Leczenie zaburzeń depresyjnych, depresja: czy można ją wyleczyć? + Psychoterapia

Leczenie epizodu depresyjnego odbywa się etapami.

Po pomyślnym opanowaniu pierwszej, ostrzejszej fazy, pacjent przechodzi do leczenia podtrzymującego. Taki schemat zapobiega częstym i wczesnym nawrotom depresji, tj. nawrotom ostrej fazy choroby.

Strategia terapeutyczna nie różni się w zależności od tego, czy depresja jest łagodna, umiarkowana czy ciężka.

Pod uwagę brane są raczej objawy depresji, osobowość pacjenta, wiek, choroby współistniejące i występowanie skutków ubocznych.

Wymienione są fazy planu leczenia depresji, jednak często granice między poszczególnymi fazami zacierają się:

1. Ostra faza leczenia - Jest to okres od 6 do 12 tygodni, aż do osiągnięcia remisji.
2. Faza kontynuacji leczenia - trwa co najmniej 1 rok.
3. Faza podtrzymująca - nazywana jest również tymoprofilaktyką. Można ją przerwać po 5 latach.
4. Całkowita remisja choroby

Przestrzegając powyższych długości każdej fazy leczenia, ryzyko nawrotu choroby można zmniejszyć nawet o 70-80%.

Większość leków przeciwdepresyjnych jest wskazywana, przepisywana i monitorowana pod kątem skuteczności przez specjalistę psychiatrę.

Lekarz rodzinny dla dorosłych może przepisać trójpierścieniowe (TCA) i tetracykliczne (TeCA) leki przeciwdepresyjne oraz selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).

Inhibitory wychwytu zwrotnego monoamin (tymoleptyki)

Ta szeroka grupa leków obejmuje trójpierścieniowe (TCA) i tetracykliczne (TeCA) leki przeciwdepresyjne. Ich głównym działaniem jest nieselektywne hamowanie wychwytu zwrotnego neuroprzekaźników, w szczególności serotoniny, noradrenaliny i dopaminy. Są to jedne z pierwszych leków przeciwdepresyjnych.

W latach trzydziestych XX wieku znajdowały się na szczycie listy leków stosowanych w leczeniu depresji. We współczesnej medycynie są raczej drugim wyborem po SSRI.

Tymoleptyki pierwszej generacji

Należą do nich aktywujące trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, których głównymi przedstawicielami są nortryptylina i dosulepina. Działają one jako inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy, ale nie są odpowiednie w leczeniu ostrej fazy depresji.

Ich działanie terapeutyczne polega na poprawie nastroju i jasności myślenia. Niosą ze sobą zwiększone ryzyko myśli samobójczych. Są odpowiednie dla pacjentów z depresją, u których nie zdiagnozowano myśli samobójczych.

Leki tymoleptyczne drugiej generacji

Ta grupa leków przeciwdepresyjnych ma tę zaletę, że ma słabsze działanie antycholinergiczne w porównaniu z poprzednią grupą. Dlatego są one również bardziej odpowiednie dla pacjentów z polimorfią i osób starszych. Przedstawicielami tej grupy leków są dibenzepina, maprotylina, mianseryna, wiloksazyna i trazodon.

Działania niepożądane często występują przed spodziewanym efektem terapeutycznym. Należą do nich kserostomia (suchość w ustach), zaburzenia ostrości widzenia, zaburzenia oddawania moczu, zaparcia i szybkie tętno (tachykardia). Rzadziej mogą wystąpić zawroty głowy, dezorientacja, senność i niedociśnienie.

Leki tymoleptyczne 3. generacji

Ta grupa obejmuje najczęściej stosowane leki przeciwdepresyjne. Mechanizm działania polega na hamowaniu wychwytu zwrotnego tylko jednej z trzech monoamin.

Hamują one wychwyt zwrotny serotoniny (SARI, SSRI), noradrenaliny (NARI) lub tylko dopaminy (DARI).

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)

Są to leki przeciwdepresyjne pierwszego wyboru, takie jak citalopram, escitalopram, fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna i sertralina.

Jedną z ich zalet jest to, że mogą być stosowane w ciąży. Mają niski efekt teratogenny, tj. ryzyko uszkodzenia płodu.

Wadą jest to, że pacjenci z nieleczoną niedoczynnością tarczycy są oporni na leczenie SSRI.

Antagoniści serotoniny i inhibitory wychwytu zwrotnego (SARI)

Są to leki przeciwdepresyjne o podwójnym działaniu serotoninowym. Blokują receptory serotoniny, a także hamują jej wychwyt zwrotny. Przedstawicielem tej grupy jest trazodon, który ma działanie uspokajające, a także przeciwdziała lękowi.

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (NARI)

W tej grupie leków przeciwdepresyjnych głównym przedstawicielem jest reboksetyna. Ma działanie pobudzające. Poprawia objawy, takie jak brak zainteresowania, demotywacja i depresja. Zaletą jest to, że nie działa uspokajająco, a zatem nie powoduje depresji.

Jest to bardzo bezpieczny lek pod względem interakcji lekowych i nie jest niebezpieczny w przypadku ewentualnego przedawkowania.

Tymoleptyki czwartej generacji

Obejmują one leki przeciwdepresyjne, które mają podwójne działanie. Ich mechanizm działania polega na hamowaniu wychwytu zwrotnego zarówno serotoniny, jak i noradrenaliny (SNRI). Druga grupa to inhibitory wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny (DNRI).

Do grupy SNRI należą wenlafaksyna i milnacipran. Są to stosunkowo nowoczesne leki przeciwdepresyjne. Dużą zaletą wenlafaksyny jest szybki początek działania terapeutycznego, w ciągu 1 tygodnia.

Szybkie działanie leku przeciwdepresyjnego poprawia współpracę pacjenta, a tym samym zwiększa szansę na osiągnięcie całkowitej remisji choroby.

Leki przeciwdepresyjne bezpośrednio wpływające na receptory

Oprócz działania przeciwdepresyjnego, mianseryna wykazuje działanie przeciwlękowe, uspokajające i przeciwbólowe.

U pacjentów przyjmujących leki z grupy SSRI mogą wystąpić zaburzenia seksualne, które mianseryna może łagodzić.

Mitranzapina ma również podwójne działanie, ale nie przeciwdziała bólowi tak jak mianseryna.

Inhibitory biodegradacji

Obejmują one leki przeciwdepresyjne, takie jak tranylcypromina lub moklobemid. Są one wskazane, gdy depresja jest łagodna i nietypowa. Mają mniej skutków ubocznych niż trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne.

Tranylcypromina nie jest zalecana u pacjentów uzależnionych od alkoholu, pacjentów z chorobą Parkinsona i osób powyżej 65 roku życia.

Z drugiej strony, moklobemid jest bardzo skuteczny w leczeniu depresji u osób starszych. Poprawia funkcje poznawcze i jasność myślenia.

Psychoterapia i psychoterapia wspomagająca

Psychoterapia jest integralną częścią leczenia depresji.

Zarówno pacjenci, jak i terapeuci nie powinni lekceważyć pozytywnego wpływu poufnej rozmowy. Pacjent może porozmawiać z bezstronną osobą i w ten sposób uwolnić trudne myśli.

Psychoterapia powinna trwać co najmniej 6-8 tygodni w regularnych sesjach, a najlepiej do 4 miesięcy, aż objawy depresji ulegną poprawie.

Najnowsze badania wyraźnie potwierdzają, że najlepsze efekty leczenia daje połączenie psychoterapii z lekami przeciwdepresyjnymi.

Wsparciem dla psychoterapii jest wsparcie pacjenta z depresją przez jego bliskich i otoczenie.

Pacjent z depresją potrzebuje życzliwości, zrozumienia, wysłuchania, zachęty do osiągania realistycznych celów i docenienia każdego sukcesu w jego postępach.