Co to jest choroba zwyrodnieniowa stawów, jakie są jej przyczyny, objawy i diagnoza?

Choroba zwyrodnieniowa stawów dotyka głównie większych stawów układu mięśniowo-szkieletowego, takich jak staw biodrowy.

Staw biodrowy

Staw biodrowy jesttechnicznie nazywany stawem biodrowym. Jest to jeden z największych i najważniejszych stawów ludzkiego ciała.

Jest to prosty staw kulisty, który składa się z dwóch głównych elementów kostnych. Kulisty koniec kości udowej (kość udowa) pasuje do gniazda w kości miednicy (panewka).

Stykające się części kości są pokryte i chronione przez chrząstkę szklistą. Stabilność stawu zapewniają otaczające go struktury miękkie, mięśnie, silne więzadła i torebka stawowa.

Ruch i mobilność stawu biodrowego zapewniają grupy mięśni kręgosłupa, miednicy, uda i pośladków. Mobilność stawu biodrowego jest wystarczająca pomimo jego wytrzymałości.

Kinematyka stawu biodrowego obejmuje zgięcie (ruch do przodu), wyprost, przywodzenie, odwodzenie i rotację (ruch obrotowy).

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest chorobą stawów, w której zaburzona jest równowaga między produkcją (syntezą) a degradacją składników chrząstki stawowej. Jest to niezapalny proces zwyrodnieniowy, który prowadzi do postępującego niszczenia struktur chrząstki.

Dochodzi do utraty odżywczego płynu maziowego w obrębie stawu, uszkodzenia otaczających struktur miękkich i powstawania osteofitów (narośli kostnych) na krawędziach powierzchni stawowych. Przebieg artrozy jest stopniowy i zwykle powoli postępujący.

Głównym objawem choroby zwyrodnieniowej stawów jest ból w stawie i wokół niego oraz ograniczenie ruchomości.

Koksartroza jest najczęstszą chorobą stawu biodrowego i jednym z najczęstszych rodzajów zapalenia stawów w organizmie człowieka.

Częstość występowania koksartrozy wzrasta wraz z wiekiem. Około 80% osób w wieku powyżej 70 lat cierpi na tę chorobę zwyrodnieniową stawów.

Choroba zwyrodnieniowa stawów może być przyczyną niezdolności do pracy, ale także powodem otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy. Zależy to od stanu zdrowia pacjenta, stopnia zaawansowania choroby i możliwych powikłań związanych z czynnościami zawodowymi.

W przypadku osteoporozy stopień niepełnosprawności określa się na podstawie badania i porady lekarskiej, ale głównie na podstawie obiektywnych wyników klinicznych i badania densytometrycznego (pomiar masy kostnej).

Zgodnie z etiologią, koksartroza dzieli się na pierwotną i wtórną.

Pierwotna choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego powstaje bez wyraźnej przyczyny, a główną rolę odgrywają czynniki genetyczne, wiek, styl życia i długotrwałe obciążenie stawu.

Wtórna choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego jest wynikiem innych zaburzeń i chorób, takich jak wrodzona dysplazja stawu biodrowego, hipermobilność lub choroby zapalne i metaboliczne układu mięśniowo-szkieletowego (np. choroba Bechterewa).

Przyczyny i czynniki koksartrozy:

• Długotrwałe fizyczne nadużywanie stawu
• Zużycie stawu
• Starszy wiek
• Czynnik genetyczny
• Nieprawidłowe stereotypy ruchowe
• Brak równowagi układu mięśniowo-szkieletowego
• Sport zawodowy
• Płeć żeńska
• Uszkodzenia mechaniczne, urazy
• Wpływ odżywiania i nadwagi
• Zaburzenia unerwienia stawów
• Wady wrodzone
• Stany zapalne stawów

Objawy i zespoły artrozy zależą od konkretnego stadium i przebiegu choroby.

Pierwszym objawem jest zwykle łagodny, tępy ból, który pojawia się przy większym wysiłku fizycznym.

Często występują również zaburzenia równowagi mięśniowej wokół stawu - nadmiernie rozciągnięte, skrócone lub osłabione mięśnie. Możliwe jest również zlokalizowanie skurczu mięśni - sztywnych, bolesnych włókien mięśniowych.

W kolejnym stadium koksartrozy ból występuje nawet przy niewielkim wysiłku, obciążeniu statycznym, długotrwałym staniu lub siedzeniu.

W bardziej zaawansowanych stadiach często występuje ból spoczynkowy i nocny, bez obciążenia stawu. Może wystąpić ucisk nerwów spowodowany obrzękiem struktur stawowych.

Rodzaj bólu może się różnić w zależności od pozycji, ruchu, zmian ciśnienia lub pogody.

W wyższych stadiach występuje ograniczenie ruchomości stawu w skrajnych pozycjach, a funkcja samego stawu jest zagrożona.

W miarę postępu procesu zwyrodnieniowego może dojść do całkowitej utraty ruchomości stawu. Pacjent zaczyna nie zauważać dotkniętego stawu podczas aktywności fizycznej.

Następnie często występują rozległe zaburzenia równowagi mięśniowej i mięśniowo-szkieletowej oraz atrofia (zanik) mięśni wokół nieużywanego stawu.

Najczęstszymi objawami koksartrozy są

• Tępy ból w stawie biodrowym
• Ból mięśni wokół stawu
• Nasilający się ból przy zwiększonym wysiłku fizycznym
• Niespokojny ból w nocy
• Ograniczenie ruchu w stawie
• Uczucie suchości i tarcia wewnątrz stawu
• Nasilenie bólu przy zmianie pogody

Diagnoza choroby zwyrodnieniowej stawów polega przede wszystkim na zebraniu ogólnego wywiadu od pacjenta, kompleksowej analizie kinezjologicznej i badaniu palpacyjnym stawu.

Chirurg ortopeda bada stabilność stawu, jego ruchomość, opór i ruchomość w różnych skrajnych pozycjach.

Podstawową procedurą diagnostyczną jest badanie rentgenowskie, które obiektywnie i strukturalnie ocenia aktualny stan i stopień uszkodzenia stawu.

Zgodnie z obrazem rentgenowskim, zapalenie stawów dzieli się na 4 główne stopnie. Ostatnie 4 stopnie są najgorsze pod względem progresji i zaawansowania choroby.

Często stopnie 3 i 4 są wskazaniami do leczenia chirurgicznego, ale nie zawsze jest to regułą. Subiektywny ból pacjenta oraz obecna funkcja i ruchomość stawu biodrowego są ważne przy wyborze rodzaju leczenia.

W niektórych przypadkach koksartroza stopnia 2 jest już wskazaniem do operacji, co zawsze zależy od porozumienia między lekarzem a pacjentem.

Lekarze i pacjenci często początkowo skłaniają się ku leczeniu zachowawczemu, które albo poprawi stan pacjenta, albo stanie się przygotowaniem do leczenia chirurgicznego.

Charakterystyczną cechą przebiegu koksartrozy jest jej stopniowa, powolna ewolucja, na przemian z fazą względnego spokoju bez większych problemów i okresem dekompensacji i pogorszenia.

Jeśli przebieg choroby przedłuża się z częstymi fazami dekompensacji pomimo leczenia zachowawczego, należy rozważyć leczenie chirurgiczne i całkowitą wymianę stawu biodrowego - endoprotezoplastykę.

Stan artrozy dzieli się na 4 podstawowe klasyfikacje zgodnie z diagnostycznym zdjęciem rentgenowskim:

1. Stopień 1: Występuje niewielkie zwężenie przestrzeni stawowej i początek tworzenia się osteofitów - narośli kostnych wzdłuż stawu.
2. Stopień: Zwężenie szpary stawowej jest bardziej widoczne wraz z bardziej zaawansowanym tworzeniem się osteofitów. Widoczne są zmiany w strukturze chrząstki.
3. Stopień: Znaczne zwężenie szpary stawowej, tworzenie większych osteofitów, torbiele wewnątrzstawowe i rozwój początkowych deformacji stawu.
4. Stopień: W ostatnim stadium zanik szczeliny stawowej, obecność dużych osteofitów i zaawansowanych deformacji stawu. Możliwa jest również obecność ankylozy - zaniku stawu.