Czym jest szkarlatyna: jakie są jej przyczyny i objawy? Dzieci jako główny cel choroby

Szkarlatyna to choroba zakaźna charakteryzująca się gorączką, zapaleniem migdałków i zmianami skórnymi - zazwyczaj wysypką. W przeszłości szkarlatyna miała ciężki przebieg i poważne powikłania. Jest to choroba wysoce zakaźna. Dotyka głównie dzieci.

Szkarlatyna charakteryzuje się połączeniem zapalenia migdałków i typowej wysypki. Jest to jedna z najczęstszych chorób zakaźnych.

Częstość występowania szkarlatyny jest wyższa wiosną i jest przenoszona głównie w grupach. Jest wywoływana przez bakterię Streptococcus pyogenes (paciorkowiec ß-hemolizujący grupy A). Bakteria ta wytwarza substancje (zwane toksynami), które dostają się do skóry przez krew i są odpowiedzialne za objawy skórne - wysypkę.

Jak dziecko może się zarazić?

Do zakażenia może dojść od osoby chorej lub od nosiciela bakterii. Najczęstszą formą przenoszenia jest droga powietrzna (zakażenie kropelkowe), rzadziej przez bezpośredni kontakt lub skażone przedmioty.

Streptococcus wytwarza kilka rodzajów toksyn, przeciwko którym organizm dziecka wytwarza przeciwciała, co tworzy odporność.

Jeśli jednak dziecko zostanie zakażone innymi rodzajami paciorkowców, a organizm nie rozpozna innych toksyn, szkarlatyna może powrócić.

Okres inkubacji wynosi zwykle 2-4 dni.

Czynnik wywołujący chorobę, po wniknięciu do organizmu, wytwarza toksyny, które są uwalniane do krwiobiegu i przyczyniają się do rozwoju objawów choroby.

Ekspert gwarantujący artykuł, Zuzana Kožlejová, MD, PhD, dodaje informacje.

Przyczyną szkarlatyny jest kontakt z zakażoną osobą. Zakażenie jest zwykle przenoszone w grupach wśród kolegów z klasy lub w środowisku domowym, gdzie ludzie są w bliskim kontakcie. Źródłem zakażenia są małe kropelki, które rozprzestrzeniają się w powietrzu.

OSTRZEŻENIE!

Ważne jest,aby wiedzieć, że nosicielem infekcji jest nie tylko osoba ostro chora, ale także osoba "po chorobie" lub nosiciel pałeczki (osoba, która jest nosicielem, ale obecnie nie ma objawów).

Droga krwiopochodna jest również możliwą formą transmisji, najczęściej w przypadku uszkodzenia lub naruszenia integralności skóry. Jeśli paciorkowiec wytwarza toksynę, dostaje się ona do organizmu przez uszkodzoną skórę, prowadząc do wczesnego bliznowacenia. W tej postaci choroby zapalenie migdałków nie występuje lub rozwija się później.

Początkowe objawy mogą pojawić się w ciągu zaledwie jednego dnia, aż do tygodnia. Najczęściej okres inkubacji wynosi około 3 dni. Na początku choroba jest bardzo podobna do klasycznego zapalenia migdałków.

Objawy można podzielić na:

• Ogólne
• W jamie ustnej
• Skórne

Tabela z podziałem objawów szkarlatyny

Skóra na twarzy jest zaczerwieniona, skóra wokół ust jest wyraźnie blada, ale nie ma wysypki. Szkarlatyna charakteryzuje się łuszczeniem się skóry, które rozpoczyna się 2-4 tygodnie po zakażeniu. Jest bardziej widoczne na dłoniach, płaskich częściach stóp lub na palcach rąk i nóg.

Jeśli zmiany skórne były mniej wyraźne, złuszczanie skóry jest minimalne lub całkowicie nie występuje.

Jeśli infekcja dostaje się do organizmu przez zranioną skórę, a nie przez drogi oddechowe, zapalenie migdałków może nie występować. Występuje tylko zmiana skórna, ale leczenie i powikłania są takie same jak po zapaleniu migdałków.

W przypadku podejrzenia szkarlatyny lekarz sprawdzi szyję i węzły chłonne, zapyta o temperaturę, dreszcze, nudności, brak apetytu.

Diagnozę stawia się na podstawie objawów klinicznych. Najbardziej charakterystyczne objawy to malinowy język i wysypka. Przy typowym stwierdzeniu anginy z gorączką i charakterystyczną wysypką, postawienie prawidłowej diagnozy nie stanowi problemu.

Przed podaniem antybiotyku wskazane jest wykonanie posiewu (wymazu) z gardła.

Stosuje się również szybki test paciorkowcowy ASLO (antystreptolizyna O), czyli przeciwciało wytwarzane przez organizm przeciwko produktowi paciorkowca (streptolizynie O). Poziom ASLO wzrasta pod koniec pierwszego tygodnia choroby, osiąga szczyt między 3. a 5. tygodniem i stopniowo spada.

Poziom CRP (białka C-reaktywnego) we krwi, markera stanu zapalnego, oraz liczba białych krwinek są podwyższone.

Początek choroby i objawy ogólne są identyczne jak w przypadku zwykłego paciorkowcowego zapalenia migdałków.

• Gorączka - zwykle pojawia się niespodziewanie. Towarzyszą jej dreszcze i nudności. Wraz z ustępowaniem wysypki temperatura zwykle spada.
• Wymioty i nudności - są częste u dzieci i pojawiają się natychmiast po wzroście temperatury ciała.
• Angina - występuje wkrótce po wzroście temperatury. Na migdałkach pojawiają się mrowienie i ropne naloty. Na początku choroby język jest pokryty białym nalotem. W ciągu dwóch do trzech dni nalot złuszcza się i pojawia się typowy malinowy język.
• Powiększenie węzłów chłonnych - węzły chłonne na szyi są powiększone i bolesne w dotyku.
• Wysypka - pojawia się od 12 do 24 godzin po wystąpieniu choroby. Najpierw pojawia się w dolnej części brzucha, później na tułowiu i szybko rozprzestrzenia się na inne części ciała.
• Łuszczenie się skóry - Skóra zaczyna się łuszczyć z powodu zwiększonego rogowacenia skóry.

Pojawia się również wysiew o jasnoczerwonym kolorze, przypominający gęsią skórkę. U niektórych pacjentów jest on często ledwo widoczny, skóra może być jedynie szorstka w dotyku. Mogą być również obecne małe siniaki (objaw Rumpla-Leeda).

Przyczyną tych zmian jest powiększenie i zwiększenie przezroczystości naczyń włosowatych.

Z czym można pomylić szkarlatynę i jakie są jej powikłania?

Przed postawieniem diagnozy lekarz wykona badanie krwi na obecność paciorkowców oraz pobierze wymaz z gardła. Choroba może przypominać również inne powszechnie występujące w naszym kraju choroby:

• Różyczkę i odrę - wysypka postępuje od głowy do tułowia, a dzięki szczepieniom ich występowanie u dzieci jest bardzo rzadkie.
• Eczantema wirusowa - wysypka towarzysząca chorobie wirusowej.
• Wysypka toksyczno-alergiczna - wysypka spowodowana zewnętrzną ekspozycją na alergeny.

Powikłania

Wczesne wykrycie i leczenie szkarlatyny nie niesie ze sobą prawie żadnego ryzyka. Problemy mogą się jednak pojawić, jeśli choroba zostanie wykryta w późnym stadium.

Tabela z podziałem powikłań szkarlatyny

Częstym powikłaniem, choć bardzo rzadkim po odkryciu penicyliny, jest gorączka reumatyczna. Wpływa ona na stawy, serce i mózg. Pojawia się 2-3 tygodnie po ustąpieniu choroby.

Ciekawe informacje na temat gorączki reumatycznej można również przeczytać w artykule:
Gorączka reumatyczna zagraża dzieciom.