Czy cierpisz na wrzody żołądka? Oto najczęstsze ich przyczyny

Oprócz tego obecne są inne czynniki ochronne.

Jeśli ochrona błony śluzowej jest niewystarczająca, kwas żołądkowy działa na nią agresywnie i niszczy ją. Najczęstsze przyczyny choroby wrzodowej obejmują Helicobacter pylori.

Ale oprócz tego znamy inne przyczyny, które mogą być odpowiedzialne za rozwój trudności. W kolejnych wierszach dowiesz się więcej o zagrożeniach i przyczynach tej choroby.

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

Istnieje kilka czynników związanych z jej występowaniem.

Główną przyczyną jest zaburzenie czynników ochronnych (obronnych) błony śluzowej. Na błonę śluzową przewodu pokarmowego wpływają agresywne czynniki, które ją uszkadzają. Powtarzające się stany zapalne błony śluzowej powodują następnie nadżerki i ostatecznie wrzody.

Tabela przedstawiająca czynniki rozwoju choroby wrzodowej

Wrzód może powstać wszędzie tam, gdzie niskie pH kwasu ma negatywny wpływ.

Na początku jest to powierzchowne uszkodzenie, tak zwana erozja błony śluzowej.
Później w jego miejscu może powstać wrzód.

Wrzód trawienny może wystąpić w kilku miejscach, takich jak wrzód refluksowy przełyku, wrzód żołądka, wrzód dwunastnicy, a nawet w miejscu zwanym uchyłkiem Meckela.

Przeczytaj więcej o chorobie wrzodowej w artykule wrzody żołądka.

Główne przyczyny

Około 10% populacji zachoruje na chorobę wrzodową w ciągu swojego życia. Najwyższa zachorowalność występuje w średnim wieku.

W rozwój choroby wrzodowej zaangażowanych jest kilka czynników.
Helicobacter pylori jest wymieniana jako główna przyczyna.
Wtórne przyczyny mogą obejmować wrzody spowodowane lekami lub stresem.

W Clinical Gastroenterology (1988) prof. Zdeněk Mařatka MD, DrSc. podaje podział na wrzody ostre i przewlekłe. Klasyfikuje wrzody stresowe jako ostre, a te spowodowane przez helicobacter jako przewlekłe.

W przeszłości obowiązywała zasada:
"Nie ma kwasu, nie ma wrzodu"
Obecnie zmieniła się ona na:
"Nie ma helicobacter, nie ma wrzodu".

Czynniki ryzyka:

• Helicobacter pylori jest odpowiedzialna za rozwój przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka i raka żołądka (50% populacji jest zakażona po 50 roku życia, ryzyko spada do 5% po leczeniu).
• leki (NLPZ, kwas acetylosalicylowy, kortykosteroidy)
• historia rodzinna (historia choroby wrzodowej w rodzinie)
• palenie tytoniu
• alkoholizm
• wiek powyżej 50 lat
• cukrzyca
• grupa krwi 0
• podwyższony poziom pepsynogenu I
• inne choroby (np. płuc, naczyń krwionośnych, wątroby)
• gastrinoma (zespół Zollingera-Ellisona)
• niewłaściwy styl życia (pikantne jedzenie, nieregularne posiłki, zbyt gorące jedzenie, mocna kawa na pusty żołądek, długo parzone herbaty, przypalone jedzenie, np. grillowanie podrażnia wyściółkę żołądka)
• nieodpowiednie warunki społeczno-ekonomiczne i higieniczne.

Najczęstsze przyczyny:

• Helicobacter pylori
• Leki, takie jak NLPZ, niesteroidowe leki przeciwreumatyczne, kwas acetylosalicylowy, kortykosteroidy.
• Ostry i długotrwały stres
• predyspozycje genetyczne
• palenie papierosów
• alkohol
• zwiększona produkcja hormonu gastryny (gastrinoma, zespół Zollingera-Ellisona)
• konsekwencje innych chorób (choroby wątroby, choroby naczyniowe, choroby płuc, cukrzyca)

Helicobacter pylori

Helicobacter pylori to bakteria, która kolonizuje wyściółkę żołądka.

Częstość występowania zakażenia tą bakterią szacuje się na 30-55% populacji. Jest ona obecna w 85-95% wrzodów dwunastnicy i około 65-80% wrzodów żołądka.

Został odkryty w 1982 r. i sklasyfikowany przez Światową Organizację Zdrowia jako czynnik rakotwórczy klasy 1. W 2005 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii za odkrycie przyczyny wrzodów żołądka otrzymali Barry Marshall i Robin Warren z Australii.

Uważa się, że wirusem zaraża się 50% populacji, a do zakażenia dochodzi drogą oralno-oralną (usta-usta), bezpośrednio (pocałunek) lub pośrednio (skażona żywność, sztućce).

Do zakażenia dochodzi najczęściej w dzieciństwie od matki, ale nowe infekcje pojawiają się również w wieku dorosłym (głównie u osób z obniżoną odpornością).

Bakterie Helicobacter wytwarzają substancje (proteazy i fosfolipazy), które niszczą ochronną warstwę śluzu, a także wywołują zwiększoną produkcję gastryny, która jest odpowiedzialna za wytwarzanie kwasu solnego (HCl).

Bakterie zawierają enzym, który zakłóca skuteczność miejscowej odporności. Ta zdolność bakterii powoduje powtarzające się miejscowe stany zapalne błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, co z czasem prowadzi do powstawania wrzodów.

Występowanie Helicobacter pylori jest uzależnione od:

• wiek (szczególnie u osób starszych)
• niski poziom społeczno-ekonomiczny
• wyższe w rodzinach z chorobą wrzodową dwunastnicy
• wyższe u Afrykanów, w Azji Południowej, Brazylii, u rasy czarnej
• niższa w krajach rozwiniętych

Stosowanie niesteroidowych leków przeciwreumatycznych

Leki takie jak NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, diklofenak, stosowane w łagodzeniu bólu, głównie mięśni, stawów i chorób zapalnych), powodują obniżenie produkcji prostaglandyn (w żołądku działają one ochronnie, zmniejszając wydzielanie HCl i odwrotnie).

Jednoczesne stosowanie NLPZ i leków rozrzedzających krew jest czynnikiem wysokiego ryzyka wystąpienia problemów żołądkowych.

Długotrwały i ostry stres

Innym ważnym czynnikiem negatywnie wpływającym na rozwój choroby wrzodowej jest stres, który może być długotrwały lub ostry.

Długotrwały zły stan psychiczny jest jednym z czynników ryzyka, a także jedną z przyczyn powstawania wrzodów.

Ostry stres powoduje nadżerki, a także owrzodzenia. Najczęściej u pacjentów we wstrząsie, po urazie, po operacji, w sepsie. Wrzód powstały w wyniku oparzeń nazywany jest wrzodem Curlinga. Po urazie lub operacji nazywany jest wrzodem Cushinga.

Część innych chorób

Choroby innych układów są również zaangażowane w rozwój choroby wrzodowej, na przykład:

• choroby układu krążenia, które wpływają głównie na mikrokrążenie na poziomie błony śluzowej żołądka
• przewlekła obturacyjna choroba płuc, w której częstość występowania choroby wrzodowej wynosi około 25%
• choroby wątroby
• niewydolność nerek
• przewlekłe zapalenie trzustki, z około 20% występowaniem choroby wrzodowej, głównie z powodu zmniejszonej produkcji wodorowęglanu trzustkowego, który ma działanie ochronne na błonę śluzową żołądka.

Styl życia

Wiemy, że zły styl życia ma wpływ na zaburzenia trawienia, a także na rozwój choroby wrzodowej.

Jak już zauważyłeś, długotrwały stres jest czynnikiem negatywnym. Z drugiej strony, wystarczająca ilość snu w nocy ma działanie zapobiegawcze.

W leczeniu choroby wrzodowej reżimem jest odpoczynek fizyczny i psychiczny oraz wystarczająca ilość snu. Dieta jest warunkiem wstępnym w przypadku leczenia.

Konieczne jest regularne spożywanie posiłków, odpowiednia zawartość błonnika i ograniczenie pikantnych potraw. Chili, ostra papryka, papryka węgierska nie podrażniają błony śluzowej żołądka.

Palenie tytoniu i spożywanie alkoholu (zwłaszcza skoncentrowanego) negatywnie wpływa na wyściółkę żołądka i przyczynia się do powstawania nadżerek i wrzodów.

Kawy nie należy pić na pusty żołądek. Zbyt gorąca żywność jest szkodliwa dla błony śluzowej żołądka, a zbyt zimna nie jest odpowiednia.

Powikłania

Obecnie występują rzadziej niż w przeszłości, dzięki skutecznemu leczeniu zachowawczemu. Czasami wrzód może być ukryty, bez objawów (wrzód utajony). W takim przypadku jego powikłania mogą być jego pierwszą manifestacją.

Należą do nich:

• Krwawienie, które objawia się wymiotami krwią (hematemesis) lub czarnymi stolcami (melena).
• Przy intensywnym lub długotrwałym krwawieniu może wystąpić niedokrwistość, a w gorszych przypadkach wstrząs krwotoczny (dezorientacja, niskie ciśnienie krwi, szybki puls, zimne poty, zaburzenia świadomości, zapaść).
• Perforacja to przebicie się wrzodu przez ścianę przewodu pokarmowego i wydostanie się do jamy brzusznej, co może skutkować zapaleniem otrzewnej.
• Penetracja ma miejsce, gdy wrzód przenika do pobliskiego narządu (wątroby, trzustki).
• Zwężenie opuszki dwunastnicy to zwężenie początkowej części dwunastnicy (miejsca najczęstszego występowania wrzodu) w wyniku jej bliznowacenia w miejscu przewlekłego wrzodu. W miejscu zwężenia może wystąpić niedrożność (niedrożność, zablokowanie pasażu).

Tabela czynników ryzyka perforacji wrzodu

Objawy choroby wrzodowej

Nie jest regułą, że obecność wrzodu musi powodować jakiekolwiek objawy.

W ukrytej formie powikłanie może być pierwszym objawem. W przypadku pojawienia się trudności, dobrze jest zwrócić się do lekarza. Lekarz specjalista nazywa się gastroenterologiem. A dzięki terminowemu leczeniu można uniknąć późniejszych problemów.

Objawy, które mogą wystąpić w chorobie wrzodowej:

• ból w górnej części brzucha (nadbrzuszu) w okolicy żołądka (piekący, ostry, czasem tępy, w zależności od umiejscowienia wrzodu)
  • wrzód żołądka boli po jedzeniu (utrata masy ciała)
  • wrzód dwunastnicy boli godzinę do półtorej godziny po spożyciu pokarmu, czyli na czczo (przybieranie na wadze), w nocy jako nocny ból głodowy. U cukrzyków czas ten wydłuża się do 4 godzin (powodem jest wolniejsze opróżnianie żołądka)
  • promieniujący ból pod lewym łukiem żebrowym - objaw wrzodu żołądka
  • promieniujący ból pod prawym łukiem żebrowym - objaw wrzodu dwunastnicy
• zgaga
• nudności, wymioty
• wymioty krwią (hematemeza)
• ciemny lub czarny stolec (melena) wskazuje na krwawienie z górnych części przewodu pokarmowego
• niedokrwistość
• wzdęcia, uczucie pełności
• zmęczenie, senność, osłabienie
• brak apetytu, utrata masy ciała
• nadmierne wydzielanie śliny
• cuchnące stolce

Profilaktyka

Środki zapobiegawcze powinny obejmować zdiagnozowanie obecności bakterii Helicobacter pylori, zwłaszcza w przypadku długotrwałych problemów, oraz jej leczenie.

Następnie stosowanie leków chroniących wyściółkę żołądka w przypadku NLPZ i innych agresywnych leków lub zastąpienie ich innym nieagresywnym rodzajem leku. Lekarz ogólny lub gastroenterolog może doradzić w tej sprawie.

Długotrwały stres psychiczny lub ostry stres jest również zaangażowany w rozwój choroby wrzodowej. Również przeciążenie pracą oraz brak odpoczynku i snu.

Dlatego powinniśmy również pomyśleć o odpoczynku i zdrowej dawce snu w nocy.

Większą ostrożność powinny zachować osoby z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku chorób takich jak zakażenie bakterią helicobacter czy choroba wrzodowa.

Wybierając odpowiednią odżywkę, należy pomyśleć o zawartości błonnika. Jeśli masz problemy żołądkowe, unikaj ostrych przypraw.

Bez obaw, nie mają one negatywnego wpływu na wyściółkę żołądka.

Regularne spożywanie posiłków na pewno będzie zdrowsze niż jeden lub dwa obfite posiłki dziennie. Pamiętaj, że jedzenie zbyt gorących lub zbyt zimnych potraw nie jest wskazane.

Osoby pijące kawę powinny zachować ostrożność. Zbyt mocna kawa rano na pusty żołądek to zły sposób na rozpoczęcie dnia. Podczas parzenia herbaty należy przestrzegać zalecanego czasu. Zbyt długie parzenie uwalnia zbyt dużo osadu, który następnie podrażnia wyściółkę żołądka.

Należy ograniczyć palenie tytoniu i spożywanie alkoholu, a w przypadku istniejących wcześniej zaburzeń żołądkowych, całkowicie ich unikać.