Leczenie owrzodzeń kości piszczelowej: jakie leki pomagają? A co z antybiotykami?

Leczenie owrzodzenia kości piszczelowej można podzielić na kilka grup:

1. Leczenie miejscowe

W leczeniu miejscowym stosuje się w praktyce terapie klasyczne i nowoczesne materiały pokrywające. W terapiach klasycznych stosuje się wilgotne okłady, pasty i maści.

W postaci okładów stosuje się różne środki dezynfekujące (3% woda sosnowa, roztwór hipermanganu, nadtleniony roztwór do płukania).

Spośród maści stosuje się głównie maść z jodowanym powidonem. Klasyczna procedura leczenia jest stosowana szczególnie w przypadku zakażonych i znacznie skolonizowanych bakteryjnie owrzodzeń.

Klasyczne procedury leczenia mają kilka wad:

• nie ustalono dokładnych wskazań do stosowania poszczególnych leków.
• skuteczność poszczególnych leków nie jest weryfikowana badaniami
• większość leków stosowanych miejscowo zawiera alergeny
• konieczne są częste zmiany osłony
• nie zmniejszają nieprzyjemnego zapachu z rany

Bardzo ważną częścią leczenia owrzodzenia jest pielęgnacja otaczającego obszaru. W leczeniu owrzodzeń żylnych często na otaczającej skórze tworzy się wyprysk. W takim przypadku stosuje się okłady i miejscowe stosowanie kortykosteroidów.

Kortykosteroid można również dodać do pasty ochronnej wokół rany.

Bardziej nowoczesnym podejściem do leczenia jest terapia wilgotna. Jest ona obecnie standardowym podejściem do leczenia ran przewlekłych. Wybór konkretnego typu jest uzależniony od charakterystyki danego owrzodzenia.

Terapia wilgotna ma kilka korzystnych cech:

• tworzy i/lub utrzymuje optymalne środowisko rany
• utrzymuje niezbędne pH i wilgotność
• odprowadza i/lub zatrzymuje wysięk z rany w jej strukturze
• stymuluje autolityczne oczyszczanie rany
• chroni ranę przed infekcją
• bezbolesny opatrunek na ranę

Poniższa tabela przedstawia różne grupy produktów do terapii wilgocią

Czy słyszałeś, że miód jest stosowany w leczeniu ran przewlekłych?

Miód medyczny to mieszanka dwóch rodzajów miodu z Australii i Nowej Zelandii, które zawierają oksydazę glukozy i bioaktywne składniki z krzewu manuka.

Badania kliniczne wykazały, że miód leczniczy skraca czas gojenia, eliminuje infekcje, zmniejsza zużycie antybiotyków i ostatecznie skraca czas hospitalizacji.

Działanie miodu leczniczego:

• antybakteryjne
• przeciwzapalne
• stymuluje funkcje odpornościowe i działa przeciwnowotworowo
• zmniejsza nieprzyjemny zapach z rany

W praktyce miód leczniczy stosuje się w postaci plastra. Miód leczniczy jest zwykle nakładany na matrycę z alginianu wapnia (wodoodporny nośnik).

Plaster z miodem powinien być stosowany przez co najmniej 12 godzin, ale najlepiej przez 24 godziny. Wymiana plastra w ranie zależy od etapu samego gojenia.

Jaką rolę odgrywa srebro?

Preparaty zawierające srebro znacząco poprawiają i wspomagają proces gojenia ran przewlekłych. Cząsteczki srebra wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe w spektrum bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych.

W praktyce stosuje się plastry zawierające srebro koloidalne, które charakteryzują się szybszym i lepszym gojeniem ran, zapewniają lepszą ochronę przed bakteriami i zmniejszają ryzyko infekcji.

Inną opcją jest plaster piankowy zawierający srebro jonowe. Pokrycie piankowe ma szybkie działanie przeciwdrobnoustrojowe.

2. Leczenie uciskowe

Leczenie uciskowe jest stosowane w przypadku owrzodzeń żylnych. Owrzodzenia żylne goją się szybciej, gdy pacjenci stosują bandaże uciskowe.

Bandaże elastyczne są bardziej skuteczne niż stosowanie zwykłego bandaża nieelastycznego. W tym przypadku obowiązuje zasada, że jakikolwiek ucisk jest lepszy niż żaden. Po zagojeniu się owrzodzenia zaleca się stosowanie pończoch uciskowych przez całe życie.

Jakie rodzaje pończoch uciskowych są nam znane?

• łydka
• udo
• półudowe
• rajstopy

Dlaczego kompresjoterapia jest stosowana w praktyce?

• Zastępuje niewydolność pompy mięśniowej łydki
• zmniejsza przekrwienie w powierzchownym układzie żylnym kończyn
• przyspiesza przepływ krwi
• łagodzi objawy choroby poprzez transport metabolitów

Jak prawidłowo założyć opatrunek uciskowy?

Najlepszy jest opatrunek typu short-draw, o szerokości 8-10 cm. Opatrunek należy nakładać w ciasnej rotacji. Ucisk wywierany przez opatrunek powinien być najsilniejszy w okolicy kostki. Powinien ustępować w kierunku kolana.

Bandaż powinien być nakładany od palców stóp w górę nad piętą. Wreszcie, właściwy bandaż nie powinien boleć.

3. Leczenie chirurgiczne

Leczenie chirurgiczne owrzodzenia obejmuje przeszczep skóry, czyszczenie podstawy owrzodzenia ostrą łyżką i inne metody chirurgiczne.

Jedną z opcji jest chirurgia naczyniowa. Zabiegi te skracają długoterminowy przebieg choroby. Zabiegi te obejmują endoskopową pod-powięziową resekcję perforatorów lub skleroterapię.

4. Leczenie ogólnoustrojowe

Leczenie ogólnoustrojowe jest ukierunkowane na przyczynę choroby i polega głównie na leczeniu chorób układu krążenia i innych chorób towarzyszących.

Leczenie ogólnoustrojowe obejmuje leki wenofarmaceutyczne, leki rozszerzające naczynia krwionośne, leki przeciwbólowe i preparaty enzymatyczne. Ogólnoustrojowe leczenie antybiotykami jest wskazane tylko wtedy, gdy występują oznaki zakażenia skóry.

Jednym z objawów owrzodzenia kości piszczelowej jest ból. Często pacjenci skarżą się, że nie mogą spać z powodu bólu. Leczenie przewlekłego bólu poprawia jakość życia. Wpływa również na szybkość gojenia.

Intensywność bólu jest indywidualna:

• może być ciągły
• nasilany przez opatrunki
• może być wywołany zmianą pozycji kończyny.

Środki przeciwbólowe są dobierane przez lekarza w zależności od intensywności bólu, jego charakteru (piekący, głęboki, ostry, tępy) i czasu trwania (ciągły, przerywany, podczas opatrunków).

Jeśli pacjent cierpi na łagodny i umiarkowany ból, stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne. Jeśli pacjent cierpi na umiarkowany i silny ból, wskazane są słabe opioidy (tramadol). W przypadku pacjentów cierpiących na silny ból wskazane są silne opioidy (buprenorfina).

5. Środki zaradcze

Środki zaradcze obejmują ćwiczenia, odżywianie i ułożenie kończyn. Ćwiczenia pomagają poprawić hemodynamikę mięśni. W ten sposób pomagają zapobiegać nawrotom owrzodzeń.

Pacjenci powinni unikać długotrwałego stania i siedzenia, nieodpowiedniego obuwia, noszenia zbyt ciasnej odzieży, narażenia na wysokie temperatury (sauna) i urazów stóp.

W większości przypadków pacjenci cierpiący na owrzodzenia kości piszczelowej mają nadwagę. Niedobory żywieniowe (niedobory witaminy A, C, białka i cynku) powodują upośledzone gojenie się owrzodzeń.

Brak ruchu upośledza funkcję pompy mięśniowej, prowadząc tym samym do niewydolności żylnej.

6. Inne metody pomocnicze

Gojenie owrzodzeń piszczeli (żylnych i limfatycznych) możemy wspomagać manualnym i instrumentalnym drenażem limfatycznym, laserem biostymulacyjnym, ćwiczeniami fizycznymi i tlenoterapią hiperbaryczną.

Manualnydrenaż limfatyczny z kompleksowym podejściem fizjoterapeuty znacznie zmniejsza obrzęk nóg i związany z nim ból. Drenaż limfatyczny poprawia przepływ krwi przez żyły. Zapobiega to rozwojowi obrzęku.