Czym jest stan przedrzucawkowy i czy stanowi zagrożenie dla ciąży? Objawy aż do rzucawki

Stan przedrzucawkowy dotyka 2-8% kobiet w ciąży.

Jest to jedna z najczęstszych przyczyn przedwczesnych porodów z możliwymi konsekwencjami dla zdrowia noworodka, a także zgonów matek i noworodków.

Może rozwinąć się z nadciśnienia ciążowego, ale także z wcześniejszego nadciśnienia rozwiniętego przed ciążą.

Stan przedrzucawkowy dzieli się na łagodny i ciężki.

Dzieli się na trzy formy w zależności od czasu wystąpienia objawów:

• Postać wczesna - objawy pojawiające się przed 34. tygodniem ciąży.
• Postać umiarkowana - objawy pojawiające się po 34. tygodniu do 37. tygodnia ciąży.
• Postać późna - objawy pojawiające się po 37. tygodniu ciąży.

Wczesna postać przed 34. tygodniem ciąży jest zwykle związana z nieprawidłowym funkcjonowaniem łożyska i narządów wewnętrznych płodu, funkcją nadnerczy i wątroby płodu.

Postacie środkowa i późna są związane z nieprawidłową adaptacją układu sercowo-naczyniowego matki.

Łagodny stan przedrzucawkowy (późny) nie rozwija się z zaburzeń łożyskowych. Objawia się podwyższonym ciśnieniem krwi matki w spoczynku, powyżej 140/90 mmHg, obrzękiem kończyn dolnych i zwiększonym wydalaniem białka z moczem.

Ciężki stan przedrzucawkowy jest związany z wczesnymi i pośrednimi postaciami po 20. tygodniu ciąży. Objawia się wysokim ciśnieniem krwi powyżej 160/110 mmHg, dużym wydalaniem białka z moczem, obrzękiem i szybkim postępem z powikłaniami, a nawet możliwą śmiercią płodu.

Kobiety w ciąży, które cierpiały na wysokie ciśnienie krwi przed ciążą, w niektórych przypadkach również rozwijają stan przedrzucawkowy. Mówimy wtedy o nałożonym stanie przedrzucawkowym.

Rzadko stan przedrzucawkowy rozwija się po porodzie, co określa się jako stan przedrzucawkowy poporodowy.

Przyczyna nie jest jeszcze znana, ale przypisuje się ją czynnikom genetycznym i immunologicznym. Nie ma również wiarygodnych badań przesiewowych umożliwiających wczesną diagnozę. Niestety, można ją zdiagnozować dopiero po wystąpieniu objawów, takich jak nadciśnienie i białkomocz, po 20. tygodniu ciąży.

We wczesnych stadiach ciąży zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się w macicy i zagnieżdża się za pomocą kosmków, które pomagają zakotwiczyć ją w macicy. Podczas zakotwiczenia w macicy podczas zdrowej ciąży płód otrzymuje składniki odżywcze i tlen przez tętnice spiralne macicy.

Aby dostosować się do zwiększonego odżywiania płodu, tętnice ulegają przebudowie, która rozpoczyna się w pierwszym trymestrze i kończy w 18-20 tygodniu ciąży.

Uważa się, że w stanie przedrzucawkowym rozwijające się zarodki w macicy nie mogą prawidłowo przebudować tętnic spiralnych w krążeniu łożyskowym. Powoduje to niedostateczne ukrwienie i dotlenienie łożyska. To zaburza łożysko we wczesnym okresie ciąży.

W konsekwencji niedostateczne dotlenienie tkanki łożyskowej i brak dopływu krwi oznacza, że nie jest ona w stanie zapewnić płodowi wystarczającej ilości składników odżywczych i tlenu. Płód walczy więc o życie i zaczyna wytwarzać substancje, które zwiększają ciśnienie krwi matki.

Substancje te w organizmie matki prowadzą do procesów zapalnych i upośledzenia funkcji narządów matki. Są to wątroba, nerki, mózg. Zmiany zachodzą w układzie krzepnięcia, zwiększone krwawienie, zwężenie naczyń krwionośnych, rozpad czerwonych krwinek. Powoduje to wydalanie białka z moczem, co jest charakterystyczną cechą stanu przedrzucawkowego.

U pierworódek stan przedrzucawkowy związany jest z reakcją immunologiczną matki - ciąża jest dla niej czymś nowym, co zwiększa ryzyko.

Występuje częściej u młodych kobiet w pierwszej ciąży, ale u starszych kobiet ryzyko wzrasta, narażając płód i matkę na ryzyko uszkodzenia zagrażającego życiu.

Stan przedrzucawkowy w poprzedniej ciąży jest ryzykowny w każdej kolejnej ciąży. Jeśli kobiety doświadczyły ciężkiej postaci stanu przedrzucawkowego, kolejna ciąża jest ryzykowna i musi być prowadzona pod ścisłym nadzorem lekarza.

Kobiety cierpiące na nadciśnienie tętnicze przed ciążą są również narażone na zwiększone ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego, podobnie jak kobiety cierpiące na cukrzycę.

Czynnikami ryzyka są:

• matki rodzące po raz pierwszy
• dłuższa przerwa między porodami, ponad 10 lat
• przedwczesny poród w poprzedniej ciąży
• choroba nerek
• otyłość
• wyższy wiek rodzicielski około 40. roku życia, kiedy ryzyko jest nawet dwukrotnie wyższe niż w przypadku młodszych kobiet
• ryzyko związane z ciążą płodu płci męskiej ze względu na podwyższony poziom testosteronu.

Największe ryzyko dotyczy kobiet, które jeszcze nie rodziły.

Innym czynnikiem ryzyka jest historia rodzinna związana z genetyką, a także niektóre choroby, takie jak cukrzyca, choroby autoimmunologiczne, przewlekła choroba nerek, ciąża mnoga, choroby tarczycy, padaczka i migrena.

Zmniejszone ryzyko występuje po poprzednim poronieniu lub poprzedniej zdrowej ciąży z tym samym partnerem. Zmiana partnera zmienia tę sytuację.

Objawy różnią się znacznie w zależności od kobiety. Czasami rozwija się bez żadnych objawów.

Najczęstszym objawem jest podwyższone ciśnienie krwi u kobiety w ciąży. Początkowo objawia się jako normalne nadciśnienie, co może utrudniać diagnozę.

Wysokie ciśnienie krwi może rozwijać się powoli lub mieć nagły początek.

U ponad 50% kobiet występują również bóle głowy z zaburzeniami widzenia, tymczasowa utrata wzroku, niewyraźne widzenie, ból w nadbrzuszu, zmęczenie, a czasem nudności i wymioty, które są związane z podwyższonym ciśnieniem krwi.

Przeczytaj więcej o bólu głowy w ciąży w artykule .

Głównymi objawami potwierdzającymi stan przedrzucawkowy są (tabela)

To właśnie brak płytek krwi może sygnalizować zespół HELLP, związany z ciężką postacią stanu przedrzucawkowego. Zespół HELLP to określenie ciężkiego uszkodzenia wątroby i rozpadu czerwonych krwinek. Występuje u 4-12% kobiet ze stanem przedrzucawkowym. Objawia się nudnościami, wymiotami, bólem w górnej części brzucha i bólem głowy.

Jest to poważne, zagrażające życiu powikłanie ciąży.

Czy podejrzewasz, że Ty również możesz cierpieć na stan przedrzucawkowy?
Aby pomóc Ci rozpoznać objawy, przeczytaj również ten artykuł:
Jak rozpoznać stan przedrzucawkowy i jego objawy w ciąży? Poznaj ryzyko

Innym poważnym powikłaniem jest DIC (rozsiana koagulopatia wewnątrznaczyniowa). Jest ona spowodowana procesami zapalnymi w organizmie matki, uszkadzającymi wątrobę. Charakteryzuje się upośledzonym krzepnięciem krwi, zwiększonym krwawieniem i tworzeniem się małych skrzepów krwi, które uniemożliwiają przepływ krwi do narządów. Następnie dochodzi do ich uszkodzenia.

Więcej informacji na temat wysokiego ciśnienia krwi, jego wpływu na organizm i możliwych powikłań można znaleźć w naszym artykule.

Diagnoza opiera się na monitorowaniu ciśnienia krwi i wykazaniu obecności białka w moczu. Jest to ważna część opieki prenatalnej w gabinecie konsultacyjnym.

Gdy u kobiety w ciąży podejrzewa się lub występują pewne objawy, takie jak bóle głowy, problemy z widzeniem, badanie koncentruje się na pomiarze ciśnienia krwi, wykonaniu badań krwi, a także badaniu na obecność białka w moczu.

Ważne jest, aby znać swoje ciśnienie krwi w ciąży.

Za wartości patologiczne w ciąży uważa się ciśnienie 140/90 mmHg. Jeśli kobieta cierpiała na podwyższone ciśnienie przed ciążą, przeprowadza się dalsze badania w celu wczesnego wykrycia ewentualnego stanu przedrzucawkowego.

Wzrost ciśnienia o 30 mmHg w porównaniu do normalnego ciśnienia mierzonego w spoczynku dwa razy z rzędu, w odstępie co najmniej 6 godzin, jest uważany za ryzykowny.

W przypadku podejrzenia stanu przedrzucawkowego, między 28 a 32 tygodniem ciąży wykonuje się test ciążowy typu roll-over.

Ciężarna kobieta kładzie się na lewym boku. Jej ciśnienie krwi jest mierzone trzy razy z rzędu w odstępach 5-minutowych, aż do osiągnięcia normalnej wartości ciśnienia krwi. Następnie kobieta kładzie się na plecach, a ciśnienie jest mierzone ponownie w odstępach 5-minutowych. Jeśli niższe ciśnienie (rozkurcz) wzrośnie o więcej niż 20 mmHg, istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia stanu przedrzucawkowego w czasie ciąży.

Testy diagnostyczne po pewnym czasie mogą wykazać obecność białka w moczu. Jeśli wydalanie białka z moczem jest zwiększone, w pierwszej kolejności należy wykluczyć zapalenie dróg moczowych i badanie fluoru w moczu.

Laboratoryjne badania krwi. Badana jest ewentualna obecność niedokrwistości i rozpad czerwonych krwinek. Przeprowadzane są również testy wątrobowe.

Jakie wartości laboratoryjne wskazują na rozwój stanu przedrzucawkowego?

Wartości wątrobowe są podwyższone w badaniu krwi. Wartości kwasu moczowego przekraczają górną granicę, a białkomocz (białko w moczu) przekracza 300 mg na dobę.

Przeprowadza się również badanie fizykalne i palpacyjne okolicy brzucha oraz sonografię płodu w celu sprawdzenia, czy stan nie wpłynął na jego odżywianie.

Funkcja jednostki płodowo-łożyskowej (odżywianie łożyska, płodu i jego narządów) u kobiety cierpiącej na wysokie ciśnienie krwi jest monitorowana za pomocą różnych badań w czasie ciąży.

Badanie funkcji jednostki płodowo-łożyskowej (tabela)

Badanie biofizyczne płodu oparte na teście niestresowym wykrywa niedostateczne dotlenienie i odżywienie płodu. Wykonuje się je po 27. tygodniu ciąży. Badanie monitoruje naturalną aktywność płodu, jego tętno podczas snu i czuwania. Jest ono oceniane na podstawie jego ruchów.

Zwykle tętno wzrasta wraz z ruchem.

Test stresu oksytocynowego sprawdza tętno płodu za pomocą CTG (kardiotokografu) po podaniu wlewu roztworu oksytocyny. Podanie roztworu wywołuje stres podobny do skurczów macicy. Określa, czy dziecko jest gotowe do porodu.

Przebieg może być różny u każdej ciężarnej.

Im cięższy stan przedrzucawkowy i im wcześniej w ciąży się pojawi, tym większe ryzyko dla Ciebie i Twojego dziecka.

Przede wszystkim dochodzi do nieprawidłowego funkcjonowania łożyska, które jest zarówno słabo ukrwione, jak i odżywione. Powoduje to również nieprawidłowe odżywianie płodu.

Płód walczy ze sobą, a jego mechanizm ochronny zaczyna wydzielać substancje, aby przepuścić więcej krwi pod większym ciśnieniem z naczyń krwionośnych do łożyska potrzebnego do jego odżywienia. Substancje te przechodzą przez łożysko do krwiobiegu matki i zwiększają jej ciśnienie krwi.

W konsekwencji pojawiają się objawy i powikłania, w szczególności bóle brzucha, podwyższone ciśnienie krwi, uszkodzenie nerek, wątroby, mózgu i innych ważnych narządów z powodu zmian w wewnętrznej wyściółce naczyń krwionośnych dotkniętych podwyższonym ciśnieniem krwi.

Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas, oprócz bólu brzucha pojawiają się skurcze brzucha, być może w postaci drgawek. Jeśli choroba nie jest leczona, naczynia krwionośne w mózgu również ulegają zaburzeniu, co powoduje zaburzenia dopływu krwi i dotlenienia mózgu. Bardzo często prowadzi to do drgawek w całym ciele i zaburzeń świadomości. Często zdarza się, że tracisz przytomność na krótkie okresy czasu, nagle bez ostrzeżenia.

Powikłania stanu przedrzucawkowego są rzadkie, ale mogą powodować przedwczesne odklejenie łożyska, martwicę kory nadnerczy, pęknięcie wątroby, krwotok mózgowy, obrzęk mózgu, zaburzenia krwawienia i zespół HELLP.

Bezpośrednią konsekwencją nieleczonego stanu przedrzucawkowego jest napad padaczkowy.

Nieleczony stan przedrzucawkowy może prowadzić do poważnych, a nawet śmiertelnych powikłań dla Ciebie i Twojego dziecka.

Powikłania dla płodu

Najczęstszym powikłaniem wynikającym z nieodpowiedniej funkcji łożyska i wynikającego z tego upośledzonego przepływu przez łożysko do płodu jest ograniczenie wzrostu. W cięższych przypadkach może wystąpić opóźnienie wzrostu w różnym stopniu, które może prowadzić do śmierci płodu.

Jeśli łożysko nie jest odpowiednio odżywione, nie dostarcza płodowi wystarczającej ilości krwi, tlenu i składników odżywczych. W konsekwencji dochodzi do opóźnienia wzrostu.

Powikłania obejmują również przedwczesne zakończenie ciąży i poród przedwcześnie urodzonego noworodka, który jest zagrożony śmiercią.

Stan przedrzucawkowy i rzucawka

Krótki podział objawów stanu przedrzucawkowego i rzucawki w tabeli

Stan przedrzucawkowy jest jedną z późnych postaci gestozy. Charakteryzuje się wysokim ciśnieniem krwi, białkomoczem, obrzękami i związanymi z nimi nudnościami, zaburzeniami widzenia i złym samopoczuciem. W niektórych przypadkach może przejść w rzucawkę.

Eclampsia jest kulminacją stanu przedrzucawkowego. Jest to najcięższa forma późnej gestozy. Wiąże się z napadami drgawkowymi, utratą przytomności podczas ciąży lub porodu i późniejszą utratą pamięci.

Występuje głównie u matek pierworodnych, ale jest również możliwy w przypadku powtórnych porodów. Towarzyszy mu przełom nadciśnieniowy, zmniejszone oddawanie moczu i nadmierne wydalanie białka z moczem. Jest to stan zagrażający życiu, w wyniku którego przyszła matka może umrzeć.

Przeczytaj więcej w artykule:
Kryzys nadciśnieniowy: jak się objawia i jak go leczyć? Wysokie ciśnienie, co zagraża zdrowiu?

Ten stan występuje częściej w ciążach mnogich.

Przed wystąpieniem rzucawki zwykle występuje silny ból głowy, zamglenie i podwójne widzenie z chęcią wymiotowania. Następnie pojawiają się drgawki toniczno-kloniczne podobne do napadu padaczkowego.

Jeśli u kobiety rozwinie się rzucawka, powinna ona zostać natychmiast przyjęta na oddział intensywnej terapii. Jeśli wystąpią komplikacje, może ona nawet przestać oddychać lub oślepnąć.

Leczenie rzucawki polega na przerwaniu napadu poprzez podanie środków uspokajających, magnezu i tlenu. Konieczne jest obniżenie ciśnienia krwi i zapewnienie wystarczającej ilości płynów, co jest szczególnie konieczne w ciężkich stanach.

Choroba ta wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością matek i noworodków, dlatego zaleca się zakończenie ciąży, gdy tylko kobieta jest stabilna, dopochwowo lub chirurgicznie przez cesarskie cięcie.

Stan przedrzucawkowy i druga ciąża

Stan przedrzucawkowy najczęściej występuje w drugiej połowie ciąży, czasami nawet pod koniec trzeciego trymestru. Prawdą jest, że stan przedrzucawkowy występuje najczęściej w pierwszej ciąży, ale druga ciąża może być również podatna na stan przedrzucawkowy w pewnych okolicznościach.

Dzieje się tak, gdy istnieje duża różnica wieku od pierwszej ciąży, na przykład 10 lat. Jeśli stan przedrzucawkowy wystąpił w pierwszej ciąży lub jeśli cierpiała na niego matka lub siostra kobiety, ryzyko jego wystąpienia wzrasta również w drugiej ciąży.

W takim przypadku lepiej jest poddawać się regularnym badaniom profilaktycznym w klinice ciąży. Podczas drugiej ciąży zaleca się profilaktyczne stosowanie pochodnych kwasu acetylosalicylowego w celu zahamowania zlepiania się płytek krwi, a tym samym zapobiegania tworzeniu się skrzeplin.