Choroby siatkówki i ciała szklistego: jakie są najczęstsze choroby, o których wiemy?

Choroby siatkówki i ciała szklistego wiążą się z różnymi problemami. Ich źródłem może być stopniowe starzenie się organizmu, ale także konsekwencja innych chorób. Mogą one powstawać przez długi czas (przewlekłe), ale także gwałtownie (nagłe).

Nawet w tej grupie chorób ważne jest profilaktyczne badanie specjalistyczne.

Wczesna diagnoza i wykrycie trudności pomaga w skutecznym leczeniu. Co może znacząco wpłynąć na stopień upośledzenia wzroku.

Czym jest siatkówka i ciało szkliste?

Te dwie struktury ściśle na siebie napierają, sąsiadując ze sobą.

Siatkówka

Siatkówka jest jedną z najważniejszych części oka. Jej zadaniem jest wychwytywanie promieni świetlnych. Pomagają jej w tym komórki światłoczułe, czyli pręciki i czopki.

Komórki światłoczułe wychwytują światło.

Znamy te światłoczułe komórki siatkówki:

1. Pręciki to komórki światłoczułe, które przetwarzają światło o niższej intensywności.
   • nie rozpoznają kolorów
2. Czopki służą do wychwytywania światła o różnych długościach fal, a tym samym do rozpoznawania kolorów.
   • rozpoznają kolory, intensywność, nasycenie kolorów
   • zapewniają ostrość widzenia
   • największa liczba znajduje się w centralnym zagłębieniu plamki żółtej (fovea centralis)
   • na siatkówce znajduje się około 6 milionów czopków

Obraz uchwycony przez siatkówkę jest następnie przesyłany przez nerwy wzrokowe do ośrodka wzroku w mózgu. Tutaj percepcja wzrokowa jest dalej przetwarzana w celu utworzenia obrazu, który obecnie widzimy.

Siatkówka zawiera ważną plamkę żółtą (macula lutea), która ma rozmiar około 5 mm. Plamka składa się z neuroreceptorów, głównie czopków i pręcików na krawędzi plamki. Zawiera również pigment ksantofilowy, który ma typowy kolor dzięki karotenoidom i witaminie A.

Ciało szkliste

Ciało szkliste stanowi 80% objętości gałki ocznej (bulbus oculi) i dlatego jest największą częścią wnętrza oka. Dotyka powierzchni torebki soczewki w przedniej części. W tylnym biegunie oka jest przymocowane do wyjścia nerwu wzrokowego.

Ciało szkliste składa się z następujących składników:

1. woda - 98% zawartości
2. kolagen, białko strukturalne
3. kwas hialuronowy, glikoproteina, nadaje oku żelową konsystencję
4. siarczan chondroityny

Ciało szkliste (corpus vitreum) jest przezroczystą, bezbarwną, galaretowatą masą. Jego główną funkcją jest utrzymywanie ciśnienia wewnątrzgałkowego, a tym samym kształtu oka. Ponadto jest częścią układu optycznego oka.

Punkt, w którym ciało szkliste naciska na siatkówkę, nazywany jest interfejsem szklistkowo-siatkówkowym.

Zwykle ciało szkliste i siatkówka są połączone tylko w kilku miejscach. Są to

• wokół tarczy nerwu wzrokowego
• naczynia siatkówki
• u podstawy ciała szklistego

Pozostała część ciała szklistego jest tylko luźno połączona z siatkówką.

Najczęstsze choroby siatkówki i ciała szklistego

Siatkówka i ciało szkliste ściśle ze sobą współpracują. Oba narządy mogą cierpieć na różne choroby, które w niektórych przypadkach są ze sobą powiązane. Powodują one zaburzenia widzenia.

Tabela przedstawia najczęstsze choroby siatkówki i ciała szklistego

Istnieją różne choroby siatkówki i ciała szklistego. Te dwie struktury ściśle ze sobą sąsiadują i wzajemnie na siebie oddziałują. W poniższej sekcji wymieniono niektóre z chorób, które na nie wpływają.

Zwyrodnienie plamki żółtej

Choroba ta dotyczy centralnej części siatkówki, a więc plamki żółtej.

Sama nazwa wskazuje, że podeszły wiek jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby, jednak dokładna przyczyna nie została jeszcze w pełni odkryta.

Inne czynniki ryzyka, takie jak predyspozycje genetyczne, historia rodziny, ekspozycja na światło słoneczne, palenie tytoniu, alkoholizm, cukrzyca i wysokie ciśnienie krwi, również zostały przypisane do wybuchu choroby. Ryzyko wystąpienia jest również zwiększone przez obecność wad refrakcji, zwłaszcza nadwzroczności.

Samą chorobę dzieli się dalej na postać suchą i mokrą.

Postać sucha stanowi około 90% przypadków. Spowodowana jest gromadzeniem się w komórkach odpadowych produktów przemiany materii. Jej objawem są drobne żółte kropki w siatkówce, które widoczne są podczas badania tła ocznego.

Zaburzenie prowadzi do upośledzenia wzroku i spadku ostrości widzenia. Niewyraźne widzenie, zaburzenia widzenia w warunkach zmierzchu i słabego oświetlenia. W ostatnim etapie nawet utrata wzroku.

Postać mokra jest mniej powszechna i stanowi około 10% przypadków zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem. Jest ona spowodowana tworzeniem się nowych naczyń krwionośnych i odwarstwieniem siatkówki.

Nowo powstałe naczynia krwionośne uszkadzają siatkówkę, powodując krwotok i obrzęk siatkówki. Ten typ pojawia się nagle. Powoduje zniekształcenie obrazu i znacznie pogarsza ostrość widzenia.

Więcej informacji można znaleźć w artykule na temat zwyrodnienia plamki żółtej.

Retinopatia cukrzycowa

Pojawia się jako powikłanie cukrzycy, która w dłuższej perspektywie powoduje różne problemy w całym organizmie człowieka.

W przypadku oka jest to niekorzystne dla drobnych naczyń krwionośnych siatkówki, które ulegają uszkodzeniu, prowadząc w najgorszym przypadku do ślepoty.

Może to wystąpić nawet w nieskomplikowanej cukrzycy o łagodnym przebiegu.

Naczynia krwionośne siatkówki są dotknięte różnymi zmianami, które powodują krwotok, obrzęk lub zawał. Najpoważniejszą postacią jest retinopatia cukrzycowa proliferacyjna. Charakteryzuje się ona tworzeniem nowych, ale patologicznych naczyń krwionośnych.

Patologiczne naczynia krwionośne często krwawią do siatkówki lub ciała szklistego. W konsekwencji może dojść do odwarstwienia siatkówki.

Informacje na temat tej choroby można znaleźć w artykule Retinopatia cukrzycowa.

Retinopatia nadciśnieniowa

Podobnie jak cukrzyca, wysokie ciśnienie krwi również ma negatywny wpływ na cały organizm. Oprócz ryzyka udaru mózgu i zawału serca, powoduje również inne problemy.

Przeczytaj również artykuły na następujące tematy:Wysokie ciśnienie krwi Udar mózguZawał serca

Wysokie ciśnienie krwi stanowi szczególny problem, jeśli jest nieleczone, źle leczone lub nieodpowiednio leczone. Wysokie ciśnienie krwi powoduje skurcze (zwężenia naczyń krwionośnych), a także przedostawanie się płynu do przestrzeni poza naczyniami krwionośnymi, czyli do siatkówki lub ciała szklistego.

Podobnie, w tym przypadku występuje również krwawienie, obrzęk lub drętwienie. Uszkodzenia pojawiają się stopniowo. W miarę upływu czasu stopniowo pojawiają się problemy, takie jak pogorszenie ostrości wzroku do utraty pola widzenia.

Choroby naczyniowe siatkówki

Choroby naczyniowe siatkówki są bardziej powszechnymi chorobami oczu, które pojawiają się ostro i powodują znaczne upośledzenie wzroku.

Tętnice (naczynia krwionośne) przenoszą natlenowaną krew, a żyły przenoszą krew nieutlenowaną.

Mechanizm niedrożności tętnic polega na zablokowaniu małych naczyń krwionośnych przez zator. Zator to luźny skrzep krwi, który przemieszcza się w krwiobiegu organizmu i zatyka najmniejsze naczynia krwionośne.

W ten sposób dochodzi na przykład do udaru niedokrwiennego.

Miażdżyca jest również ważna w rozwoju tych problemów. Powoduje zwężenie światła naczyń krwionośnych. Głównymi czynnikami ryzyka są: nadciśnienie, cukrzyca, zwiększony poziom tłuszczów we krwi, otyłość, palenie tytoniu i ogólnie zły styl życia.

Inny mechanizm odpowiada za niedrożność żylną, która jest wynikiem zwężenia lub całkowitego zablokowania naczynia krwionośnego. Główną przyczyną jest miażdżyca danych naczyń krwionośnych. Krew gromadzi się za tym zatorem, powodując obrzęk i krwawienie do siatkówki.

Wiemy, że powstają one z powodu różnych czynników ryzyka, takich jak

• nadciśnienie tętnicze
• hipercholesterolemia
• wysoki wiek, powyżej 65 lat, dotykający do 50% populacji osób starszych
• zaburzenia krzepnięcia krwi
• cukrzyca
• podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe

Retinopatia wcześniaków

Zgłoszona jako najczęstsza przyczyna ślepoty u dzieci.

Występuje u noworodków, które urodziły się przed 32 tygodniem ciąży lub ich masa urodzeniowa była mniejsza niż 1500 gramów.

Dzieci te mają niewystarczające oddychanie i dlatego są umieszczane na dłuższy czas w inkubatorze, gdzie są poddawane tlenoterapii z wysokim stężeniem tlenu, powyżej 40%.

W tym okresie oczy noworodka nie są w pełni rozwinięte, podobnie jak siatkówka i naczynia krwionośne. Wysokie stężenie tlenu w inkubatorze powoduje, że oko przyzwyczaja się do podwyższonej wartości ciśnienia parcjalnego tlenu w otaczającym powietrzu.

Następnie, w czasie przebywania poza inkubatorem, normalna zawartość tlenu w powietrzu nie jest już wystarczająca. Aby zapewnić odpowiedni dopływ tlenu, powstają nowe naczynia krwionośne.

Te nowe naczynia krwionośne rosną przez siatkówkę, mogą przedostać się do ciała szklistego i grożą odwarstwieniem siatkówki, podobnie jak w przypadku zwyrodnienia plamki żółtej.

Odwarstwienie siatkówki

Siatkówka zostaje oderwana od warstwy pigmentu, na której normalnie luźno spoczywa. W rezultacie dochodzi do przenikania płynu między siatkówką a warstwą pigmentu.

Może to być spowodowane urazem oka, ale jest także powikłaniem innych chorób, takich jak cukrzyca. Zwłaszcza wyższe stopnie krótkowzroczności wymagają zwiększonej uwagi.

Objawy występujące w tym przypadku:

• błyski światła, zaburzenia percepcji wzrokowej (mrużenie oczu)
• unoszące się muchy w polu widzenia
  • szczególnie podczas patrzenia na białą ścianę lub niebo
• apertura - przesłanianie części pola widzenia
  • ciemny odcień na krawędzi
  • później w centrum pola widzenia
• zniekształcenie obrazu
• utrata wrażliwości na światło
• zaburzenia ostrości widzenia
• do utraty wzroku

Przeczytaj także artykuł na temat odwarstwienia siatkówki.

Otwór plamki żółtej

Ciało szkliste luźno naciska na siatkówkę, w zasadzie jest do niej przymocowane.

Normalnie te dwie struktury łączą się tylko w trzech miejscach. Są to cel nerwu wzrokowego, obszary wzdłuż naczyń siatkówki i u podstawy ciała szklistego.

Miejsce, w którym ciało szkliste naciska na siatkówkę, nazywane jest interfejsem szklistkowo-siatkówkowym.

W miarę starzenia się organizmu dochodzi do zmian w tym obszarze. Ciało szkliste zapada się, oddzielając się od siatkówki.

Jeśli stan nie komplikuje się dalej, pojawiają się tylko łagodniejsze trudności.

Pojawiają się trudności, takie jak latające muchy w polu widzenia (muches volantes), sporadyczne błyski przed oczami.

Odwrotnie jest w przypadku wystąpienia powikłań.

Jeśli między szklistką a siatkówką utworzyło się silniejsze połączenie, zapadająca się i łuszcząca się szklistka ciągnie siatkówkę. Siatkówka przykuca, unosi się.

Rezultatem jest zniekształcenie obrazu (metamorfopsja), które powstaje w wyniku przyciągania fotoreceptorów.

Siatkówka jest najcieńsza w plamce żółtej.

W najcięższych przypadkach powstaje otwór w plamce żółtej.

Dziura plamkowa to defekt, który wpływa na całą grubość warstwy nerwowej siatkówki w obszarze plamki żółtej. Objawem są powikłania i zaburzenia widzenia - zniekształcenie obrazu (metamorfopsja), ale także obniżona ostrość wzroku lub utrata pola widzenia w centralnej części.

W rzeczywistości jest to dziura w obszarze plamki żółtej, przez którą widoczne są leżące pod nią struktury. Rozmiar defektu (dziury) stopniowo się zwiększa.

Jednak nie jest to spowodowane wyłącznie podeszłym wiekiem. Występuje jako osobna choroba lub jako powikłanie innych problemów z oczami. Przykładem jest retinopatia cukrzycowa lub stan pourazowy.

Ogólne trudności, które dotykają daną osobę, zależą od kilku czynników, takich jak

• lokalizacja.
• zakres wady
• czas trwania, tj. czas od wystąpienia

Błona epiretinalna

Trudności są również spowodowane stanem, w którym błona epiretinalna (błona powierzchniowa), błona siatkówki, z czasem ulega zgrubieniu. W konsekwencji staje się nieprzezroczysta i marszczy się.

Siatkówka pod błoną staje się cienka i zdeformowana.

W cięższym stadium trakcja utrzymuje się i powstaje otwór w plamce żółtej.

Objawami są:

• spadek ostrości wzroku
  • najpierw na odległość
  • Później trudności z czytaniem.
• zniekształcenie obrazu - faliste linie
• znaczny spadek ostrości widzenia
• nawet utrata centralnego pola widzenia

Inne zmiany w ciele szklistym, zmętnienie ciała szklistego lub mucha oczna

Ciało szkliste stanowi 80% ośrodka wewnątrzgałkowego. Osiąga objętość około 4 mililitrów. 98% składa się z wody. Reszta składa się z kolagenu, kwasu hialuronowego i siarczanu chondroityny.

Ciało szkliste naciska na soczewkę z przodu i siatkówkę z tyłu. W kierunku krawędzi ciała szklistego żelowa masa staje się gęstsza. Ta część jest również znana jako podstawa. Ma część przednią i tylną.

Większa gęstość wynika ze zwiększonego stężenia hialocytów, które są komórkami wytwarzającymi kolagen i kwas hialuronowy.

Ponieważ ciało szkliste jest ściśle związane z siatkówką, zmiany patologiczne w ciele szklistym wpływają również na siatkówkę.

Samo ciało szkliste może ulec zmętnieniu z różnych przyczyn:

1. z powodu wieku (zmiany inwolucyjne)
2. zmiany zwyrodnieniowe
3. krwotok
4. zapalenie

1) Zmiany w ciele szklistym związane z wiekiem

Ciało szkliste ma jednorodną (jednolitą) strukturę od urodzenia, jednak zmiany w jego strukturze pojawiają się stopniowo w drugiej dekadzie życia.

Tabela przedstawia niektóre związane z wiekiem zmiany w ciele szklistym

2) Zmiany zwyrodnieniowe ciała szklistego

Ta kategoria obejmuje te zmiany, które nie są spowodowane starzeniem się organizmu i oka.

W tabeli wymieniono zmiany zwyrodnieniowe ciała szklistego

3) Krwawienie do ciała szklistego

Krwotok do ciała szklistego powstaje z różnych przyczyn i nie jest związany wyłącznie z urazem.

Przyczyny krwotoku do ciała szklistego:

• po urazie, ale niekoniecznie bezpośrednio do uszkodzonego oka
• w chorobach naczyniowych siatkówki, takich jak retinopatia cukrzycowa, niedrożność naczyń siatkówki
• w innych chorobach ogólnych
  • wysokie ciśnienie krwi
  • białaczka
  • zaburzenia krwawienia
  • długotrwałe leczenie antykoagulantami lub lekami przeciwzakrzepowymi

Krwawienie do ciała szklistego wiąże się z różnymi problemami, takimi jak widzenie cieni w polu widzenia, spadek ostrości wzroku lub uczucie zasłony przed okiem.

4) Zmiany zapalne w ciele szklistym

W stanie zapalnym do ciała szklistego przedostają się komórki zapalne oraz białka z krwi.

Czynnikami wywołującymi zapalenie są zwykle bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty.

W większości przypadków zapalenie pochodzi ze środowiska zewnętrznego po urazie, ale także po operacji oka. Zapalenie wewnątrzgałkowe występuje rzadziej. Przyczyną tego typu jest zwykle przenoszenie drogą krwiopochodną, tak zwane hematogenne rozprzestrzenianie się w innych chorobach zakaźnych.

Ciało szkliste jest zmętnione różnymi cząsteczkami, które mogą być blade lub żółte. Zależy to głównie od czynnika zakaźnego. Zapalenie jest zwykle szybkie, a najgorszym powikłaniem jest utrata wzroku (ślepota).

Muchy oczne (flyes volantes)

Jest to nazwa nadawana maleńkim formacjom latającym w polu widzenia, które można zobaczyć zwłaszcza na jasnej, bladej powierzchni, na przykład podczas czytania lub prowadzenia samochodu. Mają kształt kropek, nitek lub kępek.

Podobnie jak zamglenie ciała szklistego, mogą być wynikiem starzenia się, a także występować w krótkowzroczności, po wypadku, zapaleniu, operacji zaćmy lub cukrzycy.

Przyczyną ich występowania mogą być jednak także poważniejsze choroby. Z tego powodu ważne jest profesjonalne badanie wzroku, a także badania profilaktyczne.

Gałki oczne zwykle nie są poważnym problemem zdrowotnym. Są niewygodne podczas czytania lub prowadzenia samochodu. Przeszkadzają. Dotykają również młodych ludzi. Zmiany w ciele szklistym dotykają jedną czwartą populacji po 60. roku życia i do dwóch trzecich po 80. roku życia. Ale uwaga, czasami mogą być oznaką większego problemu. Nagły początek jest szczególnie niepokojący.

Lokalizacja, zasięg i czas trwania zaburzenia wpływają na to, jak objawia się każda choroba. Zaburzenie wpływa na oko i wzrok.

Wymieniamy niektóre z objawów, które są ich częścią:

• Spadek ostrości widzenia
• początkowo może wystąpić problem z oglądaniem obrazów na odległość
• później czytanie staje się problemem
• latające muchy (flyes volantes)
  • latające formacje w polu widzenia
  • różnią się kształtem i rozmiarem
  • bardziej widoczne na białej ścianie lub niebie
  • zmieniają pozycję, gdy oczy się poruszają
  • kropki
  • nitki
  • pajęczyny
  • kępki
  • plamki
• błyski
• opadająca sadza
• cień lub ekran zasłaniający pole widzenia
• utrata pola widzenia
• zniekształcenie linii i obrazu, metamorfoza

Obecnie dostępne są różne opcje diagnostyczne. okulista bada ostrość wzroku, tło oka. Ważny jest wywiad i dolegliwości kliniczne opisane przez osobę.

W razie potrzeby dodaje się badanie deformacji obrazu na siatce Amslera, tworzy się fotodokumentację, OCT.

OCT, tomograf oftalmoskopowy, podobnie jak optyczna koherentna tomografia, jest badaniem nieinwazyjnym, bezkontaktowym.

Metoda ta jest przydatna głównie dlatego, że pokazuje szczegółowo różne struktury oka. W ten sposób bierze udział w diagnozowaniu różnych trudności w oku. Rozróżnia etap, rozwój i dokładny rodzaj trudności.

W badaniu tych chorób znane są również metody takie jak test Watzke-Allena, test wiązki laserowej lub autofluorescencja, mikroperymetria, a nawet klasyfikacja otworu Gassa.

Ważna jest diagnostyka różnicowa i ustalenie dokładnej przyczyny problemu.

Szczególnie osoby z innymi chorobami ogólnymi powinny badać wzrok przynajmniej raz w roku. Inni nie powinni zapominać o ważnych badaniach profilaktycznych.

Szeroka grupa chorób może mieć zróżnicowany przebieg. Należy pamiętać, że jeśli kłopoty pojawiają się nagle (ostro) i z pełnego zdrowia, konieczna jest natychmiastowa wizyta u lekarza specjalisty. W tym przypadku jest to okulista, czyli okulista.

Uwaga na szybkie pojawienie się problemów!