Okołoustne zapalenie skóry: jakie są objawy? Jakie są przyczyny choroby?

Okołoustne zapalenie skóry jest definiowane jako przewlekła, często nawracająca choroba skóry dotykająca około 0,5-1% populacji. Najczęściej występuje u kobiet (90%) w wieku od 20 do 45 lat. Coraz częściej dotyka również dzieci. W ostatnich latach odnotowano wzrost zachorowalności u mężczyzn.

Choroba została po raz pierwszy opisana przez Frumesa i Levisa w 1957 r. W tym czasie była znana jako łojotok wrażliwy na światło. Obecna nazwa została wprowadzona w 1964 r. Okołoustne zapalenie skóry wysunęło się na pierwszy plan w latach 1966-1967. W tym czasie w krajach uprzemysłowionych odnotowano masową epidemię.

Synonimy:

• choroba stewardess
• różane zapalenie skóry
• łojotok wrażliwy na światło
• okołoustne zapalenie skóry

Przyczyny okołoustnego zapalenia skóry nie są w pełni poznane.

Uważa się, że pochodzenie choroby jest wieloczynnikowe. Oznacza to, że choroba powstaje w wyniku połączenia predyspozycji genetycznych, środowiska i reakcji na różne bodźce. Okołoustne zapalenie skóry może być wywoływane i nasilane przez czynniki zewnętrzne.

Do najczęstszych czynników wywołujących chorobę należą

• produkty kosmetyczne
• kortykosteroidy
• sucha skóra

Głównym czynnikiem ryzyka jest długotrwałe stosowanie miejscowych kortykosteroidów (maści, kremy). W praktyce spotykamy się z przypadkami, gdy choroba pojawia się po wziewnym, donosowym lub doustnym stosowaniu kortykosteroidów.

Częstą przyczyną choroby jest stosowanie kremów nawilżających. W tym przypadku istotną rolę odgrywa sposób aplikacji kremu. Chorobę wywołuje częste stosowanie kremu nawilżającego. Długotrwałe nawilżanie warstwy rogowej naskórka uszkadza barierę skórną.

Rezultatem jest sucha, podrażniona i zaogniona skóra.

Stosowanie produktów kosmetycznych zawierających mirystynian izopropylu może również przyczyniać się do rozwoju okołoustnego zapalenia skóry. Substancja ta znajduje się w niektórych przeciwzmarszczkowych kremach na noc, kosmetykach do makijażu i kremach nawilżających.

Niektóre mikroorganizmy również odgrywają ważną rolę w rozwoju choroby:

• gatunki Candida
• bakterie z rodzaju Fusiforma spirilla
• roztocza Demodex folliculorum

Okołoustne zapalenie skóry może być również spowodowane kontaktem z zarostem partnera. Tarcie spowodowane takim kontaktem jest zaliczane do czynników mechanicznych powodujących okołoustne zapalenie skóry.

Inne czynniki, które mogą zaostrzać przebieg okołoustnego zapalenia skóry to m.in:

• produkty i woda zawierające fluor
• wypełnienia dentystyczne
• środki antykoncepcyjne
• ciąża
• wrodzone zaburzenia bariery skórnej
• choroba Leśniowskiego-Crohna
• miastenia
• promieniowanie UV
• wiatr
• zaniedbanie mycia twarzy

Objawy okołoustnego zapalenia skóry obejmują:

• jednostronne lub obustronne wysiewy na brodzie, wokół górnej wargi, na powiekach, policzkach i czole
• wydzielina okołoustna
• skupiska różowych grudek i krost o wielkości 1-2 mm
• suchość skóry
• pieczenie skóry
• szczypanie skóry
• swędzenie (bardzo rzadko)

Grudki charakteryzują się zmianami zapalnymi, które różnią się wielkością i stopniem zaangażowania zapalnego.

Krosty są definiowane jako białawe wysypki z czerwoną obwódką zapalną, które są wypełnione ropą.

Rozpoznanie okołoustnego zapalenia skóry ustala się na podstawie obrazu klinicznego. Bardzo ważny jest wywiad skupiający się na stosowanych produktach kosmetycznych.

W diagnostyce różnicowej należy wyróżnić trądzik, trądzik różowaty, nużycę, łojotokowe zapalenie skóry i wyprysk atopowy.

Tabela: objawy różnych chorób

Czas trwania okołoustnego zapalenia skóry jest różny. U dzieci przebieg choroby jest krótszy (tygodnie, miesiące) w porównaniu z dorosłymi. Choroba może nawracać.

Objawy choroby nie są zakaźne.

Typowymi objawami są małe grudki o czerwonym zabarwieniu, od grudkowatych do grudkowo-krostkowych. Powstają one na zaczerwienionym tle. Zaczerwienienie omija obszar wokół ust. Zjawisko to nazywane jest wydzieliną okołoustną.

Objawy najczęściej występują wokół górnej wargi, na brodzie i powiekach. U dzieci częściej rozprzestrzeniają się na okolice okołooczodołowe i okołooczodołowe.

Ziarniniakowa postać okołoustnego zapalenia skóry jest specyficzna. Występuje głównie w okresie przedpokwitaniowym u Afroamerykanów.

Czy znasz lupoidalne okołoustne zapalenie skóry?

Objawy choroby charakteryzują się gęstymi skupiskami dużych grudek. W badaniu widoczny jest typowy naciek toczniowy. Ta postać choroby występuje po długotrwałym miejscowym leczeniu kortykosteroidami.

Z reguły objawy lupoidalnego okołoustnego zapalenia skóry nie swędzą, rzadko pacjenci odczuwają pieczenie lub kłucie. Objawy choroby zwykle ustępują w ciągu kilku tygodni do miesięcy. Niestety nawroty choroby są dość powszechne.

Jak noszenie masek wpływa na przebieg choroby?

Uważa się, że mikrośrodowisko pod obłożeniem/respiratorem ma negatywny wpływ na przebieg okołoustnego zapalenia skóry.

We włoskim badaniu autorzy oceniali nasilenie objawów podczas noszenia obłożeń/respiratorów. Obserwacje prowadzono podczas sześciotygodniowego okresu noszenia obłożeń/respiratorów przez co najmniej 6 godzin dziennie. W badaniu stwierdzono, że pacjenci doświadczyli pogorszenia obrazu klinicznego.

Jakie są środki zapobiegawcze?

Codzienne noszenie obłożeń/respiratorów powoduje uszkodzenia ciśnieniowe w okolicy nosa i kości policzkowych. W ramach profilaktyki możemy stosować różne metody. Jedną z nich są plastry. Przyklejamy je w postaci ciągłego paska na grzbiecie nosa lub okolicy podoczodołowej.

Na rynku dostępne są plastry:

• hydrokoloidowe
• hydrożelowe
• silikonowe
• elastyczna pianka

Innym środkiem zapobiegawczym jest stosowanie płynnej polimerowej folii barierowej w sprayu. Stwarza to jedynie minimalne ryzyko zmniejszenia szczelności dopasowania obłożenia/respiratora. Folia barierowa powinna być pierwszym wyborem w zapobieganiu skutkom ucisku obłożenia/respiratora.

Noszenie obłożeń/respiratorów może powodować uszkodzenie bariery naskórkowej w ciepłych i wilgotnych mikrośrodowiskach. W profilaktyce stosuje się środki nawilżające i emolienty.