Odra: dlaczego występuje i jak się objawia? Jak odróżnić ją od ospy?

Odra jest najpoważniejszą chorobą wieku dziecięcego i ludzi w ogóle. W krajach rozwijających się jest częstą przyczyną zachorowalności z wysokim odsetkiem powikłań i zgonów u dzieci.

Jest to choroba wysoce zakaźna o agresywnym przebiegu, podobnie jak grypa.

Odra jest klasyfikowana jako choroba wysypkowa. Oznacza to, że objawy obejmują wysypkę skórną. Objaw ten jest jednym z ważnych danych diagnostycznych.

Łacińskie morbilli - zdrobnienie od morbus (choroba), mała plaga.

Źródłem choroby jest...

RNA wirus odry - paramyxoviridae, rodzaj Morbillivirus. Posiada tylko jeden typ antygenowy. Pozostawia długotrwałą odporność po zachorowaniu.

Źródłem choroby jest...

Zarażony człowiek.

Odra rozprzestrzenia się

Drogą powietrzną, jak infekcja kropelkowa. Kaszel lub kichanie mogą pomóc. Czasami poprzez skażone przedmioty lub bezpośredni kontakt.

Wirusy dostają się do organizmu przez...

błony śluzowe jamy ustnej lub nosa i dróg oddechowych, ale także spojówki oczu.

Oczekiwana zakaźność (zaraźliwość) jest bardzo wysoka. Szacuje się, że 99 na 100 osób zachoruje na tę chorobę. Najwyższą zakaźność odnotowuje się w fazie prodromalnej.

Faza prodromalna to okres wystąpienia pierwszych objawów i od tego momentu do około 3 dnia fazy exanthem. Następnie wskaźnik zakaźności spada.

Jaki jest okres inkubacji odry?

Okres inkubacji (czas od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów) wynosi około 9 do 12 dni. Drugi etap pojawia się w ciągu 2 tygodni.

Podaje się, że okres ten wynosi 10 dni do wystąpienia fazy nieżytowej i 14 dni do wystąpienia fazy wysypki.

Czy w przypadku odry można spodziewać się sezonowości?

Tak.

Ogniska choroby najczęściej występują między zimą a wiosną.

Odra występuje w dwóch fazach

Etap nieżytowy i etap wysypkowy.

Tabela zawiera informacje na temat etapów odry

Ryzyko powikłań

Informacje podają również, że wirus infekuje głównie komórki układu odpornościowego i nerwowego - jest limfotropowy i neurotropowy.

Choroba jest poważna ze względu na ryzyko powikłań. Pod tym względem odra jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci poniżej trzeciego roku życia i dorosłych.

Do częstych powikłań należą:

• zapalenie płuc
• zapalenie krtani
• zapalenie mózgu - zapalenie mózgu
• nadkażenie bakteriami
  • zapalenie zatok - zapalenie zatok
  • zapalenie ucha
  • odoskrzelowe zapalenie płuc
• podostre stwardniające zapalenie mózgu - jako późne powikłanie

Przyczyną choroby jest zakażenie wirusem odry - morbillivirusem. Odra jest przenoszona drogą kropelkową poprzez powietrze, kaszel, kichanie lub mówienie. Wirus dostaje się do błon śluzowych jamy ustnej lub nosa, gdzie się namnaża.

Inną drogą zakażenia są spojówki oczu, a następnie wirusy przedostają się do węzłów chłonnych i krwi.

Epidemia występuje u prawie 99% podatnych osób (u osób bez wcześniejszego szczepienia).

Odra jest wysoce zaraźliwą chorobą zakaźną.

Najbardziej zagrożone są dzieci, jednak odra może pojawić się w każdym wieku.

Noworodki i małe dzieci zaszczepionych matek są chronione do 6 miesiąca życia, podobnie jak dzieci matek, które chorowały na odrę w przeszłości. Przeciwciała przenikają do macicy.

Na świecie i w krajach rozwijających się są one nadal częstą przyczyną śmierci dzieci, głównie z powodu powikłań.

Objawy choroby są podzielone na dwa etapy. Etap prodromalny jest pierwszym, który pojawia się po okresie inkubacji, tj. po 10-12 dniu. Jest on również określany jako etap nieżytowy.

Etap wysypkowy następuje około 14 dnia, tj. 3-4 dni po etapie prodromalnym.

Tabela przedstawia objawy na każdym etapie

Zgłaszane są również dwie specyficzne formy odry:

• odra poronna (odra łagodząca) - odra o łagodnym przebiegu
  • z niższym poziomem przeciwciał
  • u dzieci po 6 miesiącu życia
  • u osób z opóźnionym podaniem szczepionki - szczepienie
  • w przypadku szczepienia, w którym podano niższą dawkę przeciwciał
• odra fudroyant
  • u pacjentów z obniżoną odpornością
  • szybki przebieg i krótki okres inkubacji
  • utrzymująca się gorączka do hiperpyreksji (temperatura ciała powyżej 40°C)
  • krwawienie z błon śluzowych
  • wysokie ryzyko zgonu

Diagnoza opiera się na wywiadzie i obrazie klinicznym, na podstawie obu etapów i typowego przebiegu choroby.

Następnie ważne są laboratoryjne dowody na obecność wirusa odry. Wykonuje się badania krwi, morfologię krwi, próby wątrobowe i serologię. W przypadku serologii są to IgM, IgG. Bezpośrednich dowodów dostarcza RT-PCR.

Uzupełnieniem jest wymaz z jamy nosowo-gardłowej i hodowla.

Podczas ogłaszania diagnozy są obecne:

1. Kryteria kliniczne
   • Gorączka
   • i wysypka grudkowo-plamkowa
   • plus kaszel lub nieżyt nosa lub zaczerwienienie spojówek
2. Kryteria laboratoryjne - co najmniej jeden parametr spełniony
   • Dodatnie IgM
   • izolacja wirusa
   • Dowód NK RT-PCR
   • Wzrost IgG w dwóch próbkach
3. Kryterium epidemiologiczne
   • obecność epidemii (przenoszenie wirusa z osoby na osobę)

Następnie w grę wchodzi klasyfikacja przypadku:

• możliwy - spełnione kryteria kliniczne
• prawdopodobny - spełnione kryteria kliniczne, obecność powiązania epidemiologicznego
• potwierdzony - osoba nie została zaszczepiona i spełnia kryteria kliniczne i laboratoryjne

Choroba przebiega w sposób typowy.

Zwykle po 10. dniu okresu inkubacji pojawiają się objawy choroby wirusowej, takiej jak grypa. Ten nieżytowy etap charakteryzuje się wzrostem temperatury ciała do gorączki, kataru i suchego kaszlu.

Plus...

Charakterystyczne dla odry blade plamy na czerwonym tle tworzą się na błonie śluzowej jamy ustnej i podniebienia.

Następnie, po 4. dniu, choroba przechodzi w drugą fazę wykwitową.

Etap wykwitowy rozpoczyna się od drugiego gwałtownego wzrostu temperatury ciała.

Za uszami i z tyłu głowy pojawiają się zaczerwienione krosty, które rozprzestrzeniają się na twarz, tułów i kończyny. Zaczerwienienia mogą się zlewać.

Wysypka zanika, a skóra łuszczy się.

W sumie choroba może trwać 14 dni, a czas do całkowitego wyleczenia wynosi zwykle 2 tygodnie. Około jeden na pięć przypadków musi mieć skomplikowany przebieg.

Szczepienia jako jedyny sposób skutecznej profilaktyki

Szczepienia (czynna immunizacja) są jedyną skuteczną formą profilaktyki.

Europejski Portal Informacji o Szczepieniach podaje, że skuteczność szczepień u zdrowych dzieci zaszczepionych dwiema dawkami wynosi około 97-99%.

Powszechne jest szczepienie w wieku 15 miesięcy szczepionką zawierającą żywe atenuowane szczepy wirusów odry (morbilli), świnki (mumps) i różyczki (rubella) - tzw. trójskładnikową szczepionką MMR.

Drugie powtórne szczepienie przeprowadza się w 11. roku życia.

Ważne jest, aby wiedzieć, że te osłabione wirusy nie są źródłem choroby.

Szczepionka nie powoduje wybuchu choroby. Jej celem jest pobudzenie układu odpornościowego do produkcji przeciwciał. Następnie, po szczepieniu, tworzy się pamięć immunologiczna.

Do 12. dnia po szczepieniu u danej osoby może wystąpić fizjologiczna reakcja poszczepienna, znana również jako zespół poszczepienny.

Jest on związany z takimi objawami jak

• wzrost temperatury ciała
• zapalenie gardła
• zaczerwienienie spojówek
• łagodna wysypka na twarzy lub klatce piersiowej - około 7% zaszczepionych osób
• w niektórych przypadkach obrzęk węzłów chłonnych
• ból stawów
• drgawki gorączkowe u małych dzieci z gorączką.

Problemy te występują tylko u osoby zaszczepionej i nie są przenoszone. Stopniowo ustępują.

W przypadku osób niezaszczepionych należy unikać osób chorych. Alternatywą jest podanie szczepionki wcześnie po kontakcie z osobą chorą. Inną opcją jest podanie ludzkiej immunoglobuliny G u osób z obniżoną odpornością.

Ciąża i odra

Ochrona podczas ciąży jest bardzo ważna. Choroba może zaszkodzić nie tylko kobiecie w ciąży, ale także płodowi. Największe ryzyko występuje w pierwszym trymestrze ciąży.

Odra może powodować rozszczep wargi, głuchotę, zaburzenia pracy serca, upośledzenie umysłowe, a w skrajnych przypadkach poronienie. Im wcześniej kobieta ciężarna zachoruje na odrę, tym większe ryzyko uszkodzenia płodu, przedwczesnego porodu lub poronienia.

Szczepienie jest przeciwwskazane w czasie ciąży. Zaleca się, aby nie zachodzić w ciążę w ciągu trzech miesięcy po szczepieniu.

Odra czy ospa wietrzna?

Obie choroby są wysoce zakaźne i typowe dla wieku dziecięcego. Charakteryzują się takimi samymi początkowymi objawami grypopodobnymi i wykwitami skórnymi. Nie są to jednak identyczne choroby.

Odra czy ospa wietrzna?