Leczenie liszajec: maść do stosowania miejscowego, leki ogólnoustrojowe i antybiotyki

Leczenie miejscowe

W obu typach liszajec stosuje się maści (3-5% wazelina salicylowa) w celu zmiękczenia strupów. Ponadto zaleca się stosowanie wilgotnych bandaży z roztworami dezynfekującymi.

Pacjent z liszajem powinien przestrzegać pewnych środków ostrożności. Zamiast kąpieli powinien wziąć krótki prysznic. Do mycia powinien używać mydła dezynfekującego.

Lekarz musi indywidualnie podejść do wyboru leku. Należy wziąć pod uwagę prawdopodobieństwo alergii kontaktowej i możliwość wystąpienia oporności. Dobra współpraca ze strony pacjenta jest ważnym warunkiem leczenia miejscowego.

W leczeniu miejscowym liszajec stosuje się następujące leki:

• bacytracyna
• neomycyna
• kwas fusydynowy
• mupirocyna

Kombinacja neomycyny i bacytracyny jest jednym z powszechnie stosowanych leków w praktyce. Jednak ta kombinacja nie jest odpowiednia do leczenia liszajec.

Neomycyna jest szczególnie odpowiednia do zwalczania tlenowych bakterii Gram-ujemnych. Wpływ neomycyny na bakterie Gram-dodatnie jest w dużej mierze ograniczony.

Obecnie do miejscowego leczenia liszajec stosuje się głównie mupirocynę lub kwas fusydynowy.

• Mupirocyna

Mupirocyna jest stosowana głównie do miejscowego leczenia pierwotnych i wtórnych bakteryjnych zakażeń skóry. Jej inne zastosowania obejmują:

1. zapobieganie zakażeniu bakteryjnemu małych ran
2. zapobieganie infekcjom otarć i małych skaleczeń i ran.

• Kwas fusydynowy

Kwas fusydynowy jest stosowany głównie w leczeniu pierwotnych bakteryjnych zakażeń skóry (liszajec, czyraczność). Jest również stosowany w przypadku zakażonych ran skóry lub wtórnych zakażonych dermatoz (atopowe i kontaktowe zapalenie skóry).

Kwas fusydynowy jest skuteczny przeciwko wielu bakteriom Gram-dodatnim i niektórym ziarniakom Gram-ujemnym. Na przykład, Staphylococcus aureus i Corynebacterium sp. są bardzo wrażliwe. Paciorkowce są umiarkowanie wrażliwe.

Leki do stosowania miejscowego zawierające kwas fusydynowy są dostępne w postaci kremów i maści. W porównaniu z innymi antybiotykami stosowanymi miejscowo, wykazuje on podobną skuteczność i porównywalną lub lepszą tolerancję.

Kwas fusydynowy, podobnie jak mupirocyna, jest skuteczniejszy niż antybiotyki doustne w leczeniu niektórych rodzajów liszajec.

Leczenie ogólnoustrojowe

Ogólnoustrojowe leczenie antybiotykami jest wybierane przez lekarza w przypadku niepowodzenia miejscowego leczenia liszajec lub w przypadku bardziej rozległych objawów. W przypadku skomplikowanych i uogólnionych objawów, ogólnoustrojowe leczenie antybiotykami zapobiega rozwojowi powikłań (kłębuszkowe zapalenie nerek).

Leczenie ogólnoustrojowe jest odpowiednie dla pacjentów:

• których stan nie ulega poprawie w przypadku leczenia miejscowego
• z dużymi i licznymi ogniskami
• z obniżoną odpornością
• cierpiących na ciężką chorobę

W przypadku zakażeń gronkowcowych w praktyce stosuje się następujące leki:

• Oksacylina

Oksacylina należy do grupy oksazolilpenicylin. Są one oporne na działanie β-laktamaz wytwarzanych przez gronkowce, dlatego określa się je również mianem antybiotyków przeciwgronkowcowych.

Stosowanie oksacyliny jest wskazane u pacjentów cierpiących na zakażenia wywołane przez szczepy Staphylococcus aureus o potwierdzonej mikrobiologicznie wrażliwości.

• Amoksycylina/kwas klawulanowy

Amoksycylina należy do grupy aminopenicylin, a gronkowce wytwarzające β-laktamazę są oporne na jej działanie.

Jednak dzięki odpowiedniemu dodaniu kwasu klawulanowego (inhibitora β-laktamazy) spektrum działania można znacznie poszerzyć i zasada ta jest często stosowana terapeutycznie.

• Cefaleksyna

Cefaleksyna jest klasyfikowana jako cefalosporyna pierwszej generacji. Jej mechanizm działania opiera się na zabijaniu wrażliwych mikroorganizmów w momencie rozmnażania. Ma szerokie spektrum działania (przeciwko wielu mikroorganizmom).

W przypadku zakażeń paciorkowcami lekarz zazwyczaj przepisuje:

• Sól potasowa fenoksymetylopenicyliny

Fenoksymetylopenicylina jest biosyntetycznie zmodyfikowaną penicyliną podstawową, stosowaną głównie w leczeniu łagodnych i umiarkowanych zakażeń.

Jej zaletą jest odporność na kwaśne środowisko żołądka, dzięki czemu może być również podawana doustnie.

Spektrum działania przeciwbakteryjnego fenoksymetylopenicyliny odpowiada spektrum penicyliny G. Oznacza to, że obejmuje ono patogeny takie jak Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes (gatunek A), Streptococcus (gatunki B i C) oraz paciorkowce beztlenowe.

• Azytromycyna

Azytromycyna jest antybiotykiem makrolidowym drugiej generacji, stosowanym w leczeniu zakażeń wywołanych przez bakterie Gram-dodatnie.

Jej korzystne właściwości obejmują doskonałą penetrację tkanek, lepszą tolerancję i rozszerzone spektrum działania. Główną zaletą jest długi biologiczny okres półtrwania, który umożliwia dawkowanie co 24 godziny.

Jakie są nowe możliwości leczenia liszajec?

Obecnie stoimy w obliczu zagrożenia rosnącą opornością na antybiotyki. Dlatego naukowcy poszukują nowych podejść terapeutycznych. Alternatywne metody leczenia dzielą się na dwie grupy:

1. Chemiczne

Ta metoda leczenia wykorzystuje substancje organiczne, do których należą wspomniane wyżej antybiotyki. Oprócz substancji organicznych, grupa ta obejmuje nanocząsteczki metali, substancje powodujące reakcje stresu fotooksydacyjnego i gromadzenie się rodników tlenowych.

Substancje te są niekorzystne do stosowania w dermatologii, ponieważ mogą przedłużać gojenie się ran.

2. Biologiczna

Zaletą terapii biologicznej jest to, że nie uszkadza ona mikrobiomu skóry i jest selektywna. Terapia biologiczna obejmuje terapię fagową, peptydy przeciwdrobnoustrojowe i terapię enzymatyczną.

Czy słyszałeś o enzybiotykach?

Enzybiotyki stanowią nowy sposób leczenia infekcji skóry i tkanek miękkich. W leczeniu stosuje się enzymy lityczne, które hydrolitycznie rozszczepiają wiązania kowalencyjne w peptydoglikanie ściany komórkowej. Rezultatem jest rozpad komórki.

Peptydoglikan stanowi od 30 do 70% ściany komórkowej bakterii Gram-dodatnich.

W zależności od miejsca rozszczepienia wiązania w peptydoglikanie, enzybiotyki dzielą się na:

• muramidazy
• glukozaminidazy
• amidazy
• endopeptydazy

Ze względu na swój unikalny mechanizm działania, enzymy te działają nawet na bakterie oporne na wszystkie główne grupy antybiotyków.

Jednym z najlepiej przebadanych enzybiotyków jest lizozym, który generalnie ma działanie przeciwdrobnoustrojowe przeciwko bakteriom Gram-dodatnim, takim jak Staphylococcus aureus.

Innym dobrze znanym enzymem jest lizostafina, która działa przeciwko większości szczepów Staphylococcus aureus.