Hemofilia: czym jest i jak się objawia? Czy znasz przyczyny tej królewskiej choroby?

Hemofilia jest chorobą dziedziczną, co oznacza, że jest przekazywana głównie z rodziców na potomstwo. Jednak w niektórych przypadkach mutacja genetyczna jest nowo tworzona w około 20-30% przypadków.

Choroba objawia się niewystarczającym krzepnięciem krwi i zwiększonym krwawieniem. W niektórych przypadkach występuje spontanicznie, bez widocznej przyczyny, a w innych w wyniku urazu, ale także na przykład po ekstrakcji zęba lub po operacji.

Ważne jest, aby wiedzieć, że choroba jest gonosomalnie recesywna. Oznacza to, że geny czynników krzepnięcia znajdują się na chromosomie X. W rezultacie kobiety (matki) są nosicielkami, a choroba objawia się u chłopców. W bardzo rzadkich przypadkach choroba objawia się również u kobiet.

Rzeczywista nazwa choroby pochodzi z 1828 roku, ale dopiero sto lat później zaczęto stosować osocze krwi do leczenia choroby. Bardzo ważne jest, aby nie zaniedbywać tego leczenia, w przeciwnym razie istnieje ryzyko wykrwawienia się na śmierć, nawet przy błahym urazie.

Choroba królewska otrzymała swoją nazwę po tym, jak stała się powszechna w rodzinach królewskich w XVII i XVIII wieku, dzięki dziedziczności i królowej Wiktorii (1819-1901).

Jakie rodzaje hemofilii znamy?

Hemofilia jest nieuleczalną chorobą, która jest spowodowana defektem czynnika hemokoagulacji. Istnieją dwa typy choroby przenoszone gonosomalnie, które są przenoszone na chromosomach płciowych. Trzecim typem jest choroba autosomalna recesywna, która jest przenoszona na chromosomach innych niż płciowe.

Te typy objawiają się w ten sam sposób, tj. zwiększonym krwawieniem. Intensywność krwawienia zależy od stopnia upośledzenia. Hemofilia jest klasyfikowana zgodnie z upośledzeniem czynnika hemokoagulacji, tj:

• hemofilia A - jeśli występuje defekt czynnika VIII
• hemofilia B - defekt czynnika IX
• hemofilia C - niedobór czynnika krzepnięcia XI.

Najczęstszą chorobą koagulopatyczną jest hemofilia A. W przeszłości, aż do lat 40. ubiegłego wieku, osoby nią dotknięte żyły średnio 16 lat. Wynikało to głównie z powikłań, jakie niesie ze sobą choroba. Dzięki leczeniu średnia długość życia została wydłużona, a częstość występowania powikłań zmniejszona.

Częstość występowania hemofilii A jest około 5 razy większa niż typu B. Szacuje się, że częstość występowania hemofilii A wynosi około 1:10 000, a hemofilii B - 1:100 000.

Choroba jest stosunkowo rzadka i dotyka wyłącznie mężczyzn, ponieważ mają oni do niej predyspozycje genetyczne. Kobieta może być jedynie nosicielką choroby ze względu na swoją budowę genetyczną, chociaż ma podobną mutację genomową. U mężczyzn obecność wadliwego genu w chromosomie X jest zawsze objawem choroby.

W niektórych rzadkich przypadkach hemofilia może również wynikać z reakcji autoimmunologicznej organizmu, w której przeciwciała działają przeciwko wielu czynnikom krzepnięcia. Taka reakcja autoimmunologiczna i wytwarzanie przeciwciał przeciwko samemu organizmowi może wystąpić po urodzeniu lub w starszym wieku.

Hemofilia jest zaburzeniem krzepnięcia krwi, które wynika z obecności wadliwego genu na chromosomie X. Wada ta prowadzi do obniżonej funkcji krzepnięcia. Lub do dysfunkcji białka osocza biorącego udział w procesie krzepnięcia krwi. W zależności od stopnia niedoboru lub dysfunkcji tego białka, wpływa to również na nasilenie i intensywność krwawienia.

W zależności od przyczyny, istnieją dwa główne typy hemofilii, a mianowicie A i B. Rozróżnia się je ze względu na brak lub niedobór określonego czynnika krzepnięcia krwi. Sama choroba jest spowodowana wadliwym chromosomem X, przy czym kobiety mają dwa chromosomy X, podczas gdy mężczyźni mają tylko jeden, chromosom Y.

Oznacza to, że dziedziczenie choroby występuje u mężczyzny, który ma wadliwy chromosom X. Staje się on hemofilikiem. Jeśli choroba zostanie przekazana kobiecie, drugi zdrowy chromosom X może zrekompensować wadę pierwszego. Kobieta staje się nosicielką hemofilii.

Jednak hemofilia może również pojawić się spontanicznie. Dzieje się tak w około 20-30% przypadków. W tym przypadku defekt czynników hemokoagulacji jest nowo powstały i nie jest wynikiem przeniesienia z rodzica na dziecko.

Znane są również inne stany krwawienia i zaburzenia krwawienia, które mogą mieć przyczynę w tym zaburzeniu:

• osoczowym układzie krzepnięcia.
• układ fibrynolityczny
• funkcja płytek krwi
• funkcja ściany naczyniowej

W przypadku hemofilii jest to zaburzenie hemostazy (procesu zatrzymywania krwawienia), które jest spowodowane zaburzeniem czynników VIII, IX i XI. Istnieją łagodne, umiarkowane i ciężkie postacie choroby. Stopień zależy od stopnia upośledzenia danego czynnika.

Tabela przedstawia stopnie hemofilii i podział według procentu upośledzenia.

Co to jest hemostaza?

Hemostaza to proces mający na celu zatrzymanie krwawienia z naczyń krwionośnych po urazie. Aby krew mogła przepływać w naczyniach krwionośnych, musi naturalnie znajdować się w stanie płynnym. Hemostaza pierwotna jest zapewniana przez ścianę naczynia krwionośnego i płytki krwi, które są płytkami krwi.

Czynniki krzepnięcia, inhibitory i układ fibrynolityczny to hemostaza wtórna. Jeśli ściana naczynia krwionośnego zostanie uszkodzona, naczynie zwęża się w tym obszarze. Przepływ przez naczynie jest ograniczony. Płytki krwi zaczynają zlepiać się na odsłoniętej części ściany naczynia. Tworzy się pierwotny korek.

Następnie tworzy się fibryna, która tworzy sieć na zebranych płytkach krwi i wzmacnia strukturę. W ten sposób powstaje korek wtórny. Do utworzenia fibryny wymagana jest kaskada krzepnięcia. Czynnik krzepnięcia XIII (FXII) jest odpowiedzialny za zapewnienie, że korek fibrynowy nie rozpuści się.

Hemostaza jest złożonym i skomplikowanym procesem, który występuje nie tylko w przypadku uszkodzenia naczynia krwionośnego. Jeśli którykolwiek z jego składników zostanie zakłócony, pojawiają się stany patologiczne. Objawiają się one albo zwiększonym krwawieniem, albo trombofilią, która jest tendencją do nadmiernego tworzenia się skrzepliny (skrzepu krwi).

Typowym objawem hemofilii jest upośledzone krzepnięcie krwi, wydłużony czas do zatrzymania krwawienia i nadmierne krwawienie. Krwawienie może być zewnętrzne, na przykład w ranach, ale także w przypadku ekstrakcji zęba lub operacji.

Drugą formą jest krwawienie wewnętrzne, najczęściej krwawienie do stawów, mięśni, narządów pustych, zwłaszcza układu pokarmowego, ale także krwawienie wewnątrzczaszkowe do ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Długotrwałe krwawienie do stawów lub mięśni i nieodpowiednie leczenie powoduje zmiany zwyrodnieniowe.

W zależności od stopnia uszkodzenia czynnika krzepnięcia, choroba może mieć różny stopień zaawansowania. W łagodnej postaci hemofilia objawia się nadmiernym krwawieniem podczas wypadków czy wspomnianej wcześniej ekstrakcji zęba lub podczas zabiegów chirurgicznych.

Umiarkowana postać hemofilii charakteryzuje się wyraźnym i intensywnym krwawieniem w wyżej wymienionych warunkach, a więc głównie w wyniku urazu. W ciężkiej postaci dochodzi do samoistnego krwawienia, które występuje bez wyraźnej przyczyny. Najcięższa postać hemofilii rozpoznawana jest w dzieciństwie, często po urodzeniu, kiedy bardzo trudno jest zatamować krwawienie z krwi pępowinowej.

W tej postaci bardzo często występują spontaniczne krwawienia, na przykład nie tylko w stawach, ale także w błonach śluzowych, mięśniach i jamach ciała. Występuje również ucisk naczyń krwionośnych, nerwów i zwyrodnienie stawów. Na przykład częste są również krwawienia z nosa.

Główne objawy hemofilii to:

• spontaniczne krwawienia, na przykład krwawienie z nosa (epistaksja)
• zwiększone krwawienie nawet po niewielkich urazach
• krwawienie po zabiegach chirurgicznych, nawet po ekstrakcji zęba
• częste krwiaki
• krwawienie nie jest zatrzymywane przez ucisk, tj. ucisk powierzchniowy
• krwawienie do stawów, mięśni i powodowanie zmian zwyrodnieniowych
• krwawienie do układu pokarmowego, takie jak obecność krwi w stolcu, na przykład melena (ciemne stolce, zbrylona krew w stolcu)
• krwawienie w układzie wydalniczym, krwiomocz, tj. krew w moczu
• krwawienie do OUN

Krwawienie do stawów występuje najczęściej w kolanie (45%), łokciu (25%), kostce (15%) i biodrze lub barku (5%). Ogólny odsetek wszystkich krwawień w hemofilii wynosi 70-80% w stawach. Krwawienie do mięśni wynosi około 20%. Krwawienie do OUN jest rzadsze i wynosi mniej niż 5%.

Rozpoznanie hemofilii opiera się na obecności krwawienia, tj. obecności objawów. Następnie wykonuje się badania laboratoryjne krwi. Wykazuje się wydłużony APTT, czyli aktywowany czas częściowej tromboplastyny. Jest on wydłużony, gdy czynnik VIII i IX spadają poniżej 25%.

Następnie diagnozę potwierdza się poprzez określenie aktywności czynników krzepnięcia VIII i IX. Alternatywnie, identyfikuje się mutacje genów wskazujące na hemofilię. Jeśli kobieta z hemofilią jest w ciąży, wykonuje się również test kosmówki, aby ustalić, czy możliwe jest przeniesienie choroby na dziecko.

Diagnostyka różnicowa jest również ważna w przypadku krwawień, aby wykluczyć inne przyczyny zwiększonego krwawienia, takie jak choroba von Willebranda, trombocytopatia, Morbus Rendu-Osler, DIC (rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe) i inne.

Przebieg choroby zależy od stopnia hemofilii. W przypadku bardzo łagodnej postaci osoba może nie zdawać sobie sprawy z tego, że jest chora na hemofilię przez całe życie. Mogą występować przedłużone krwawienia przy drobnych urazach. W łagodnych postaciach przedłużone krwawienia występują głównie po urazach lub zabiegach chirurgicznych.

Postać średnia charakteryzuje się już intensywnym krwawieniem po urazach i zabiegach chirurgicznych, takich jak ekstrakcja zęba u dentysty, a także sporadycznymi krwawieniami samoistnymi. Czasami występuje krwawienie do stawów.

W najcięższej postaci choroby spontaniczne krwotoki są bardzo częste, na przykład krwawienia z nosa (krwawienie z nosa). Krwawienie do stawów i mięśni jest powszechne, co, jeśli zostanie zaniedbane, powoduje powikłania zwyrodnieniowe.

Poważne jest krwawienie do OUN i układu pokarmowego. W przypadku krwawienia do układu pokarmowego często występuje obecność krwi w kale, a mianowicie melena. Melena to ciemny do czarnego stolec zabarwiony strawioną krwią. Może również występować krew w moczu.