Kifoza, hiperkifoza i okrągłe plecy: jakie są przyczyny i objawy?

Kifoza to naturalne, normalne skrzywienie kręgosłupa, występujące u każdego człowieka.

Nazwanie patologicznej, nadmiernej krzywizny kręgosłupa w znaczeniu kifozy = hiperkifoza.

Nadmiernie wygięty kręgosłup to nie tylko problem estetyczny. W cięższych przypadkach może powodować szereg mniej lub bardziej poważnych problemów.

Czy przyczyną jest po prostu wadliwa postawa, czy też musimy spojrzeć głębiej? Dlaczego mamy krzywy kręgosłup?

Dowiedz się więcej po krótkim wprowadzeniu do kręgosłupa.

Coraz więcej dzieci, dorosłych czy seniorów doświadcza problemów z kręgosłupem. Jest to problem cywilizacyjny związany z nowoczesnością, brakiem ruchu i ogólnie siedzącym trybem życia.

Długotrwałe siedzenie i brak aktywności może wydawać się atrakcyjne w danej chwili, ale jest dosłownie wyniszczające dla naszego kręgosłupa.

Dlaczego tak się dzieje?

Gorset mięśniowo-więzadłowy ulega osłabieniu. Nie jest w stanie funkcjonalnie wspierać kręgosłupa jako całości.
Brak równowagi mięśniowej powoduje chorobliwe zmiany w całym układzie mięśniowo-szkieletowym. Objawiają się one wadami postawy i słabymi mechanizmami ruchu.

Zmiany te mają szereg negatywnych skutków dla kręgów, krążków międzykręgowych i innych elementów układu mięśniowo-szkieletowego.

Długotrwałe nierównomierne obciążenie, skutki starzenia się lub zmiany zwyrodnieniowe sprzyjają różnym procesom chorobowym. O niektórych z nich piszemy w naszych artykułach:

• Osteochondroza - zwyrodnieniowe zajęcie krążka międzykręgowego
• Spondyloza - schorzenie kręgów i otaczających je struktur miękkich
• Spondyloartroza - wpływająca na małe stawy kręgosłupa
• Przepuklina dysku - przepuklina dysku

Kręgosłup składa się z...

Kręgosłup pełni ważną funkcję motoryczną, ale na tym jego funkcja się nie kończy. Stanowi on również ważną podporę ciała, przenosząc jego ciężar.

Ta funkcjonalna jednostka składa się z kręgów, krążków międzykręgowych, małych stawów międzykręgowych, więzadeł lub mięśni. Oczywiście należy również pomyśleć o układzie nerwowym. Rdzeń kręgowy przechodzi przez kręgosłup, a z niego wychodzą nerwy prowadzące do całego ciała.

W ludzkim kręgosłupie znajduje się od 33 do 34 kręgów.

Kręgosłup jest podzielony na kilka części:

• kręgosłup szyjny - 7 kręgów, w skrócie od C1 do C7
• kręgosłup piersiowy - 12 kręgów, w skrócie od Th1 do Th12
• kręgosłup lędźwiowy - 5 kręgów, czyli od L1 do L5
• kręgosłup krzyżowy - 5 lub 6 kręgów, od S1 do S5 (S6)
  • są połączone z kością krzyżową lub kością krzyżową
• kość ogonowa - 4 lub 5 kręgów, mianowicie Co1 do Co4 (Co5).

W języku łacińskim są one określane jako kręgi:

• C - vertebrae cervicales (kręgi szyjne)
• Th - kręgi piersiowe (vertebrae thoracicae)
• L - kręgi lędźwiowe
• S - kręgi krzyżowe
• Co - vertebrae coccygeae

Kręgosłup stanowi około 35% długości ludzkiego ciała.
W języku łacińskim określa się go jako columna vertebralis.

Krążki międzykręgowe znajdują się między kręgami. Służą one jako połączenie między kręgami, ale pełnią również funkcję ruchową i amortyzującą:

• pochłanianie wstrząsów podczas ruchu, chodzenia, biegania i skakania
• stabilizacja kręgosłupa
• utrzymywanie równowagi
• równoważenie sił ściskających i rozciągających, które są rozłożone na całej powierzchni kręgów
• przemieszczanie, zginanie lub obracanie ciała

Ile mamy dysków?

Mamy 23 dyski międzykręgowe.
Wypełniają one przestrzeń międzykręgową od kręgów C2 i C3 do L5 i S1.
Łacina: disci intervertebrales.
Stąd też wzięła się nazwa dysków.

Dyski są elastyczne, ale sztywne. Są one dostosowane do swojej specyficznej funkcji w każdym segmencie kręgosłupa. Na przykład w odcinku szyjnym mogą się doskonale poruszać. Z kolei biodra poruszają się mniej, ale ten segment przenosi największe obciążenia.

W odcinku lędźwiowym kręgi i dyski są większe.

Dysk składa się z dwóch głównych struktur: pierścienia i jądra miażdżystego.

Pierścień (anulus fibrosus) to elastyczna powłoka, która ma wiele warstw, podobnie jak cebula. W części, w której dysk styka się z kręgiem, znajduje się również płytka pokrywająca (płytka końcowa kręgu). Płytka pokrywająca jest ważna ze względu na unerwienie i dopływ krwi.

W przestrzeni wewnętrznej znajduje się jądro miażdżyste.

Jądro miażdżyste nie ma dopływu krwi. Jego odżywianie jest w dużej mierze zapewniane przez ruch. Ruch, powtarzające się obciążenie powierzchni, naprzemienne ściskanie i rozluźnianie, które występuje na przykład podczas chodzenia. Warunkuje to przepływ i krążenie płynu wewnątrz dysku.

Wyobraź sobie gąbkę.
Kiedy ją ściskasz, wydala płyn.
Kiedy gąbka rozszerza się z powrotem do swojego pierwotnego rozmiaru, zasysa płyn.

Obieg płynu wokół jądra miażdżystego działa w podobny sposób. Woda zawiera tlen i ważne składniki odżywcze dla jądra miażdżystego dysku. Ponadto konieczne jest usuwanie odpadów z tego obszaru.

Niewydolność tego mechanizmu przyczynia się do zmian zwyrodnieniowych.
Siedzący i nieaktywny tryb życia = zmniejszone odżywienie dysku.

Właśnie dlatego podkreślamy znaczenie ćwiczeń w życiu człowieka.

Podobnie, ruch jest niezbędny dla mięśni i więzadeł kręgosłupa. Sztywne i spięte mięśnie nie spełniają swojej funkcji. Skutkuje to brakiem równowagi mięśniowej.

+

Kręgosłup jest zakrzywiony w kształcie litery S. Ta krzywizna jest naturalna i jest określana jako lordoza, kifoza i skolioza.

Kręgosłup w kształcie litery S jest określany jako:

• lordoza
• kifoza
• skolioza

Kształt kręgosłupa jest ważny dla podtrzymywania i przenoszenia ciężaru ciała, pochłaniania wstrząsów podczas ruchu i położenia środka ciężkości ciała.

Lordoza to skrzywienie kręgosłupa do przodu. Ten typ skrzywienia jest zgięciem odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa. Lordoza szyjna ma od 20 do 40 stopni. Lordoza lędźwiowa ma od 40 do 60 stopni.

Kifoza występuje w odcinku piersiowym kręgosłupa i osiąga od 20 do 40 stopni. Podobny wzór zgięcia występuje w kości krzyżowej.

Skolioza jest skrzywieniem bocznym. Skrzywienie kręgosłupa do 10 stopni jest uważane za fizjologiczne.
Jeśli jest większe niż 10 stopni, jest to patologiczne skrzywienie kręgosłupa.

Brak równowagi mięśniowej

Jest to zaburzenie układu mięśniowo-szkieletowego. Ogólnie odnosi się do zaburzenia funkcji, koordynacji i równowagi mięśni, które współdziałają i uzupełniają się nawzajem w postawie lub ruchu.

Zaburzenie to może przybierać różne formy, na przykład nadmiernego napięcia lub, przeciwnie, rozluźnienia mięśni.

Jest to spowodowane nierównomiernym obciążeniem, wadliwą postawą, złymi nawykami ruchowymi, nieodpowiednią i nieprawidłowo wykonywaną aktywnością sportową, urazami, siedzącym trybem życia.

W konsekwencji pojawia się ból w układzie mięśniowo-szkieletowym, mięśniach, stawach i kręgosłupie. Zewnętrznie objawia się w postawie lub ruchu.

W przypadku omawianego problemu spotykamy się również z określeniem:

Zespół Skrzyżowania Górnego i Dolnego.

Syndrom skrzyżowanych górnych mięśni to określenie nierównowagi mięśniowej w górnej połowie ciała, a syndrom skrzyżowanych dolnych mięśni to określenie nierównowagi w dolnej połowie ciała.

Odnosi się do podatności niektórych grup mięśni na zaburzenia, a mianowicie ich skrócenie lub osłabienie.

Skrócenie mięśni występuje w takich grupach mięśni jak:

1. szyja:
   • musculus trapezius - mięsień trapezowy
   • musculus levator scapulae - mięsień dźwigacz łopatki
2. mięśnie kręgosłupa - musculus erectores spinae
3. mięśnie piersiowe - musculus pectoralis
4. musculus iliopsoas - grupa mięśni miednicy i bioder
5. mięśnie uda:
   • musculus quadriceps femoris - mięsień czworogłowy uda
   • ścięgna podkolanowe, czyli mięśnie tylnej części uda, np. musculus biceps femoris
6. mięśnie łydki - musculus triceps surrae

Osłabienie, zwiotczenie mięśni występuje np. w grupach mięśni:

1. zginacze szyi - musculus colli
2. mięśnie międzyżebrowe - musculus rhomboideus, mięsień romboidalny
3. mięśnie brzucha - musculus rectus abdominis, mięsień prosty brzucha
   , ale także mięśnie skośne brzucha - musculus obliquus abdominis
4. mięśnie pośladkowe - musculus gluteus maximus, musculus medius i musculus minimus, tj. mięsień pośladkowy wielki, średni i mały
5. mięśnie przedniej powierzchni kości piszczelowej - np. mięsień piszczelowy przedni.

Zespół skrzyżowania górnego

Jest to stan nierównowagi mięśniowej w górnej połowie ciała. Mięśnie są przepracowane przez długi czas, skracając się i osłabiając. W tym przypadku hiperkifoza występuje w odcinku piersiowym kręgosłupa.

Kiedy można to zauważyć:

• hiperlordoza szyjna, wystający podbródek, który przeciąża mięśnie i szkielet szyi
• zaokrąglone plecy
• ramiona opadają do przodu
• wystające łopatki

Może to skutkować bólem szyi, karku, głowy, barków, ramion, kończyn górnych i między łopatkami. Może również występować zespół rzekomokrzyżowy w tym obszarze.

Zespół skrzyżowania dolnego

W tej postaci występuje brak równowagi mięśniowej między mięśniami kręgosłupa, miednicy i kończyn dolnych. Rozwija się hiperlordoza lędźwiowa.

Zespół ten występuje z większą częstotliwością.

Podstawową przyczyną jest skrócenie i napięcie mięśni pleców, miednicy i ud. Mięśnie brzucha i mięśnie pośladkowe stają się słabe. Objawia się bólem pleców, piszczeli, bioder, dolnej części pleców, kręgosłupa lędźwiowego, a nawet przeciążeniem stawów biodrowych z ryzykiem zwyrodnienia stawów biodrowych.

Przeczytaj również artykuł.

Hiperkifoza definiowana jest jako...

Hiperkifoza to nadmierne przodopochylenie kręgosłupa. Ocenia się ją, gdy kifoza piersiowa przekracza 40 stopni.

Stopnie kifozy:

1. 31-40 stopni kąta nachylenia.
2. 41 do 40 stopni
3. 51 do 70 stopni
4. 71 stopni lub więcej

Kifoza często występuje razem ze skoliozą, w którym to przypadku jest określana jako kifoskolioza.

Najczęściej rozwija się w odcinku piersiowym kręgosłupa. W niektórych przypadkach nie jest widoczna lub jest tak wyraźna, że tworzy garb. Powoduje wiele poważnych schorzeń, od bólu po powikłania neurologiczne.

Hiperkifoza jest również określana jako okrągłe plecy. Szczyt hiperkifozy najczęściej występuje między 6. a 8. kręgiem piersiowym.

Hiperkifoza może być wrodzona, nabyta, posturalna.

Wrodzona hiperkifoza rozwija się podczas wewnątrzmacicznego wzrostu płodu jako wrodzona deformacja kręgosłupa. Przykładami są wady strukturalne kręgów, ich częściowa lub całkowita fuzja (synostoza), brak kręgów itp. Towarzyszy innym wadom rozwojowym, chorobom i zespołom.

Postać nabyta rozwija się w dzieciństwie.

Może powstać w wyniku osteoporozy, po urazie, zabiegu chirurgicznym, chorobach reumatycznych, niedoborach witamin i minerałów, jako postać zwyrodnieniowa w spondylozie, osteochondrozie i przepuklinie dysku.

Najczęściej powstaje w wyniku wad postawy, czyli nieprawidłowej postawy ciała. Przyczynia się do niej złe ustawienie miednicy, kości ogonowej. Występuje częściowo w kompensacji hiperlordozy.

Różne źródła podają brak równowagi mięśniowej jako przyczynę. Jest to brak równowagi między mięśniami zaangażowanymi w postawę. Obejmuje również mięśnie tułowia.

Ogólnie opisuje się ją jako:

Mięśnie pleców i klatki piersiowej są napięte, skrócone. Z drugiej strony mięśnie brzucha są zwiotczałe, wydłużone. Brak równowagi wpływa również na mięśnie łopatek, miednicy, dna miednicy i kończyn dolnych.

Podsumowanie przyczyn hiperkifozy:

• uraz i uszkodzenie kręgosłupa
• operacja kręgosłupa, operacja klatki piersiowej
• zmiany zwyrodnieniowe, takie jak osteochondroza, spondyloza, osteoporoza
• przepuklina dysku
• osłabienie lub paraliż mięśni pleców, gorset mięśniowy
• gruźlica kości
• wady wrodzone, rozszczep kręgosłupa
• wadliwa postawa
• bierny tryb życia, brak aktywności, siedzący tryb życia
• jednostronne obciążenie kręgosłupa
• płaskostopie
• skrócenie jednej kończyny dolnej
• zmiany hormonalne w okresie dojrzewania
• krzywica lub krzywica spowodowana niedoborem witaminy D
• choroba Scheuermanna
• guz
• dystrofia mięśniowa
• otyłość
• predyspozycje genetyczne i wywiad rodzinny

+ wpływ wieloczynnikowy, tj. połączenie wielu przyczyn.

Morbus Scheuermann

Specyficzną formą jest tak zwana kifoza młodzieńcza lub młodzieńcza, określana również jako choroba Scheuermanna.

Jest ona również określana jako kifoza strukturalna. Występują w niej deformacje kręgosłupa, kręgów i krążków międzykręgowych. Polega ona na uszkodzeniu nasady krążka międzykręgowego, deformacji kręgów w kształcie klina i tworzeniu się węzłów Schmorla.

Prowadzi to do takich objawów jak

• garbienie się
• pochylenie tułowia
• ruch głowy do przodu
• opadanie barków
• rozstaw brodawek sutkowych
• odstające łopatki
• hiperlordoza lędźwiowa
• zmiana pozycji miednicy
• zakrzywione sklepienie stopy

Dotyczy do 10% populacji dziecięcej.
ALE
Tylko u 1% rozwija się ciężka postać choroby.
Najczęstszy czas wystąpienia objawów to okres między 9 a 17 rokiem życia.

Częściej dotyka chłopców.

Przyczyna choroby jest nieznana.

Objawy hiperkifozy zależą od stopnia deformacji kręgosłupa.

Patologiczna kifoza ma kilka stopni. Pierwszy nie jest zauważalny, ponieważ mieści się w zakresie do 40 °. Jednak wraz z ich wzrostem pojawiają się również różne objawy.

Przykładem mogą być widoczne gołym okiem okrągłe plecy.

Na tym jednak kłopoty się nie kończą i nie jest to tylko problem estetyczny.

W przypadku ciężkiej hiperkifozy wzrasta ryzyko wpływu na narządy wewnętrzne w jamie klatki piersiowej. Są to narządy układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, w szczególności płuca (zmniejszona pojemność oddechowa), serce i duże naczynia krwionośne.

Przy długotrwałym patologicznym skrzywieniu istnieje ryzyko przeciążenia kręgów i dysków. Jednostronne obciążenie w przedniej części kręgów może prowadzić do zmian w ich strukturze, a także w dyskach. Przyczynia się to do ich zużycia i procesu zwyrodnieniowego.

Dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie hiperkifozy, a następnie jej wczesne leczenie.
Opóźnienie może oznaczać niepowodzenie leczenia.
Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym większe są szanse na jego powodzenie.

Objawy hiperkifozy wymieniono w poniższej tabeli

Przeczytaj także artykuły:
Lumbago
Pseudoradikulopatia
Przepuklina dysku
Radikulopatia

Cięższe formy hiperkifozy mają również wpływ psychospołeczny na osobę dotkniętą chorobą. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci w trudnym okresie dojrzewania.

Diagnoza należy do specjalisty ortopedii, neurologii i pediatrii dziecięcej.

Lekarz przeprowadza wywiad lekarski.

Następnie bada wzrokowo kręgosłup, oceniając postawę i ruchy z różnych stron - widok boczny, pochylenie. Obmacuje skórę, jej wrażliwość, siłę mięśni, sztywność mięśni. Ocenia odruchy i stan neurologiczny.

Używa różnych przyrządów, testów i metod (pion, linijka, poziomica, metody przesiewowe, takie jak test Adamsa, ocena dojrzałości kości).

Główne metody obrazowania obejmują RTG, TK, MRI. W przypadku kifozy szyjnej wykonuje się badanie angiologiczne.

Ważne jest rozpoznanie, czy jest to wada postawy, czy wtórna manifestacja innej choroby. Proces wykluczania innych chorób nazywany jest diagnostyką różnicową.

Rodzice mogą obserwować u swoich dzieci: postawę, stanie, siedzenie, chodzenie, wzorce ruchowe. Pomocne może być płynne zgięcie kręgosłupa w pozycji leżącej na plecach oglądane z boku.

Przebieg choroby jest bezpośrednio zależny od jej postaci i stopnia kifozy. W przypadku większego odchylenia kątowego spodziewane są trudności w całym układzie mięśniowo-szkieletowym.

Pojawia się zaokrąglenie pleców, typowa postawa i wadliwa postawa.

Ból pleców wynika z przeciążenia kręgosłupa w kilku obszarach, od szyi i klatki piersiowej po dolną część pleców i kość krzyżową.

Podobnie nadmierne pochylenie negatywnie wpływa na mechanizm poruszania się podczas chodzenia. Przeciąża stawy kończyn dolnych, biodra, przez co mogą pojawić się również bóle bioder.

Ryzyko...

W klatce piersiowej znajdują się ważne narządy. Gdy są one uciskane, pojawiają się towarzyszące im trudności. Przykładem może być zmniejszenie pojemności oddechowej płuc, upośledzenie krążenia krwi. W rezultacie może to również wpływać na układ trawienny.

U małych dzieci trudno jest rozpoznać, czy jest to ciężka postać.

Najczęstszym momentem pojawienia się pierwszych objawów jest wiek szkolny. Dzieci garbiły się w szkole i podczas nauki z wielu powodów, które opierają się na braku równowagi gorsetu mięśniowego.

Okres ten charakteryzuje się kombinacją kilku czynników, takich jak

• długie okresy siedzenia
• szybki wzrost
• zmiany hormonalne
• brak aktywności fizycznej

Kręgosłup jest bardziej elastyczny do około 17 roku życia, po czym zaczyna sztywnieć.

Jednym z negatywnych czynników jest nadwaga i otyłość u młodych ludzi.

Zapobieganie zaczyna się w dzieciństwie

Zadaniem rodzica jest nauczenie dziecka prawidłowej postawy, prawidłowego siedzenia. Konieczne jest prowadzenie dzieci do zdrowego stylu życia, diety, wyboru odpowiednich zajęć sportowych.

Podczas jedzenia należy pomyśleć o dostarczeniu wystarczającej ilości witamin, minerałów, takich jak witamina D, wapń i suplementy wspomagające stawy.

Należy utrzymywać wystarczającą aktywność fizyczną, aby zrównoważyć czas spędzany w szkole. Zminimalizować długotrwałą bezczynność i utrzymywać wagę w normalnych granicach.

Pomocna może być również szkoła pleców, prowadzona przez fizjoterapeutę lub doświadczonego trenera. Szkoła również odgrywa rolę w tym okresie, podobnie jak nauczyciele, z którymi dzieci spędzają znaczną ilość czasu.

Ważny jest wybór odpowiedniego łóżka, materaca i poduszki.

Podobnie jak w przypadku leczenia, motto odnosi się do zapobiegania: im wcześniej, tym lepiej.