Katar sienny: czym jest sezonowy alergiczny nieżyt nosa i jakie są jego objawy?

Wielu z nas uważa, że katar sienny to alergia na siano, skoszoną lub wysuszoną trawę. W rzeczywistości katar sienny jest alergią na pyłki roślin, znaną również jako pyłkowica lub sezonowy alergiczny nieżyt nosa.

Alergia została zdefiniowana w 1906 roku przez lekarzy Clemensa von Pirqueta i Bélę Schicka. Termin alergia pochodzi od greckich słów allos = inny lub zmieniony stan i ergon = praca, reaktywność, reakcja.

Alergia jest ogólnie definiowana jako przesadna reakcja układu odpornościowego na powszechnie spotykane substancje. Jest ona spowodowana nieprawidłową aktywacją przeciwciał immunoglobuliny E (IgE) przez alergen.

Katar sienny definiuje się jako chorobę zapalną błony śluzowej nosa, której towarzyszą objawy takie jak kichanie, katar i zatkany nos. Jest klasyfikowany jako choroba ogólnoustrojowa z objawami miejscowymi (na błonach śluzowych nosa i spojówkach).

Katar sienny nie jest chorobą zagrażającą życiu, jednak objawy kataru siennego sprawiają, że życie pacjenta staje się bardzo niekomfortowe. Upośledzają one sprawność fizyczną i negatywnie wpływają na zdrowie psychiczne pacjenta.

W najlepszym przypadku pacjenci doświadczają objawów tylko przez kilka tygodni, w najgorszym - przez kilka miesięcy.

Jak katar sienny może skomplikować nasze życie?

Katar sienny nie oznacza automatycznie, że nie jesteśmy w stanie wykonywać swojej pracy. Wpływa on jednak na naszą wydajność w pracy.

Oprócz osób cierpiących na katar sienny, cierpią również ich pracodawcy. Ma to postać niskiej produktywności pracownika z katarem siennym. Pacjent z katarem siennym kosztuje pracodawców od 5 do 10 razy więcej niż pacjent z cukrzycą.

Na całym świecie około 10-25% populacji cierpi na katar sienny. W niektórych grupach wiekowych jest to nawet 40% populacji. Najczęściej występuje w wieku od 15 do 40 lat.

Chłopcy są szczególnie dotknięci w dzieciństwie.

Wraz z wiekiem stosunek płci wyrównuje się.

W ostatnich dziesięcioleciach nastąpił wzrost chorób alergicznych, zwłaszcza u dzieci. Najczęstszą chorobą alergiczną u dzieci w wieku szkolnym jest katar sienny.

Dotyka on około 10 do 15% dzieci w wieku od 6 do 7 lat i około 25 do 35% dzieci w wieku od 13 do 14 lat.

Wzrost ten jest spowodowany następującymi czynnikami:

• predyspozycje genetyczne
• uczulenie na alergeny
• zanieczyszczenie powietrza wydychanymi zanieczyszczeniami (zwłaszcza spalinami)
• zmiany klimatyczne (globalne ocieplenie)

Jak rozpoznać katar sienny?

Poniższa tabela opisuje różne rodzaje i przyczyny nieżytu nosa

Według tradycyjnego podziału alergiczny nieżyt nosa dzieli się na sezonowy i wieloletni. Obecnie stosuje się podział alergicznego nieżytu nosa na:

• przerywany - występujący rzadziej niż 4 dni w tygodniu i trwający krócej niż 4 tygodnie.
• uporczywy - występujący częściej niż 4 dni w tygodniu i trwający dłużej niż 4 tygodnie

Nie należy jednak mylić uporczywego nieżytu nosa z uporczywym nieżytem nosa. Te dwa podziały nieżytu nosa wzajemnie się uzupełniają. Pacjent może mieć typowy sezonowy nieżyt nosa (katar sienny), który może być przerywany lub uporczywy.

Czy wiesz, że...
W ciągu ostatnich 20 lat częstość występowania kataru siennego potroiła się na obszarach wiejskich i podwoiła na obszarach miejskich.

Katar sienny jest chorobą wieloczynnikową, wynikającą z połączenia predyspozycji genetycznych i czynników zewnętrznych.

Predyspozycje genetyczne oznaczają zwiększoną podatność organizmu na łatwą produkcję przeciwciał (typu IgE). Nawet na niskie stężenia alergenów organizm ludzki reaguje zwiększoną produkcją przeciwciał typu IgE.

Ważną rolę w rozwoju kataru siennego odgrywają pyłki roślin, które zawierają alergizujące białka.

Ziarna pyłku są bardzo małe (0,05 mm). Każdy gatunek rośliny ma inny kształt ziarna pyłku.

Ziarna pyłku dostają się do komórek żeńskich w następujący sposób:

1. Najmniejsze ziarna pyłku są roznoszone przez wiatr. Rośliny (zapylane przez wiatr) produkują je w dużych ilościach. Pyłek tych roślin jest główną przyczyną kataru siennego.
2. Metoda: Większe i cięższe ziarna pyłku są przenoszone przez owady (rośliny zapylane przez owady). Pyłek z roślin zapylanych przez owady może powodować objawy alergii tylko w bliskim kontakcie (zrywanie kwiatów).

Błona śluzowa nosa staje się nadwrażliwa (uczulona) przy każdym nowym kontakcie z alergenem. W związku z tym można założyć, że reakcja alergiczna stopniowo pogarsza się po każdym kontakcie z alergenem. Jednak intensywność reakcji alergicznej rzadko wzrasta.

W rzeczywistości na każdą reakcję alergiczną wpływa wiele czynników i dlatego ma ona zmienny charakter.

Reakcję alergiczną dzielimy na 2 fazy:

1. Faza wczesna - Typowymi objawami tej fazy są obrzęk i przekrwienie błon śluzowych, zwiększona produkcja śluzu, skurcz mięśni gładkich i podrażnienie zakończeń nerwowych. Efektem jest swędzenie nosa i kichanie.
2. Faza późna - charakteryzuje się rozwojem miejscowego zapalenia alergicznego.

Drogi oddechowe są uważane za bramę dla alergenów. Z tego powodu alergeny unoszące się w powietrzu są uważane za najważniejszą przyczynę kataru siennego.

Ogólnie rzecz biorąc, do najczęstszych alergenów należą np:

1.

Najczęstszym alergenem pyłkowym jest pyłek traw (72%):

• Trawy: kostrzewa, kostrzewa łąkowa, wiechlina łąkowa, rajgras, dziewanna, świerzbnica psia, mozga trzcinowata.
• Zioła: piołun, lucerna, gorczyca, ambrozja, koniczyna, babka.
• Drzewa: brzoza, wierzba, grab, kasztanowiec, klon, dąb, jesion, buk, olcha, leszczyna, topola, lipa, platan.

Czy wiesz, że...

Wystarczy stężenie od 10 do 20 ziaren pyłku na metr sześcienny, aby wywołać reakcję alergiczną. Ziarna pyłku mogą przemieszczać się na odległość od 50 do 100 km, a na dużych wysokościach nawet do 1000 km.

Alergia na pyłki rozpoczyna się zwykle w lutym i trwa do października.

Wiosną głównymi alergenami są brzoza i leszczyna, latem głównie trawy, a jesienią piołun i ambrozja.

Pod względem czasu sezon pylenia można podzielić na trzy okresy:

1. Sezon pylenia drzew - trwa od około lutego do maja (wczesna wiosna), w bardziej południowych obszarach już od stycznia. Pyłki leszczyny, olchy i brzozy są uważane za najważniejsze alergeny. Pyłki drzew iglastych i owocowych są słabymi alergenami.
2. Sezon pylenia traw - Szczyt przypada na okres od maja do końca lipca.
3. Sezon pylenia ziół - typowy dla późnego lata i jesieni.

2.

Pleśnie są najczęstszym źródłem alergii, szczególnie latem i jesienią.

W większości przypadków źródłem alergii na pleśń są mikroskopijne zarodniki pleśni, które unoszą się w powietrzu podobnie jak pyłki.

Wiele osób uważa, że pleśń występuje tylko w domu, jednak może ona również rozwijać się na zewnątrz, zwłaszcza w zacienionych i wilgotnych miejscach, takich jak gleba, rośliny, martwe drewno, kompost lub martwe liście.

3. ROZTOCZA

Roztocza kurzu są jednym z najpoważniejszych źródeł alergii. Rozmnażają się głównie w materacach, sofach i kołdrach. Mogą jednak rozmnażać się wszędzie tam, gdzie panują odpowiednie warunki. Najlepsze warunki do rozmnażania się roztoczy to:

• temperatura 25 °C
• wilgotność względna 55-75%

Typowe objawy kataru siennego obejmują:

• zapalenie oczu
• wodnista wydzielina z nosa
• obrzęk błony śluzowej nosa
• trudności w oddychaniu
• łzawienie, pieczenie lub swędzenie oczu
• obrzęk powiek
• konwulsyjne kichanie
• kaszel
• swędzenie podniebienia miękkiego

Typowe objawy kataru siennego obejmują również swędzenie uszu, migrenę, bóle stawów, niestrawność, ogólne osłabienie i zmęczenie.

Zobacz także:

Jakie są przyczyny ostrego lub przewlekłego zatkanego nosa?

Do 40% osób cierpiących na katar sienny rozwija objawy nadreaktywności oskrzeli (suchy, nieproduktywny kaszel do napadowego kaszlu z dusznością). W niektórych przypadkach mogą wystąpić klasyczne ataki astmy.

W wyniku obrzęku błony śluzowej wdychane powietrze nie może dotrzeć do nabłonka węchowego w czaszkowej części jamy nosowej. W rezultacie mogą wystąpić zaburzenia zmysłu węchu.

Obrzęk błony śluzowej może zamknąć zatoki. Pacjent może odczuwać ból i ucisk w części twarzowej głowy. Pacjenci z nieleczonym katarem siennym są bardziej narażeni na krwawienia z nosa.

Przy długim przebiegu i nieodpowiednim leczeniu kataru siennego może również wystąpić niespecyficzna nadreaktywność, w której pacjent reaguje na:

• kurz
• perfumy
• dym papierosowy
• spaliny
• wysiłek fizyczny (astma powysiłkowa).

Następujące choroby mogą być związane z katarem siennym i komplikować jego przebieg:

• alergiczne zapalenie spojówek
• przewlekłe zapalenie zatok
• zapalenie ucha środkowego
• polipy nosa
• wyprysk atopowy
• astma oskrzelowa

Zobacz także:

Astma oskrzelowa: Co to jest astma oskrzelowa, dlaczego występuje atak. U dzieci i w ciąży

Katar sienny jest jednym z czynników ryzyka rozwoju astmy oskrzelowej. Zwłaszcza jeśli katar sienny jest nieleczony lub niedostatecznie leczony.

Istnieje ścisły związek między katarem siennym a astmą oskrzelową, co sugeruje, że jednym ze środków zapobiegawczych rozwoju astmy oskrzelowej jest odpowiednie leczenie kataru siennego.

Jakie powikłania mogą wystąpić u dzieci?

Swędzenie nosa u dzieci powoduje, że nieświadomie pocierają nos dłońmi do góry. W takich przypadkach mówimy o tak zwanym powitaniu alergicznym.

Ponadto katar sienny u dzieci może powodować zaburzenia zgryzu, zwłaszcza tyłozgryz krzyżowy i przodozgryz. Dzieci cierpiące na katar sienny mają nawet trzykrotnie większe ryzyko rozwoju zaburzeń stomatologicznych.

Diagnoza kataru siennego opiera się na następujących krokach:

1.

Koncentruje się na:

• rodzinnej historii alergii
• inne choroby (egzema, astma)
• sezonowość objawów

2. badanie laryngologiczne

Zwłaszcza w przypadku negatywnych testów skórnych.

3) Badanie alergologiczne

Stosuje się testy skórne śródskórne lub testy prick, oznaczanie całkowitego IgE w surowicy, oznaczanie alergenowo swoistych IgE w surowicy metodą ELISA. Testy prick pozwalają na bezpośrednie określenie stopnia reakcji alergicznej.

4.

Morfologia krwi z różnicową liczbą białych krwinek (leukogram) i szybkością sedymentacji erytrocytów. W przypadku kataru siennego zwiększona liczba eozynofili jest uważana za wyraźny wskaźnik.

5) Rynomanometria

Rynomanometria to nieinwazyjne badanie czynnościowe wentylacji nosa (oddychanie przez nos). Badanie pozwala lekarzowi ocenić stopień drożności nosa. Badanie jest wskazane u dzieci od 5 roku życia. Badanie wykonuje się przy użyciu oliwek nosowych, przez które pacjent oddycha z zamkniętymi ustami do rynomanometru.

6. badanie rentgenowskie klatki piersiowej i zatok przynosowych

Objawy kataru siennego zwykle pojawiają się szybko. Podobnie jak szybko się pojawiają, mogą również szybko ustąpić. Objawy są najgorsze rano i rano. Wynika to z faktu, że o dziesiątej rano w powietrzu znajduje się najwięcej alergenów.

Czy wiesz, że...

Stężenie pyłków w powietrzu jest silnie uzależnione od pogody. Gorąca, sucha i wietrzna pogoda sprzyja rozprzestrzenianiu się pyłków. Z kolei deszcz wytrąca pyłki na ziemię i zmniejsza ryzyko wystąpienia dolegliwości.

Kontakt z alergenem powoduje alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa u wrażliwej (uczulonej) osoby. Reakcja alergiczna dzieli się na 2 fazy:

1. Wczesna faza reakcji alergicznej występuje już po kilku minutach od kontaktu z alergenem.Ta faza alergicznej reakcji zapalnej wywoływana jest przez tzw. mediatory wazoaktywne (histamina, prostaglandyny, leukotrieny).Te mediatory wazoaktywne powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych (wazodylatację).W wyniku tego działania błona śluzowa nosa staje się obrzęknięta i zaczerwieniona z typową produkcją wodnistej wydzieliny.Mediatory te podrażniają również zakończenia nerwowe.Ich działanie powoduje swędzenie nosa i kichanie.
2. Późna faza zapalenia występuje zwykle kilka godzin (4 do 6 godzin) po kontakcie z alergenem i jest związana z aktywacją wielu komórek (limfocytów T, komórek tucznych, bazofilów, eozynofilów, komórek śródbłonka i nabłonka). Charakteryzuje się rozwojem miejscowego stanu zapalnego.