Co to jest trądzik różowaty, jakie są jego przyczyny, objawy (plamy na twarzy)?

Trądzik różowaty, czyli przewlekły stan zapalny skóry, dotyka zdecydowaną większość osób dorosłych. Bardzo rzadko może wystąpić również u dzieci. Większość pacjentów znajduje się w przedziale wiekowym 36-50 lat, ale objawy trądziku różowatego mogą pojawić się w każdym wieku.

Trądzik różowaty - inaczej nazywany również trądzikiem różowatym.

Jest to stosunkowo powszechna choroba, której częstość występowania wynosi 5-10%. Częściej dotyka kobiet, ale trądzik różowaty występuje również u mężczyzn. Osoby rasy białej i mongoloidalnej są bardziej narażone na wystąpienie ognisk choroby.

Typowe miejsca występowania obejmują

• środkowa część twarzy
• skóra głowy
• szyja
• górna część klatki piersiowej
• rzadziej kończyny

Trądzik różowaty jako choroba skóry może być również związany z innymi chorobami ogólnoustrojowymi.

Typowe choroby współistniejące obejmują

• różne nietolerancje pokarmowe, takie jak celiakia
• alergie wziewne
• predyspozycje do atopii
• przewlekłe choroby układu oddechowego, takie jak astma oskrzelowa
• choroby układu pokarmowego lub choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca lub hiperlipidemia
• choroba Alzheimera i choroba Parkinsona
• reumatoidalne zapalenie stawów
• stwardnienie rozsiane

Hiperlipidemia, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu I lub celiakia to poważne choroby, w których mogą wystąpić umiarkowane lub ciężkie postacie trądziku różowatego.

Trądzik różowaty jest chorobą, którą można sklasyfikować jako tzw. zaburzenie psychofizjologiczne. Oznacza to, że jest to przede wszystkim choroba skóry, ale jej przebieg i nasilenie są zmieniane przez czynniki psychosomatyczne, takie jak stres i emocje.

Bezpośrednia przyczyna choroby nie została jeszcze w pełni wyjaśniona. Wystąpienie choroby jest uwarunkowane głównie zaburzeniem wrodzonej odporności, układu naczyniowego (nadreaktywność naczyń), układu nerwowego, wraz z rozregulowaniem funkcji bariery ochronnej skóry.

Czynnikami wyzwalającymi są czynniki zewnętrzne, w szczególności:

• częsta ekspozycja na promieniowanie UV - najbardziej narażone są osoby o fototypie I-II (tj. o bardzo jasnej karnacji)
• narażenie skóry na nadmierne ciepło
• duży wysiłek fizyczny
• stres
• żywność o wysokiej zawartości histaminy
• przyprawy, pikantne jedzenie
• kofeina
• alkohol
• miejscowe produkty przeciwtrądzikowe i przeciwzmarszczkowe
• peelingi chemiczne i mikrodermabrazja
• stosowanie miejscowych lub ogólnoustrojowych kortykosteroidów, które są stosowane od dawna, zwłaszcza w leczeniu łojotokowego zapalenia skóry.

Rodzinne występowanie choroby, tj. dziedziczność choroby, wynosi do 15%, jednak gen przenoszący kod trądziku różowatego nie został jeszcze zidentyfikowany.

Funkcja barierowa górnej warstwy skóry (warstwy rogowej naskórka) jest zaburzona przez wyżej wymienione czynniki zewnętrzne na powierzchni skóry. Zakłócenie tej osłony umożliwia przenikanie obcych substancji do skóry.

Aktywując układ odpornościowy do walki z tymi patogenami, zaczyna rozwijać się stan zapalny, który dodatkowo zwiększa wrażliwość skóry.

Zwiększone stężenie i aktywność enzymów zapalnych i peptydów prozapalnych w skórze warunkuje nadreaktywność naczyń krwionośnych, co skutkuje rozszerzeniem naczyń krwionośnych w skórze.

Rozszerzone naczynia krwionośne mają zwiększoną przepuszczalność ściany naczyniowej, co dodatkowo sprzyja reakcji zapalnej i jej postępowi.

Proces ten prowadzi do gromadzenia się wody między komórkami i obrzęku. Uszkodzona bariera skórna jest bramą dla patogennego roztocza Demodex folliculorum do wniknięcia i kolonizacji skóry.

Demodex folliculorum odgrywa ważną rolę w patogenezie choroby. Oprócz wywoływania stanu zapalnego, jego obfita obecność na cienkich włosach warunkuje zablokowanie gruczołów skórnych.

Jest również nosicielem innych bakterii, takich jak Staphylococcus epidermidis, Bacillus olenorium lub lipofilnych drożdży Malassezia ovalis. Rezultatem jest przewlekły stan zapalny skóry z kolonizacją bakteryjną lub drożdżakową.

Istnieją cztery podtypy trądziku różowatego w zależności od objawów choroby:

1) Podtyp rumieniowo-teleangiektatyczny

Charakterystyczne dla tego typu jest zaczerwienienie skóry twarzy (rumieniec), gwałtowne uderzenia gorąca (zaczerwienienie) i obrzęk twarzy. Czerwone plamy na skórze kłują, pieką, są wrażliwe na każdy dotyk.

2. podtyp grudkowo-krostkowy

Temu podtypowi choroby towarzyszy stałe zaczerwienienie. Na skórze pojawiają się widoczne fioletowo-czerwone "żyły", które łączą się w plamy. Są to tak zwane teleangiektazje, które są spowodowane rozszerzeniem powierzchownych naczyń krwionośnych.

W cięższych postaciach na skórze występują wysypki zapalne, które mogą być wypełnione ropą (krosty), płynem (cysty) i łączyć się w bolesne guzki.

3. podtyp błoniasty

Charakteryzuje się przerostem (rozrostem) gruczołów łojowych i zwłóknieniem (stwardnieniem) skóry. Osoby dotknięte chorobą mają powiększone części twarzy, które mogą być zabarwione na czerwono-fioletowo, np. nos. Skóra jest pokryta bliznami, szorstka, z licznymi żyłami, wysypkami i obrzękami.

U mężczyzn fyma występuje najczęściej na nosie, ale u obu płci mogą również występować objawy zapalne i przerostowe na brodzie, płatku ucha, czole lub rzęsach.

W zależności od miejsca zajęcia, podtyp jest następnie określany jako rhino- (nos), gnatho- (podbródek, szczęka), oto- (ucho), meto- (czoło) i blepharophyma (powieki).

4. oczna postać trądziku różowatego

Zapalenie oka może wystąpić we wszystkich poprzednich podtypach. Czasami oko jest bardziej dotknięte niż skóra, dlatego postać oczna poprzedza skórne objawy choroby.

Zazwyczaj jest to zapalenie rogówki (keratitis punctata) lub owrzodzenie rogówki (ulcus cornae), które może zakończyć się upośledzeniem wzroku. Osoby dotknięte chorobą doświadczają pieczenia, kłucia, cięcia w oku oraz uczucia piasku lub ciała obcego w oku. Suchość oczu jest wyraźna.

Spojówki wykazują głębokie zaczerwienienie, rozszerzone naczynia krwionośne i opuchnięte rzęsy.

Te objawy oczne są stosunkowo częste, występują u 60% pacjentów z trądzikiem różowatym i poprzedzają objawy skórne nawet w 20% przypadków.

Rozpoznanie choroby opiera się na historii objawów, ocenie wyglądu i przebiegu objawów, a w niektórych przypadkach na badaniu histopatologicznym próbki skóry.

Osoba dotknięta chorobą ma charakterystyczny obraz choroby zlokalizowanej w typowych miejscach. Może opisywać przemijające uderzenia gorąca na twarzy, uczucie pieczenia i kłucia, suchość i pieczenie oczu.

Badanie histopatologiczne skóry (próbka skóry jest barwiona i oglądana pod mikroskopem) jest rutynowe w przypadku podejrzenia ziarniniakowej postaci trądziku różowatego lub w szczególnych postaciach o nietypowym przebiegu choroby.

W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić inne choroby skóry, które mogą mieć podobny obraz kliniczny i przebieg, ale inne leczenie.

Do podobnie wyglądających chorób skóry należą:

• trądzik pospolity
• toczeń rumieniowaty
• okołoustne zapalenie skóry
• łojotokowe zapalenie skóry
• sarkoidoza
• czerwienica prawdziwa
• rakowiak
• mastocytoza
• ziarniniak twarzy
• kontaktowe alergiczne zapalenie skóry
• toczeń zwykły
• chłoniak

Trądzik różowaty charakteryzuje się nawracająco-remisyjnym przebiegiem w pierwszych stadiach choroby (tj. okresami uśpienia na przemian z okresami zaostrzeń).

W pierwszym etapie występują zaczerwienienia i uczucie gorąca z lekkim obrzękiem. Na tym etapie skóra uspokaja się i następuje remisja.

W późniejszych etapach zaczerwienienie jest trwałe. Pojawiają się teleangiektazje i obrzęki, zapalne i bolesne wysypki i torbiele, skóra jest bardzo kłująca i piekąca. Okres odpoczynku bez leczenia nie nadchodzi, a zmiany na skórze są trwałe.

Przewlekły stan zapalny w skórze aktywuje proces wzrostu i przerostu gruczołów łojowych. Skóra staje się szorstka i twarda, bruzdowana, z fioletowo-czerwonymi "żyłkami" i wysypką. Ten etap nazywa się phyma i dotyczy nosa, brody, czoła, płatków uszu lub oczu.

Charakterystyczne są nakładające się etapy i podtypy. U niektórych pacjentów nigdy nie rozwijają się zwłóknieniowe zmiany skórne, ale czasami phyma może rozwinąć się nagle bez wcześniejszych podtypów.

Trądzik różowaty jest chorobą skóry, która jest zauważalna na odsłoniętych obszarach. Znacząco obniża jakość życia pacjentów. Zwiększa również ryzyko zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, lęk i izolacja społeczna.