek mózgowych powoduje niewydolność mózgu.

Objawia się to różnymi objawami, które zależą od lokalizacji, zakresu i szybkości zakłócenia dopływu krwi do komórek mózgowych.

Choroba naczyniowo-mózgowa jest jednym z najpoważniejszych schorzeń.

Należy do grupy chorób sercowo-naczyniowych.

Do tej grupy należą choroba wieńcowa i zawał mięśnia sercowego. Przyczyny tych chorób sercowo-naczyniowych i chorób naczyniowo-mózgowych są powiązane, z wyjątkiem lokalizacji problemu. Istnieje wiele wspólnych czynników ryzyka ich wystąpienia.

Często jesteś zainteresowany:
Co to są choroby naczyń mózgowych?
Jakie są przyczyny zwężonych, rozszerzonych lub osłabionych naczyń krwionośnych?
Jakie są typowe objawy i co powoduje niedokrwistość?
Jak leczy się te choroby?

Interesujące informacje o mózgowym przepływie krwi - w skrócie

Mózg, czyli tkanka mózgowa, musi mieć stały dopływ krwi. Przerwanie dopływu krwi do mózgu natychmiast skutkuje jego nieprawidłowym funkcjonowaniem.

Dlaczego tak się dzieje?

Mózg i jego komórki nerwowe wymagają dwóch najważniejszych substancji do funkcjonowania. Są to tlen i cukier, które służą jako główne paliwo.

Istnieją interesujące fakty dotyczące zużycia przez mózg:

• potrzebuje około 115 gramów cukru dziennie.
• 100 gramów tkanki mózgowej wymaga około 5,5 mg cukru
  • 75 mg na minutę
• 100 gramów tkanki mózgowej potrzebuje około 3,5 ml tlenu
  • 50 ml _O2 na minutę dla całego mózgu
  • = 15-20% zapotrzebowania na tlen dla całego ludzkiego ciała
• 50-60 ml krwi na 100 g mózgu na minutę
• około 750 ml krwi na minutę przepływa przez mózg w spoczynku
  • przy wysokiej aktywności mózgu przepływ krwi może wzrosnąć nawet o 50%.
• Stan zaburzenia przepływu krwi:
  • Mózg zużywa tlen w ciągu 2-8 sekund.
  • Po 12 sekundach bez tlenu następuje utrata przytomności, zapaść i utrata przytomności.
  • Po 3-4 minutach rozpoczyna się nieodwracalne uszkodzenie mózgu
  • po 9 minutach bez tlenu przeżycie mózgu jest niemożliwe
    • Wyjątkiem jest stan hipotermii, kiedy aktywność mózgu spada, a tym samym zużycie tlenu.

Dwie główne sparowane tętnice dostarczają krew do mózgu.

Są to tętnica kręgowa i tętnica szyjna, które następnie rozgałęziają się i łączą ze sobą w mózgu, tworząc tzw. krąg tętniczy mózgu (circulus arteriosus cerebri).

Krąg Willisa składa się z 5 głównych tętnic, które wychodzą z tętnic szyjnych i kręgowych:

1. arteria cerebri anterior dx. et sin. - tętnica mózgowa przednia prawa i lewa
2. a. communicans anterior - tętnica łącząca przednia
3. a. cerebri media dx. et sin. - tętnica środkowa mózgu prawa i lewa
4. a. communicans posterior dx. et sin. - tętnica łącząca tylna
5. a. cerebri posterior - tylna tętnica mózgowa, powstająca z a. basilaris (tętnicy podstawnej), która wychodzi z tętnic kręgowych.

Te główne tętnice rozgałęziają się dalej na mniejsze.

Żyły mózgowe odprowadzają krew z mózgu przez złożony system zatok. Żyły są powierzchowne i głębokie.

Grawitacja zapewnia powrót krwi z mózgu do ciała, a mianowicie do sparowanych żył szyjnych wewnętrznych (vena jugularis interna).

Naczynia żylne znajdują się w oponie twardej mózgu.

Chcesz dowiedzieć się więcej o chorobach naczyniowo-mózgowych?
Co je powoduje?
Jak się objawiają?
A jak wygląda ich leczenie lub profilaktyka?
Przeczytaj więcej.

Czym są choroby naczyniowo-mózgowe?

Choroby naczyniowo-mózgowe obejmują szeroką grupę chorób związanych z zaburzeniem przepływu krwi do mózgu.

Wpływają one na naczynia krwionośne mózgu.

Najczęściej naczynia krwionośne są uszkodzone i zwężone przez miażdżycę. W takim uszkodzonym naczyniu krwionośnym może wystąpić zakrzepica.

Inną formą jest zator (skrzep krwi pochodzący z innego miejsca w ciele). Często skrzep pochodzi z serca.

Rezultatem jest udar mózgu.

Na tym jednak problem chorób naczyniowo-mózgowych się nie kończy. Należy zastanowić się nad innymi chorobami o odmiennym mechanizmie powstawania.

Do chorób naczyniowo-mózgowych zalicza się:

• udar niedokrwienny
  • zawał serca
  • przemijający atak niedokrwienny
• udar krwotoczny
  • krwotok śródmózgowy
  • krwotok podpajęczynówkowy
  • krwotok dokomorowy
• tętniak mózgu
• zakrzepica żylna - zakrzepica żylna
• malformacje naczyniowe
  • malformacje tętniczo-żylne i malformacje żylne

Choroby naczyniowo-mózgowe powstają z różnych przyczyn. Ogólnie dzieli się je na wrodzone i nabyte.

Choroby wrodzone to na przykład...

Grupa wrodzona jest uwarunkowana genetycznie, jak w przypadku malformacji tętniczo-żylnych lub autosomalnej dominującej arteriopatii mózgowej.

Malformacje tętniczo-żylne są zbiegiem naczyń krwionośnych. Jest to mieszanie się tętnic i żył. Takie połączenie jest patologiczne, ponieważ bezpośrednie połączenie tętnic i żył nie chroni żył o niskim ciśnieniu przed zwiększonym ciśnieniem w tętnicach.

Istnieje ryzyko pęknięcia i krwawienia z wady rozwojowej.

W niektórych przypadkach pozostają one niezauważone i bezobjawowe przez całe życie. Istnieją również takie, w których ryzyko pęknięcia naczynia wzrasta z roku na rok.

Wspomniana wyżej autosomalna dominująca arteriopatia mózgowa jest spowodowana mutacją w genach. Jest to choroba dziedziczna i może rozwinąć się w młodym wieku dorosłym po 30. roku życia.

Jest ona spowodowana postępującym przerostem komórek mięśni gładkich ściany naczyniowej.

Skutkuje to różnymi problemami, począwszy od intensywnych migren, poprzez zaburzenia psychiczne i poznawcze, aż po problemy neurologiczne. Choroba dzieli się na trzy podtypy, które różnią się od siebie.

Często choroba ta jest mylona z innymi schorzeniami, na przykład zaburzeniami psychicznymi.

Nabyte...

Przez całe życie przyczyniamy się do rozwoju różnych chorób poprzez niewłaściwe wybory stylu życia. Oczywiście predyspozycje genetyczne i dziedziczność są również związane z ich rozwojem.

Rosnący wiek i naturalne zużycie również przyczyniają się do ich powstawania.

Jest to więc kwestia czynników, na które nie mamy wpływu poprzez nasze działania oraz tych, na które możemy mieć wpływ.

Dlatego też w przypadku chorób naczyniowo-mózgowych wymienia się pewne czynniki ryzyka:

• starszy wiek - ryzyko fizjologicznego zużycia wzrasta wraz z wiekiem
• płeć męska - mężczyźni są ogólnie bardziej narażeni na choroby układu krążenia
• dziedziczność i historia rodzinna
• wysoki poziom cholesterolu we krwi
• wysokie ciśnienie krwi - nadciśnienie tętnicze, przy ciśnieniu krwi już powyżej 140/90 wzrasta ryzyko powikłań
• palenie - zarówno czynne, jak i bierne
• nadmierne spożycie alkoholu
• cukrzyca - uszkodzenie naczyń krwionośnych
• zaburzenia rytmu serca - ryzyko zakrzepów i zatorowości
• nadwaga i otyłość - ogólnie rosnący czynnik ryzyka
• nadmiar nasyconych kwasów tłuszczowych - tłuszcz w diecie
• brak ruchu i siedzący tryb życia
• uraz i zwiększone ryzyko tętniaka mózgu.

Na większość z tych czynników można wpływać w ciągu naszego życia = kontrolowane czynniki ryzyka.
Zdrowy styl życia zmniejsza ryzyko chorób naczyniowych.

Podobnie jest w przypadku miażdżycy.

Krótko mówiąc, jest to odkładanie się złogów w ścianie naczyń krwionośnych. Tłuszcz i inne składniki odkładają się w naczyniach krwionośnych. Proces ten z biegiem lat powoduje zwężenie przepuszczalności naczyń krwionośnych, a tym samym przestrzeni dla przepływu krwi.

Ściana naczyń krwionośnych staje się sztywna, mniej elastyczna, co jest również przyczyną rozwoju nadciśnienia tętniczego. Nadciśnienie tętnicze jest następnie czynnikiem ryzyka, który patologicznie wpływa na cały ludzki organizm.

Oprócz miażdżycy i nadciśnienia, czynnikiem ryzyka jest również zakrzepica.

Zakrzepica (tworzenie się skrzepów krwi) ma równie wieloczynnikową przyczynę.

Oprócz upośledzonego krzepnięcia krwi, uszkodzona ściana naczynia z blaszką miażdżycową lub miażdżyca jest zaangażowana w tworzenie skrzeplin ściennych w naczyniach krwionośnych.

Miażdżyca + zakrzepica = możliwy brak krzepnięcia - niedokrwienie lub zator.

Zakrzepy krwi tworzą się również w sercu. Powodem powstawania zakrzepów są na przykład zaburzenia rytmu serca, ale także choroby zastawek serca.

Podstawowym mechanizmem jest upośledzony przepływ krwi.

Wymienione stany chorobowe są ponadto obarczone wysokim ryzykiem rozwoju zatorowości.

Zator to stan, w którym skrzep krwi tworzy się i odrywa w innym miejscu w organizmie. Następnie przemieszcza się przez krwiobieg i utknął w mniejszym naczyniu krwionośnym.

Skrzep krwi zatyka naczynie krwionośne, powodując niedokrwienie. Kiedy tętnica mózgowa zostaje zablokowana, dochodzi do udaru niedokrwiennego.

I to właśnie te zakrzepy przyczyniają się do rozwoju udaru, ze względu na wspomnianą arytmię serca lub uszkodzenie zastawek.

Oprócz krwi, zator może również powstać z powodu innego ciała obcego we krwi.

Innym przykładem jest tętniak mózgu, który jest patologicznym, nieprawidłowym wybrzuszeniem naczynia krwionośnego. Wybrzuszona ściana tętnicy jest osłabiona, co stwarza ryzyko pęknięcia tętnicy, a następnie krwawienia.

Osłabiona, wybrzuszona ściana naczynia może pęknąć, powodując krwawienie.

Krwotok podpajęczynówkowy jest zwykle spowodowany pęknięciem tętniaka wewnątrzczaszkowego i jest formą udaru krwotocznego.

Interesujący jest procentowy podział udarów:

1. 88% powstaje w wyniku niedokrwienia
2. 9% to krwawienie do tkanki mózgowej
3. 3% z powodu krwotoku podpajęczynówkowego

Co jeśli przyczyna jest nieznana?

W chorobach naczyniowo-mózgowych przyczyna wystąpienia udaru nie zawsze jest znana. Taką postać choroby określa się mianem idiopatycznej.

Przykładem jest choroba zwana moyamoya.

Jest to forma zapalenia naczyń, która może mieć przyczynę pierwotną i wtórną.

Zwężenie, czyli zwężenie tętnicy, powoduje, że część mózgu staje się bezkrwista. Niewielkie krwotoki są również przyczyną problemów neurologicznych.

W języku japońskim oznacza to kłęby dymu, ponieważ stanowią one typowe znalezisko na mózgu podczas angiografii.

Inną grupą są różne anomalie naczyń mózgowych.

Anomalie naczyń mózgowych w tabeli

Tabela podsumowuje choroby naczyniowo-mózgowe

Objawy choroby naczyniowo-mózgowej są zmienne i mogą w ogóle nie wystąpić w ciągu życia.

Od upośledzenia mowy i zaburzeń psychicznych po paraliż i utratę przytomności.

Krwotok charakteryzuje się szybkim wystąpieniem zaburzeń neurologicznych.

Najpoważniejszym powikłaniem krwotoku lub krwawienia jest śmierć.

W przejściowych postaciach krwotoku stan poprawia się po upływie kilku godzin.
Przejściowy (tymczasowy) krwotok mózgowy = przejściowy atak niedokrwienny.

Przeciwieństwem stanu przejściowego jest trwałe uszkodzenie mózgu w tętniaku = zawał mózgu.

Lakunarny zawał mózgu = obszar utraty krwi jest zwykle mniejszy niż 1 cm. Występuje, gdy zawał występuje w małych tętnicach mózgowych.

Zawał mózgu może być spowodowany zakrzepicą, miażdżycą lub zatorowością.

Zawał sercowo-zatorowy = około 15-30%.
Zawał lakunarny 15-30%.
Zawał miażdżycowy około 25%.
Zawał kryptogenny = z niewyjaśnioną przyczyną około 20-40%.
Inne przyczyny zawału około 5%.
Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób pod pozycją I63.

Objawy choroby naczyniowo-mózgowej zależą od miejsca, rozległości i szybkości wystąpienia powikłań. Czynnikiem jest również stan natychmiastowego dopływu krwi i krążenia obocznego.

Krążenie oboczne - w uproszczeniu jest to krążenie wyrównawcze, dopływ krwi do części z innego naczynia.

Objawami chorób naczyniowo-mózgowych są np:

• silny i nagle pojawiający się ból - cephalea
  • długotrwałe bóle głowy, charakteryzujące się zmianą intensywności, charakteru lub lokalizacji bólu głowy
• problemy z mową i komunikacją, dyzartria, afazja
  • nieprawidłowa wymowa
  • niewyraźna mowa, bełkotanie, sałatka słowna
  • osoba nie rozumie, co się do niej mówi
  • osoba rozumie, co do niej mówimy, ale nie potrafi się wysłowić
• zaburzenia zachowania, splątanie, dezorientacja
• osłabienie lub niemożność poruszania kończyną - paraliż
  • jednostronne osłabienie/paraliż - niedowład połowiczy/porażenie połowicze
  • osłabienie i częściowa utrata mobilności - niedowład
  • całkowita utrata mobilności - paraliż - plegia
• osłabienie mięśni twarzy - opadanie kącików ust
• zaburzenia czucia - zaburzenia czucia skóry, kończyn, części ciała
  • upośledzone odczuwanie bólu lub ciepła
  • parestezja - nieprzyjemne odczucia, mrowienie, pieczenie, uczucie zimna itp.
• zaburzenia widzenia - utrata wzroku w jednym oku
• zawroty głowy
• gwizdanie w uszach - szum w uszach
• zaburzenia równowagi, osoba jest ciągnięta w jedną stronę
• uczucie mdłości do wymiotów
• nadciśnienie
• skurcze ciała
• utrata przytomności
• zatrzymanie oddechu do śmierci

W tabeli wymieniono niektóre objawy w zależności od zajęcia tętnic mózgowych

Diagnoza opiera się na wywiadzie, objawach klinicznych i badaniu neurologicznym. Wszystkie te metody są uzupełniane przez badania obrazowe.

Ważne jest wczesne rozpoznanie udaru mózgu, po którym następuje wczesne leczenie w celu wyeliminowania przyczyny zaburzeń przepływu krwi w mózgu.

Rokowanie i wynikający z niego stan zdrowia osoby dotkniętej udarem oraz występujący deficyt neurologiczny zależą również od szybkości rozpoznania objawów, poprzez diagnozę, aż po wczesne specjalistyczne leczenie.

Narzędzie FAST (szybkie) do rozpoznawania udaru mózgu z USA:

• F = face - twarz i opadanie jednej strony twarzy, oczu i ust, osoba dotknięta udarem nie jest w stanie się uśmiechać
• A = ramiona - kończyny górne, chory nie jest w stanie unieść obu kończyn i utrzymać ich w wyższej pozycji, jedno ramię opada i jest sparaliżowane (jednostronny paraliż ciała)
• S = mowa, tj. zaburzenia mowy i komunikacji
• T = czas - czas na wezwanie profesjonalnej pomocy od pierwszych oznak i rozpoznania objawów.

Wywiad medyczny obejmuje komponent subiektywny (to, co czuje dana osoba), inne choroby i wywiad rodzinny (obecność chorób w rodzinie).

Następnie przeprowadzane jest badanie fizykalne i neurologiczne.

Po badaniu można podejrzewać incydent naczyniowy. Ważne jest jednak wykonanie badania obrazowego w celu ustalenia dokładnej przyczyny.

Ważne są metody obrazowania:

• CT + angiografia, angiografia mózgowa
• MRI
• USG tętnic szyjnych - Doppler, ultrasonografia dupleksowa

EKG, monitorowanie ciśnienia krwi i tętna, a także pobieranie krwi do badań laboratoryjnych. Jeśli etiologia (przyczyna) jest niejasna, analizowany jest również płyn mózgowo-rdzeniowy (podejrzenie pochodzenia zakaźnego).

Przebieg choroby nie ma wyraźnych objawów.

Istnieją takie choroby, które przebiegają bezobjawowo przez całe życie i nie prowadzą do powikłań i pogorszenia stanu zdrowia.

W drugim przypadku pojawiają się one szybko i z dużymi trudnościami. Mogą zakończyć się poważnym deficytem neurologicznym i upośledzeniem mobilności lub percepcji, a nawet śmiercią.

Przykładem jest wspomniana wcześniej przejściowa niedokrwistość.

Przejściowy atak niedokrwienny...

Przejściowa niedokrwistość zaczyna się od typowego obrazu niedokrwienia w dotkniętej części mózgu, jednak problem ustępuje w ciągu 24 godzin, ponieważ tkanka mózgowa jest ponownie ukrwiona.

Inną formą są zawały mózgu, w których deficyt neurologiczny pogarsza się, a problemy postępują w ciągu pierwszych 24-72 godzin.

Przeciwieństwem są...

Przypadki, w których początek choroby jest nagły z poważnym deficytem neurologicznym, ale stopniowo objawy ustępują, a zaburzenia neurologiczne nie są już na takim poziomie.

Przykładem jest przemieszczenie się zatoru (skrzepu krwi) do mniejszej tętnicy mózgowej.

Nie można jednoznacznie określić przebiegu choroby naczyniowo-mózgowej, gdyż zależy on od lokalizacji i rozległości zaburzeń dopływu krwi do tkanki mózgowej, a także od stanu krążenia obocznego.

Oczywiście, gdy pojawiają się problemy neurologiczne: wczesna profesjonalna opieka + diagnoza i wczesne leczenie = możliwość mniejszego deficytu neurologicznego i lepszego rokowania.

U dzieci istnieje różnica

W okresie dziecięcym choroby naczyniowo-mózgowe mają mniejszy wpływ na zachorowalność.

Główną przyczyną w wieku dorosłym jest miażdżyca, co nie ma miejsca w dzieciństwie.

Przyczyną zachorowalności są różne wrodzone wady rozwojowe naczyń mózgowych, a także choroby zastawek serca i choroby zakrzepowo-zatorowe lub infekcje.

Występują one w okresie noworodkowym, ale także u starszych dzieci i zależą od przyczyny.

Udar niedokrwienny występuje najczęściej w pierwszym roku życia, a krwotok podpajęczynówkowy u nastolatków.

Przebieg choroby może nie mieć tak wyraźnej linii jak w wieku dorosłym. Istnieją pewne objawy, które mogą, ale nie muszą wskazywać bezpośrednio na udar.

W dzieciństwie powikłania choroby naczyniowo-mózgowej objawiają się jako:

• skurcze części lub całego ciała
• ból głowy
• u małych dzieci nadmierna drażliwość lub odwrotnie, letarg (spadek funkcji umysłowych)
• wysoka temperatura ciała - gorączka 38°C lub więcej
• nudności i wymioty
• zaburzenia widzenia
• i inne niż w wieku dorosłym

Prevencia = číslo 1

Dôležité je pamätať, že základom prevencie je zmena životného štýlu:

• zanechať fajčenie
• obmedziť príjem alkoholu
• znížiť príjem soli potravou
• znížiť príjem nezdravých tukov v strave
• racionálna a zdravá výživa + základné živiny v strave
  • dostatok bielkovín a vhodné cukry
  • zdravé tuky
  • ovocie a zelenina + vitamíny
  • mliečne produkty
  • ryby a chudé mäso
• zníženie telesnej hmotnosti pri nadváhe a obezite - hodnota BMI
• dostatok tekutín
• denná pohybová aktivita a obmedzenie sedavého štýlu života
• sledovanie hodnoty krvného tlaku
• pravidelná a dodržiavaná liečba ordinovaná lekárom
• sledovanie hladiny cukru pri cukrovke
• obmedzenie stresu a nadmerného psychického zaťaženia