Otyłość i jej konsekwencje zdrowotne - to nie tylko problem estetyczny

Otyłość jest chorobą cywilizacyjną z zaburzeniami odżywiania. Charakteryzuje się nadmiernym odkładaniem tkanki tłuszczowej w organizmie. Stosunek tkanki tłuszczowej do innych tkanek w organizmie jest niekorzystny.

Nadmierne odkładanie się tłuszczu w organizmie powoduje pogorszenie stanu zdrowia. Otyłość powoduje szereg chorób i zagraża zdrowiu człowieka na wiele sposobów.

Osoby z nadwagą są narażone nie tylko na poważne zagrożenia zdrowotne, ale także na problemy społeczne i psychologiczne. Często są przygnębione i mają obniżoną samoocenę.

Otyłość występuje nie tylko u osób dorosłych, ale także u dzieci i młodzieży. Otyłość u dzieci jest obecnie bardzo powszechna na świecie.

Duża część populacji cierpi na nadwagę lub otyłość, co pogarsza jakość ich życia i skraca oczekiwaną długość życia.

Przewiduje się, że do 2025 r. jedna na pięć osób będzie otyła. Według statystyk większość populacji ma nadwagę. Około jedna czwarta zarówno mężczyzn, jak i kobiet jest otyła. Otyłość u dzieci staje się coraz bardziej powszechna.

Najpopularniejszą metodą pomiaru ryzyka otyłości jest wskaźnik masy ciała (BMI).

Wskaźnik BMI służy do klasyfikacji nadwagi i otyłości u osób dorosłych. Szacuje on ilość tkanki tłuszczowej w organizmie i związane z nią zagrożenia dla zdrowia. Jest on obliczany na podstawie stosunku wzrostu do masy ciała.

U dzieci przy określaniu otyłości należy wziąć pod uwagę wiek dziecka.

Oprócz samego wskaźnika BMI istotną rolę odgrywa obwód talii.

W przypadku otyłości brzusznej obwód talii jest większy niż 88 cm u kobiet (niebędących w ciąży) i większy niż 102 cm u mężczyzn. Częstość występowania nadwagi i otyłości w Europie wynosi alarmujące 50%.

Tabela z klasyfikacją masy ciała według BMI i poziomu ryzyka dla organizmu

Kliknij łącze, aby obliczyć swój wskaźnik BMI za pomocą kalkulatora BMI: Kalkulator +Kalkulatorformuły:Kalkulator wskaźnikaBMI dla dzieciWHR

Stopnie otyłości i ich wpływ na oczekiwaną długość życia:

• Otyłość stopnia 1 skraca życie o 3 lata.
• Otyłość stopnia 3 skraca życie nawet o 8-10 lat.

Wskaźnik BMI powyżej 35 zwiększa nawet dwukrotnie ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia.

Otyłość dzieli się na endogenną i egzogenną.

Otyłość endogenna (wtórna) występuje w stanach nadmiernego lub niewystarczającego wydzielania hormonów, takich jak niedoczynność tarczycy, niska produkcja hormonu wzrostu u dzieci, stosowanie niektórych leków, glikokortykoidów, leków uspokajających, neuroleptyków, leków przeciwhistaminowych, leków przeciwpadaczkowych i chorób genetycznych.

Otyłość egzogenna to nadmiar tkanki tłuszczowej w stosunku do innych tkanek w organizmie. Otyłości tej nie można sklasyfikować z innymi chorobami i zespołami. W jej rozwój zaangażowana jest dysproporcja między spożyciem energii a wydatkiem energetycznym.

Obliczanie BMI dla dorosłych

Obliczanie BMI dla dzieci

WHR - obwód talii i bioder

Podstawową przyczyną jest brak równowagi energetycznej między spożyciem kalorii z pożywienia a ich spożyciem. Zwiększone spożycie żywności energetycznej i napojów o wysokiej zawartości cukru, zmniejszona aktywność fizyczna, siedzący tryb życia.

Otyłości można zapobiec.

Spożywanie dużych ilości kalorii, niewystarczające spalanie kalorii i brak ćwiczeń fizycznych.

Genetyka jest również częstą przyczyną. Wpływa na sposób, w jaki organizm przetwarza żywność na energię i jak przechowywany jest tłuszcz. Genetyka jest zaangażowana w 50% przypadków otyłości. Reszta to czynniki środowiskowe.

Dziedziczność jest często powiązana ze zmniejszoną zdolnością do spalania składników odżywczych i poziomem aktywności fizycznej. Nawyki żywieniowe, rodzaje spożywanej żywności i ilość jedzenia w domu są również dziedziczne.

Starzenie się prowadzi do utraty masy mięśniowej i spowolnienia metabolizmu, co ułatwia przybieranie na wadze w starszym wieku.

Brak snu może prowadzić do zmian hormonalnych, które sprawiają, że dana osoba czuje się bardziej głodna i pragnie bardziej kalorycznych pokarmów.

Ciąża jest również czynnikiem ryzyka otyłości. Po porodzie trudniej jest zrzucić zbędne kilogramy. Niektóre kobiety łatwiej przybierają na wadze z powodu zmiany stylu życia.

Niektóre problemy zdrowotne mogą prowadzić do przyrostu masy ciała, a następnie otyłości:

• Zespół policystycznych jajników jest wynikiem braku równowagi hormonalnej.
• Zespół Pradera-Williego jest rzadkim schorzeniem występującym po urodzeniu, powodującym nadmierne łaknienie.
• Zespół Cushinga jest spowodowany wysokim poziomem hormonu stresu - kortyzolu.
• Niedoczynność tar czycy to niewystarczająca czynność tarczycy.
• Inne choroby, które mogą powodować ból prowadzący do zmniejszenia aktywności.

Za rozwój otyłości może odpowiadać kilka czynników. Często jest to kombinacja kilku z nich. Zazwyczaj jest to kombinacja różnych czynników, takich jak genetyka, środowisko, styl życia, nawyki, fast food, depresja, niektóre leki przeciwdepresyjne, rzucenie palenia, leki, sterydy, środki antykoncepcyjne.

Stres, depresja i alkohol są również ważnymi czynnikami przyczyniającymi się do przybierania na wadze.

Dziedziczność i predyspozycje genetyczne są również ważne. Nadmierne spożycie żywności i brak ruchu są szczególnie ważne. Są to główne przyczyny otyłości.

Otyłość nie jest chorobą, ale wyborem stylu życia. Jest to rodzaj niepowodzenia w regulowaniu prawidłowej masy ciała i spożycia energii. Późniejsze choroby są konsekwencją otyłości. Nadwaga i otyłość upośledzają funkcje ludzkiego ciała.

Otyłość wiąże się ze wzrostem zachorowalności i śmiertelności.

Otyłość można rozpoznać przede wszystkim po widocznej skrajnej nadwadze, zwłaszcza w okolicy talii lub ud. U mężczyzn tłuszcz najczęściej odkłada się w okolicy talii, u kobiet głównie na udach lub pośladkach.

Przyrost masy ciała zwykle utrzymuje się przez dłuższy czas. Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet powiększenie piersi jest spowodowane nadmiernym odkładaniem się tłuszczu w tych obszarach.

Obecnie znamy ponad 200 powikłań i chorób związanych z otyłością.

Istnieje 2 razy wyższe ryzyko chorób serca, 3 do 7 razy wyższe ryzyko udaru mózgu, zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2, zwiększona częstość występowania depresji, wyższa zachorowalność na raka, może powodować przewlekłą chorobę nerek z późniejszą potrzebą dializy, a nawet potrzebę przeszczepu nerki.

Otyłość wpływa na choroby układu krążenia i obciąża kości, stawy i narządy wewnętrzne.

Występuje również:

• Wysokie ciśnienie krwi
• dyslipidemia
• Podwyższony poziom cholesterolu i tłuszczu we krwi
• Udar mózgu
• Cukrzyca typu 2
• Niektóre nowotwory, np. piersi, jajników, prostaty, nerek, pęcherzyka żółciowego, jelita grubego.

Ryzyko wzrasta wraz ze wzrostem BMI.

Inne powikłania związane z otyłością:

• Problemy ginekologiczne, endometrioza, niepłodność
• Kamienie pęcherzyka żółciowego
• Bezdech senny, krótkotrwałe zatrzymanie oddechu podczas snu
• Chrapanie podczas snu
• Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe, zwiększone obciążenie kości i stawów
• Choroby skóry, grzybice, egzema, zapalenie tkanki łącznej
• Powikłania psychospołeczne - osoby otyłe cierpią na obniżoną samoocenę, depresję, stany lękowe, zaburzenia odżywiania, nocne objadanie się i bulimię.
• Zwiększony stan zapalny w organizmie - stan zapalny jest czynnikiem ryzyka raka i cukrzycy typu 2.

Otyłość objawia się również innymi symptomami, które zazwyczaj są już jej konsekwencjami. Należą do nich zmęczenie, obrzęk kończyn dolnych, bóle pleców i stawów, zwłaszcza kończyn dolnych. Czasami występuje nadmierne pocenie się lub wzrost poziomu cukru we krwi. Może się to jednak nie objawiać u każdej osoby. Nadmierne odkładanie się tłuszczu objawia się również w skórze i włosach. Są one zazwyczaj grubsze niż u przeciętnej osoby.

Otyłość w dzieciństwie jest powiązana z otyłością w wieku dorosłym, przedwczesną śmiercią i chorobami w wieku dorosłym. Otyłe dzieci mają problemy z oddychaniem. Dzieci są również narażone na zwiększone ryzyko złamań, wysokie ciśnienie krwi, choroby serca, cukrzycę i problemy psychologiczne.

Aby ocenić ryzyko dla zdrowia, należy wziąć pod uwagę rozmieszczenie tłuszczu. W związku z tym rozróżnia się dwa rodzaje otyłości.

Typ gynoidalny jest również nazywany typem kobiecym. Tłuszcz gromadzi się w biodrach i udach w kształcie gruszki. Ten typ jest mniej niebezpieczny.

Typ androidalny określany jest jako typ męski. Tłuszcz gromadzi się w okolicy brzucha w kształcie jabłka.

Otyłość jest najczęściej diagnozowana poprzez porównanie BMI lub wskaźnika masy ciała.

Podczas stawiania diagnozy lekarz może po prostu porównać wzrost i wagę. Może bardzo szybko określić, czy pacjent ma normalną wagę, nadwagę, czy już jest otyły.

Diagnoza uwzględnia historię medyczną, badanie fizjologiczne i styl życia. Identyfikowane są wszelkie inne choroby metaboliczne i różne czynniki rozwoju otyłości:

• Jak i kiedy zaczęła się otyłość
• jaki jest poziom aktywności w pracy i w czasie wolnym
• Skład codziennej diety
• Czynniki wpływające na zdrowie, przyjmowane leki, palenie tytoniu, choroby
• Stan psychiczny pacjenta, depresja, uczucie niepokoju, nawyki żywieniowe
• Wyniki badań lekarskich, rezerwy tłuszczu, ciśnienie krwi, obwód talii
• Laboratoryjne badania krwi na cholesterol, cukier, tłuszcz, próby wątrobowe, cukrzycę, badania tarczycy
• Badania kardiologiczne, takie jak EKG, pomiar tkanki tłuszczowej w talii.

Ważne jest jednak, aby porównać, jaka część masy ciała to zmagazynowany tłuszcz, a jaka to mięśnie. Pomiar obwodu talii jest prostym wskaźnikiem rozmieszczenia tłuszczu w organizmie.

• Obwód talii powyżej 80 cm u kobiet oznacza zwiększone ryzyko, powyżej 88 cm - wysokie ryzyko.
• Obwód talii powyżej 94 cm u mężczyzny oznacza zwiększone ryzyko, a powyżej 102 cm - wysokie ryzyko.

Ponadto wykonuje się pomiary grubości fałdów tłuszczowych za pomocą suwmiarki, testów przesiewowych, USG, CT, MRI.

W ciągu życia każda osoba przechodzi przez różne okresy, w których jest bardziej narażona na rozwój otyłości. Ryzyko wzrasta wielokrotnie u dziewcząt w okresie dojrzewania, ciąży, po porodzie, w okresie menopauzy i podczas przyjmowania różnych leków.

Otyłość jest związana z okresami nowych sytuacji, które mogą obejmować zmiany w zatrudnieniu, różne problemy w życiu osobistym i zawodowym, długotrwałe choroby i urazy, które zmieniają styl życia i nawyki żywieniowe.

Problemy psychologiczne, takie jak depresja, lęk, stres również przyczyniają się do otyłości. Często prowadzą one do przejadania się.

Osoby otyłe często doświadczają "efektu jo-jo", powtarzających się wahań masy ciała. Osoba traci na wadze i szybko przybiera na wadze.

Otyłość zwykle rozwija się przez dłuższy czas w wyniku złej i nieodpowiedniej diety, braku ruchu lub stylu życia, w którym stres i napięcie psychiczne przekraczają zdrowy poziom. Dziedziczna otyłość może wystąpić w dzieciństwie. W innych przypadkach zwykle pojawia się w wieku dorosłym.

Jeśli jest spowodowana inną chorobą metaboliczną, może pojawić się znacznie szybciej i intensywniej. W takim przypadku widoczna będzie przyczyna choroby, a nie otyłość.

Często otyłość wiąże się również z chorobami metabolicznymi, sercowo-naczyniowymi i układu mięśniowo-szkieletowego. Konieczne jest ich leczenie.

Należą do nich miażdżyca, zakrzepica, kamica żółciowa, choroby stawów i kręgosłupa, cukrzyca itp. Jednak leczenie tych chorób musi iść w parze ze środkami reżimowymi.

Ciąża i otyłość

Otyłość powoduje różne choroby współistniejące oprócz gromadzenia się tłuszczu. Jedną z nich jest zmniejszona płodność lub niepłodność. Zajście w ciążę u otyłych kobiet może być trudniejsze. Nie jest to jednak przeszkoda nie do pokonania.

Otyłość w ciąży zwiększa również ryzyko różnych problemów dla płodu. Stan przedrzucawkowy, cukrzyca ciążowa, podwyższone ciśnienie krwi, przekrwienie układu mięśniowo-szkieletowego i zwiększone ryzyko poronienia są bardzo powszechne.

Otyłość nie zawsze musi być niebezpieczna dla ciąży. Zależy to od stopnia otyłości i wartości BMI. Kobiety często przybierają na wadze podczas ciąży, zwykle od 4 do 12 kg. Może to pogorszyć powyższe problemy i zagrożenia.

Otyłe kobiety często wybierają cesarskie cięcie jako metodę porodu.

Otyłość ma interesującą statystyczną zaletę:

• Otyłe kobiety mają statystycznie o 20% niższe ryzyko przedwczesnego porodu. Jest to prawdopodobnie spowodowane zmianami hormonalnymi.
• Po ciąży otyłe matki mają nieco trudniej - po cesarskim cięciu ich rany trudniej się goją.
• Otyłe kobiety powinny odpowiedzialnie planować ciążę i starać się schudnąć przed zajściem w ciążę poprzez lepszy styl życia i środki reżimowe.

Przeczytaj także inne interesujące artykuły związane z otyłością:

• Jaka jest różnica między nadwagą a otyłością?
• Nadwaga i otyłość u dzieci, nastolatków i młodzieży - co można z tym zrobić?
• Co powinniśmy zrobić przeciwko nadwadze i otyłości?
• Zwiększony ap etyt - przeczytasz również o zwiększonym apetycie w czasie ciąży, u dzieci w okresie wzrostu, w zespole Pradera-Williego.
• Zespół policystycznych jajników: problemy z zajściem w ciążę, niepłodność?
• Co to jest endometrioza, jakie są jej przyczyny i objawy?
• Cukrzyca
• Zespół Cushinga: czym jest i jak się objawia + leczenie
• Niedoczynność tarczycy
• Bulimia: jakie są jej przyczyny, objawy, skutki i leczenie?