Gonartroza: Jakie są objawy i stopnie artrozy stawu kolanowego? + Przyczyny i diagnoza

Gonartroza jest niezapalną chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego, która ma wieloczynnikowe podłoże. Uszkodzenie nie występuje tylko z powodu zaawansowanego wieku.

Ból i obrzęk kolana (woda w kolanie) w spoczynku lub po wysiłku, trzeszczenie i skrzypienie?
A to nie wszystko.
Ale dlaczego tak się dzieje?
Jak długo może to trwać i czy okłady lub maść octowa pomagają?
Oferujemy odpowiedzi na inne pytania w artykule....

Jest to najczęstszy problem układu mięśniowo-szkieletowego.
Szacuje się, że dotyka około 12% dorosłych.
A 70% osób powyżej 65 roku życia ma strukturalne uszkodzenie kolana, które można zdiagnozować za pomocą obrazowania.

Gonartroza jest również znana jako:
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego lub choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego.

Zmiany chorobowe wpływają nie tylko na chrząstkę kolana, ale także na pobliskie struktury. Uszkodzenie rozciąga się na kość.

Oprócz bólu kolana, choroba charakteryzuje się również innymi trudnościami, które obniżają jakość życia, a w najcięższym stadium kończą się niepełnosprawnością.

Trudności nasilają się podczas obciążania kolana, chodzenia po schodach, a później podczas normalnego chodzenia. Ból może występować nawet w spoczynku.

Zadaniem chrząstki stawu kolanowego jest amortyzacja i pochłanianie wstrząsów występujących podczas ruchu, w życiu codziennym lub podczas uprawiania sportu.

Chrząstka nie jest połączona z resztą ciała naczyniami krwionośnymi. Otrzymuje składniki odżywcze potrzebne do metabolizmu z płynu maziowego, który ją kąpie i służy również jako smar.

Jest to ułatwione przez ruch.

Ponadto odpady szkodliwych substancji, które są wytwarzane jako produkt metabolizmu, muszą być odprowadzane.

Chcesz dowiedzieć się więcej o uszkodzeniu i bólu kolana?
Co je powoduje?
Jakie inne objawy towarzyszą bólowi kolana?
Jak pomóc sobie z bólem kolana?
Czytaj dalej z nami.

Artroza kolana jako bolesna i niezapalna zwyrodnieniowa forma uszkodzenia chrząstki występuje również w wyniku zużycia. Dzieli się na 5 etapów.

Etapy i stopnie artrozy:

• Etap 0 - zdrowa chrząstka
• Etap I - etap 1, chrząstka jest nienaruszona i cała, następuje sklerotyzacja - tzw. rozluźnienie i zmiękczenie chrząstki
• stadium II - stadium 2, uszkodzenie powierzchni chrząstki i szorstkość chrząstki, zwężenie szpary stawowej, osteofity (narośla kostne)
• Etap III - etap 3, uszkodzenia strukturalne sięgające głęboko, tworzą się głębokie pęknięcia, znaczne zwężenie stawów rozszczepu stawowego, stawy stają się zdeformowane i niestabilne
• Etap IV - etap 4, całkowite uszkodzenie i utrata chrząstki, dwa końce kości ocierają się o siebie, zniszczona tkanka i otaczające struktury obumierają.

Oprócz uszkodzenia chrząstki, proces chorobowy rozciąga się na otaczające struktury, takie jak kość, torebka stawowa, mięśnie, więzadła, ścięgna i przyczepy ścięgien.

Ogólnie rzecz biorąc, przestrzeń stawowa kurczy się. Przestrzeń stawowa zwęża się. Tworzą się osteofity (narośla kostne), a staw ulega deformacji.

W najcięższym stadium chrząstka jest całkowicie uszkodzona, a przeciwległe kości ocierają się i uderzają o siebie.

W tym momencie występuje już ból spoczynkowy i znaczne obniżenie jakości życia.

Gonartroza powoduje niepełnosprawność.

Bardziej złożona artroza jest zatem określana jako proces patologiczny, który obejmuje

• uszkodzenie chrząstki stawowej
• nieprawidłowe tworzenie kości - osteofity
• reaktywne zmiany w błonie maziowej - cienkiej warstwie pokrywającej chrząstkę
• patologię płynu maziowego - nadmierną produkcję łoju stawowego z możliwą zmianą jego jakości.

Opisywane również jako brak równowagi między zużyciem, uszkodzeniem i tworzeniem (naprawą) chrząstki.

Ostatecznie prowadzi do utraty chrząstki = uniemożliwia chodzenie i powoduje niepełnosprawność.

Bezobjawowe zapalenie stawów występuje u 20% osób w wieku około 30 lat.
30% osób w wieku powyżej 75 lat ma objawy zapalenia stawów.
80% osób w wieku powyżej 80 lat ma zapalenie stawów.
Zapalenie stawów najczęściej dotyka kolana = gonartroza.

Co powoduje chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego?

W tym przypadku najczęściej wspomina się, że zwyrodnieniowe zużycie występuje z powodu postępującego wieku.

Jednak gonartroza dotyka również osoby młode.

Dlaczego?

Wiemy już, że gonartroza jest zwyrodnieniową niezapalną przewlekłą i powszechną chorobą stawu kolanowego.

Istnieje 5 głównych przyczyn wymienianych w odniesieniu do artrozy:

1. urazy i wypadki w życiu codziennym i sporcie
2. nadmierny stres fizyczny, na przykład w pracy
3. wrodzone choroby stawów i anatomiczne ustawienie, odchylenia osiowe stawów, nadmierna ruchomość lub skrócenie jednej kończyny
4. zaburzenia metaboliczne
5. nadwaga, zwłaszcza z BMI powyżej 27.

Początkowa układanka powodująca gonartrozę nie zawsze jest znana.

Uważa się, że jest to działanie wielu czynników jednocześnie, a zatem ma podłoże wieloczynnikowe.

Ponadto jest to brak równowagi między zużyciem a naprawą chrząstki.

Czynnikami ryzyka gonartrozy są:

• starzenie się i naturalne zużycie
• predyspozycje genetyczne i dziedziczność
• płeć żeńska i wpływy hormonalne
• uraz, uszkodzenie łąkotki, złamanie kolana
• nadmierne przeciążenie fizyczne podczas uprawiania sportu, aktywności lub pracy
• nadwaga i otyłość
• osteoporoza
• nieprawidłowe nawyki ruchowe
• nierówne podłoże pod obciążeniem mechanicznym
• brak ruchu, brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia
• brak siły mięśniowej
• płaskostopie
• dna moczanowa - nagromadzenie kryształów kwasu moczowego w stawach i inne choroby metaboliczne lub endokrynologiczne
• reumatoidalne zapalenie stawów jest również czynnikiem ryzyka zapalenia stawów kolanowych
• palenie papierosów

W zależności od przyczyny dzieli się również na pierwotną i wtórną gonartrozę.

Postać pierwotna nie ma dokładnie znanej przyczyny występowania, natomiast postać wtórna pojawia się w wyniku innej choroby lub urazu.

Pierwotna artroza jest również określana jako idiopatyczna.

Ważne przyczyny wtórne obejmują wrodzone choroby stawów, wrodzoną wiotkość stawów, płaskostopie i choroby stawu biodrowego, jednostronne przeciążenie podczas uprawiania sportu lub pracy, a także urazy lub choroby zapalne stawów (zapalenie stawów), które mogą prowadzić do artrozy.

Nieleczona lub niewłaściwie leczona gonartroza może prowadzić do całkowitego uszkodzenia kolana, unieruchomienia i niepełnosprawności. Dlatego ważne jest wczesne wykrycie objawów, diagnoza i wczesne leczenie.

Głównym objawem gonartrozy jest ból kolana.

Ludzie kojarzą chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych głównie z podeszłym wiekiem. Prawda jest taka, że dotyka ona również osoby młode.

Nawet 20% osób w trzeciej dekadzie życia cierpi na gonartrozę i nawet nie wie, że ją ma, ponieważ przebiega ona bezobjawowo.

Objawy choroby obejmują:

• ból kolana, kłucie w kolanie
• Ból nasilony przez wysiłek fizyczny
  • przeciwnie, jest tłumiony przez odpoczynek
  • maksymalne nasilenie bólu w ciągu dnia, podczas gdy rano występuje większe złagodzenie bólu
  • ale długotrwała bezczynność i brak aktywności pogarsza przebieg choroby i dyskomfort
  • ból początkowo występuje podczas biegania, chodzenia po schodach i nierównym terenie oraz przy większym wysiłku fizycznym
  • później, przy większym uszkodzeniu stawu, ból kolana jest związany z normalnym chodzeniem
  • w ostatnim stadium gonartrozy występuje również ból w spoczynku i ból nocny
• obrzęk stawu kolanowego
• uczucie gorąca i ciepła w stawie
• upośledzona funkcja stawu = upośledzona mobilność
  • mobilność stopniowo pogarsza się, a ból utrzymuje się
  • utykanie
  • trudności z chodzeniem po schodach, wsiadaniem do samochodu lub wstawaniem z krzesła
  • w przypadku całkowitego zaniku chrząstki nie można poruszać kolanem
  • sztywność stawu po braku aktywności
• pękanie, skrzypienie i trzeszczenie w stawie, uczucie piasku w stawie
• deformacja stawu i tworzenie się narośli kostnych
• niestabilność stawu i uczucie niestabilności, osłabienie kolana
  • tak zwany stan ustępowania - podczas chodzenia i podnoszenia nogi noga opada, czemu może towarzyszyć upadek
• zaczerwienienie skóry nad stawem
• zwiotczenie mięśni w okolicy stawu, skrócenie
• zmiana pozycji miednicy i kręgosłupa
  • zaburzenia statyki kręgosłupa
  • nieprawidłowy wzorzec ruchu
  • skrócenie kończyny

Ból kolana nasila się na przykład przy złym ułożeniu kończyny lub przy złej pogodzie.

Diagnoza choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego rozpoczyna się od wywiadu. Obejmuje on opisanie dyskomfortu odczuwanego przez daną osobę. Następnie przeprowadza się badanie fizykalne i badanie kolana.

Lekarz ocenia stan funkcjonalny stawu, zakres ruchu, jego sztywność lub charakter bólu oraz wszelkie deformacje i obrzęki.

Ogólnie rzecz biorąc, badania obrazowe, takie jak RTG, CT, MRI, USG, scyntygrafia są ważne w zapaleniu stawów.

Wykonywane są również badania krwi lub płynu maziowego, a także diagnostyka różnicowa w celu ujawnienia dokładnej przyczyny choroby, takiej jak reumatoidalne zapalenie stawów i inne choroby reumatyczne.

Artroskopia to kolejne badanie, w którym kolano jest inwazyjnie penetrowane. Lekarz ocenia wówczas bezpośrednio stan chrząstki.

Jak przebiega choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego?

Jest to przewlekła choroba zwyrodnieniowa, której przebieg pogarsza się wraz z wiekiem. Charakteryzuje się ona długotrwałym postępem.

Pogarsza się z upływem czasu.

Według doniesień choroba rozpoczyna się w młodości, około 30. roku życia. W tym czasie gonartroza może przebiegać bezobjawowo (bez symptomów).

Zapalenie stawów może dotyczyć jednego lub obu kolan (gonartroza obustronna).

Stopniowo pojawia się łagodny ból kolana, który staje się bardziej wyraźny podczas chodzenia po schodach. Schodzenie po schodach lub w dół stanowi większy problem.

Dolegliwości nasilają się podczas długotrwałego chodzenia, a kolano jest zwykle bolesne przez cały dzień, zwłaszcza podczas i po wysiłku fizycznym o większej intensywności, kiedy kolano jest bardziej obciążone.

Odpoczynek przynosi ulgę i rano ból jest mniej intensywny, może być kłujący, może objawiać się mrowieniem w kolanie lub innymi nieprzyjemnymi doznaniami.

Rano natomiast występuje wyraźniejsza sztywność kolana, która ustępuje po rozgrzaniu lub poruszaniu się.

Wraz z postępującym uszkodzeniem chrząstki kolana dochodzi do upośledzenia funkcji i ruchomości stawu.

W tym samym czasie pojawia się również obrzęk kolana. Tak zwana woda w kolanie znana jest fachowo jako torbiel Bakera. Jest to nagromadzenie płynu maziowego w okolicy dołu podkolanowego (torbiel podkolanowa).

Wraz z postępującym uszkodzeniem chrząstki problemy pogarszają się.

W miarę postępu uszkodzenia chrząstki stawu kolanowego:
→ chrząstka staje się cieńsza i luźniejsza
→ tworzą się głębokie nierówności i pęknięcia
→ przestrzeń stawowa staje się mniejsza
→ tworzą się narośla kostne
→ chrząstka i przestrzeń stawowa zanikają
→ staw staje się zdeformowany
= utrata ruchu.

Ból występuje nawet przy umiarkowanym wysiłku. Zazwyczaj ból nasila się po okresie bezczynności na początku ruchu, na przykład podczas chodzenia. Technicznie określa się go jako ból początkowy.

Kolano skrzypi i trzeszczy, czemu towarzyszy uczucie piasku w kolanie i jego niestabilność, uczucie osłabienia kończyny.

Progresja charakteryzuje się bólem spoczynkowym i bólem przy ruchu biernym oraz nasileniem bólu, gdy kończyna znajduje się w złej pozycji. W tym czasie pojawia się również ból nocny, który budzi się ze snu.

Chrząstka i łąkotki są tak uszkodzone, że sąsiednie kości (udowa i piszczelowa) ocierają się o siebie. Dosłownie wpadają na siebie przy każdym ruchu. Ten kontakt niszczy okostną, gdzie zakończenia nerwowe są wrażliwe na ból.

Zmiany chorobowe obejmują kości, mięśnie, ścięgna i ich przyczepy. Tworzą się narośla kostne. Kolano jest niestabilne, staw zdeformowany, a otaczające mięśnie skrócone i zanikłe.

Stopniowo staw kolanowy staje się całkowicie nieruchomy.

Najgorszy stan charakteryzuje się uporczywym bólem kolana, który nie reaguje nawet na powszechnie dostępne środki przeciwbólowe.