Jakie funkcje pełni jelito cienkie? Najczęstsze choroby i objawy

Jelito cienkie jest narządem wewnętrznym łączącym żołądek z jelitem grubym. Jest niezwykle ważne dla trawienia, wchłaniania i przemieszczania pokarmu. Jelito cienkie jest nazywane drugim mózgiem ze względu na jego ścisłe połączenie z centralnym układem nerwowym.

W tym artykule poznasz jego funkcje, znaczenie, choroby, czynniki ryzyka, profilaktykę i wiele innych interesujących informacji.

Jelito cienkie: podstawowe informacje

Jelito cienkie jest technicznie nazywane jelitem cienkim.

Jest to narząd w kształcie rurki, który anatomicznie łączy żołądek i jelito grube. W przewodzie pokarmowym zachodzą dwa ważne podstawowe procesy - trawienie pokarmu i wchłanianie składników odżywczych do organizmu.

Jelito cienkie jest podzielone na 3 przylegające do siebie części:

1. Dwunastnica (duodenum)
2. Dwunastnica (jelito czcze)
3. Jelito kręte (ileum)

W dwunastnicy spożyty pokarm spotyka się z sokami trawiennymi z trzustki i żółcią z pęcherzyka żółciowego. Następuje chemiczny rozkład pokarmu.

Druga część jelita, jelito kręte, zapewnia najwyższe tempo wchłaniania składników odżywczych. Następnie jelito płynnie przechodzi w jelito kręte, które stanowi około 3/5 całkowitej długości jelita.

Aby jednak spożyty pokarm mógł przemieszczać się w dół przewodu pokarmowego, jelito cienkie wykonuje ruchy perystaltyczne. Kurcząc się, a następnie rozluźniając mięśnie, pokarm porusza się płynnie i miesza się z sokami trawiennymi.

Jelito cienkie jest bogato zaopatrzone w naczynia krwionośne, limfę i nerwy.

Często pytasz, jaka jest długość jelita cienkiego...

Jelito cienkie ma długość 3-5 metrów, a średnia szerokość ściany jelita wynosi 3-4 centymetry.

Ściana jelita składa się z 4 warstw:

• Mucosa (błona śluzowa)
• Submucosa (błona podśluzowa)
• Muskulatura
• Membrana (błona surowicza)

1. Błona śluzowa (mucosa)

Błona śluzowa jelita cienkiego składa się z charakterystycznych wypustek zwanych kosmkami jelitowymi.

Błona śluzowa jelita cienkiego ma bladoróżowy kolor. Cała powierzchnia błony śluzowej jelita jest wypełniona palczastymi wypustkami zwanymi kosmkami jelitowymi, które zwiększają powierzchnię chłonną jelita.

Te specjalne wypustki zapewniają wchłanianie witamin i minerałów do krwiobiegu w całym organizmie.

Błona śluzowa pokryta jest specyficznym, cylindrycznym nabłonkiem zawierającym różne rodzaje komórek:

• Komórki w kształcie miseczki tworzące warstwę ochronnego śluzu mucyny
• Cylindryczne komórki enterocytów z funkcją wchłaniania składników odżywczych
• komórki M pośredniczące w połączeniu między układem limfatycznym a jelitem cienkim
• Komórki macierzyste

2. Tkanka podśluzówkowa

Tkanka podśluzówkowa, zwana podśluzówką, to warstwa rzadkiej tkanki łącznej bogatej w naczynia krwionośne i limfatyczne oraz nerwy.

3. Mięśnie

Warstwa mięśniowa składająca się z dwóch warstw mięśni gładkich - wewnętrznej warstwy okrężnej i zewnętrznej warstwy podłużnej.

4. Błona surowicza

Błona surowicza (adventitia) to otrzewnowa przezroczysta powłoka (błona) składająca się z pojedynczej warstwy nabłonka płaskiego, która pokrywa narządy przewodu pokarmowego z zewnątrz.

Jelito cienkie: funkcja i znaczenie w organizmie

Jak wspomniano w poprzedniej sekcji, głównymi funkcjami jelita cienkiego są trawienie pokarmu i wchłanianie składników odżywczych do organizmu.

Częściowo strawiony pokarm, technicznie nazywany treścią pokarmową, miesza się z sokami jelitowymi w jelicie cienkim. Po drodze pokarm jest stopniowo rozkładany we wszystkich częściach jelita cienkiego przez enzymy trawienne.

Następnie te rozbite cząsteczki pokarmu stają się wystarczająco małe, aby przejść przez ścianę jelita do krwiobiegu, a tym samym do organizmu. Wszelkie niestrawione i niezjedzone cząsteczki pokarmu są przenoszone dalej do jelita grubego.

Główną funkcją jelita cienkiego jest trawienie resztek pokarmu, wchłanianie składników odżywczych z pożywienia i wchłanianie wody do organizmu.

Jelito cienkie, ze względu na swoje połączenie z układem limfatycznym, jest ważnym organem immunologicznym zaangażowanym w utrzymanie równowagi immunologicznej organizmu. Jest to również największy organ endokrynologiczny w organizmie.

Funkcje jelita cienkiego:

• Trawienie pokarmu
• Absorpcja (wchłanianie składników odżywczych)
• Ruchliwość (ruchliwość jelit)
• Wydzielanie
• Funkcja immunologiczna
• Funkcja hormonalna

Jelito cienkie to drugi mózg (połączenie między jelitem a mózgiem)

Być może spotkałeś się z nazwą drugi mózg lub mózg jelitowy. Nazwa ta odnosi się do ścisłego połączenia między OUN (ośrodkowym układem nerwowym) a ludzkim układem jelitowym.

Jelito cienkie zawiera sto milionów neuronów i jest określane jako jelitowy układ nerwowy (ENS) lub, w języku laika, "drugi mózg". Bliskie połączenie między mózgiem a przewodem pokarmowym jest naukowo udowodnione.

Mikrobiom jelitowy to zbiór mikroorganizmów, które kolonizują nie tylko przewód pokarmowy, ale całe ludzkie ciało. Są to bakterie, wirusy, drożdże, grzyby lub pierwotniaki, które znajdują się w organizmie. Stan tego mikrobiomu odgrywa znaczącą rolę w zdrowiu fizycznym i psychicznym.

Mikroorganizmy jelitowe uwalniają różne substancje, które dostają się do mózgu kilkoma możliwymi drogami. Pierwsza z nich prowadzi przez wyściółkę jelita cienkiego lub grubego do krwiobiegu w kierunku mózgu.

Drugą drogą jest nerw błędny, który przemieszcza się z jelit do mózgu i odwrotnie. Za pośrednictwem tego nerwu OUN wpływa na dopływ krwi do przewodu pokarmowego, a wyższy dopływ krwi oznacza również lepsze wchłanianie składników odżywczych.

Wiele badań naukowych na przestrzeni lat wykazało wysoką korelację między zdrowiem jelit a układem odpornościowym, zdrowiem psychicznym, nastrojem, zaburzeniami autoimmunologicznymi i endokrynologicznymi, a nawet rakiem.

Choroby jelita cienkiego

Etiologia chorób jelita cienkiego jest wieloczynnikowa. Może to być proces zapalny spowodowany infekcją patogenami lub przewlekłą niepełnosprawnością. Częstą przyczyną niefizjologicznej pracy jelit jest alergia i nietolerancja pokarmowa.

Z kolei rak jelita cienkiego jest rzadkością w obrębie układu pokarmowego.

Poniżej przedstawiono przykłady chorób jelita cienkiego:

Infekcyjne choroby zapalne

Podobnie jak w przypadku innych układów wewnętrznych organizmu, procesy zapalne mogą wystąpić w przewodzie pokarmowym w wyniku zakażenia określonym patogenem. Szkodliwe bakterie, wirusy i pasożyty atakują jelito cienkie.

Grypa jelitowa, powszechnie znana jako zapalenie żołądka i jelit, jest ostrą chorobą zakaźną atakującą żołądek i przewód pokarmowy. Wywoływana jest głównie przez patogeny znajdujące się w źle przechowywanej, zanieczyszczonej lub nieprzegotowanej żywności lub wodzie. Zakażenie przenoszone jest drogą fekalno-oralną.

Tym chorobom jelit towarzyszą głównie problemy z wypróżnianiem (biegunka), wymioty i podwyższona temperatura ciała - gorączka.

Choroby pochodzenia bakteryjnego obejmują salmonellozę, cholerę, kampylobakteriozę, Escherichia coli i shigellę, a wirusowego - grupę rotawirusów.

W kontekście patogennych infekcji jelita cienkiego, profesjonalne leczenie przez lekarza jest niezbędne do całkowitego wyleczenia infekcji bez ryzyka dla zdrowia i konsekwencji.

Diagnoza jest ustalana na podstawie próbki krwi. Leczenie zależy od konkretnego patogenu, ale w większości przypadków obejmuje leczenie antybiotykami, odpoczynek i środki dietetyczne.

Choroba Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leś niowskiego-Crohna najczęściej dotyka jelita cienkiego i jest przewlekłą chorobą zapalną z fazami spoczynku i ostrego zapalenia.

Ta choroba autoimmunologiczna powoduje procesy zapalne w różnych częściach przewodu pokarmowego, ale najczęściej w obszarze połączenia jelita cienkiego i grubego.

Choroba Leśniowskiego-Crohna objawia się w podobny sposób jak alergie pokarmowe, głównie wzdęciami, biegunką, bólem i skurczami brzucha. Etiologia choroby nie jest w pełni poznana, ale głównym czynnikiem jest nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego danej osoby i historia rodzinna.

Celiakia

Celiakia jest również znana jako enteropatia glutenowa. Jest to choroba autoimmunologiczna jelita cienkiego. Jest to niezdolność do trawienia glutenu w przewodzie pokarmowym. Diagnoza jest stawiana przez alergologa i gastrointestinologa.

Leczenie przez całe życie polega na stosowaniu diety bezglutenowej. Jeśli pacjent nie usunie glutenu ze swojej diety, kosmki jelitowe mogą się kurczyć i wygładzać. W konsekwencji istnieje ryzyko, że błona śluzowa jelit nie będzie w stanie wchłonąć wystarczającej ilości składników odżywczych i dojdzie do niedożywienia.

Nietolerancja pokarmowa i alergie

Nietolerancja laktozy jest chorobą spowodowaną niedoborem enzymu laktazy, który rozkłada cukier mleczny (laktozę). Jest to zatem zaburzenie przewodu pokarmowego w rozkładaniu i przetwarzaniu cukru mlecznego.

Alergia na białko mleka (w większości przypadków białko mleka krowiego) jest patologiczną reakcją układu odpornościowego. Alergia jest zatem związana ze spożyciem białka mleka, a nie ze spożyciem laktozy.

To właśnie spożycie laktozy lub białka mleka powoduje problemy trawienne i reakcje niepożądane, w tym bóle brzucha, biegunkę, wzdęcia, a w przypadku alergii objawy skórne (wysypka, egzema, swędzenie...).

Histamina jest substancją, która występuje fizjologicznie w naszym organizmie. Rozkład nadmiernych ilości histaminy jest przeprowadzany przez enzym diaminooksydazę, który jest wytwarzany w jelicie cienkim. Jednakże, jeśli produkcja tego enzymu jest niska, nietolerancja histaminy (nietolerancja) może występować w różnym stopniu.

Nadmierne spożycie pokarmów bogatych w histaminę (pomidory, kapusta, ser, ciastka...) jest przyczyną nieprzyjemnych problemów trawiennych.

Choroby onkologiczne

Chociaż nowotwory przewodu pokarmowego są powszechne wśród nowotworów, rak jelita cienkiego jest raczej rzadki.

Najczęstszymi nowotworami jelita cienkiego są gruczolakorak, rakowiak, mięsak i chłoniak. Jednak oprócz nowotworów złośliwych, w jelicie cienkim występują również nowotwory łagodne.

Czynniki genetyczne, wywiad rodzinny, celiakia, przewlekłe zapalenie jelit, osłabiony układ odpornościowy i długotrwały niezdrowy tryb życia (alkohol, palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej, nadmierne spożycie cukru, soli i wysoko przetworzonej żywności) zwiększają ryzyko zachorowania na raka.

Objawy raka jelita cienkiego to głównie ból brzucha, krew w stolcu, ogólne osłabienie, zwiększone zmęczenie i utrata masy ciała.

Jak bada się jelito cienkie?

Wstępne badanie przewodu pokarmowego obejmuje zebranie kompleksowego wywiadu medycznego, rozmowę z pacjentem na temat objawów klinicznych, a na koniec podstawowe badanie polegające na oglądaniu, słuchaniu i dotykaniu.

Badanie podstawowe obejmuje również badania laboratoryjne próbek krwi, moczu lub kału. Badanie ultrasonograficzne narządów jamy brzusznej jest częstym badaniem.

W przypadku problemów trawiennych i wydalniczych wykonuje się badanie obrazowe kolonoskopii. W metodzie tej specjalnie przystosowana kamera jest wprowadzana do odbytnicy pacjenta. Badanie to koncentruje się głównie na okrężnicy, ale lekarz może również sprawdzić końcową część jelita cienkiego.

Możliwą metodą endoskopową jest gastroskopia, która ponownie może sprawdzić żołądek i początek jelita cienkiego. Enteroskopia to specyficzne badanie obrazowe jelita cienkiego.

Enterografia TK (tomografia komputerowa) jest stosowana głównie w diagnostyce chorób jelita cienkiego. Pacjentowi wstrzykuje się środek kontrastowy na czczo, aby uzyskać szczegółowy obraz obszaru. Inną metodą obrazowania jest rezonans magnetyczny (MRI). To, którą konkretną metodę obrazowania wybierze lekarz, jest indywidualne.

Kapsułka endoskopowa to obraz diagnostyczny części jelita cienkiego, której nie można zbadać innymi metodami. Pacjent połyka małą kapsułkę zawierającą kamerę. Kapsułka ta następnie przesyła trzy obrazy na sekundę do zewnętrznego urządzenia, które odbiera dane pochodzące z kamery, gdy przechodzi ona przez przewód pokarmowy.

Negatywne czynniki dla zdrowia jelita cienkiego

Czynniki ryzyka można podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. Na wewnętrzne czynniki ryzyka nie można wpływać; na zewnętrzne czynniki ryzyka można wpływać.

Czynniki wewnętrzne obejmują czynniki genetyczne, pozytywny wywiad rodzinny, choroby autoimmunologiczne, alergie, nietolerancje, zaawansowany wiek i inne.

Czynniki zewnętrzne obejmują niewłaściwy styl życia i niezdrowe nawyki żywieniowe.

Nieodpowiednia dieta oznacza niezbilansowaną dietę ubogą w witaminy, minerały, białko i błonnik. Z drugiej strony, nadmierne spożycie cukrów prostych i tłuszczów nasyconych jest szkodliwe.

Rafinowane cukry proste są również wrogiem mikrobiomu jelitowego. W dużych ilościach wiążą się z namnażaniem drożdży, co prowadzi do stanów zapalnych w organizmie.

Spożywanie pestycydów ma negatywny wpływ na mikrobiotę jelitową, a także na układ hormonalny i nerwowy, dlatego zaleca się sięganie po wysokiej jakości i sprawdzone źródła żywności.

Spożywanie alkoholu jest czynnikiem ryzyka, ponieważ zwiększa ilość szkodliwych bakterii.

Palenie tytoniu, stosowanie antybiotyków i innych leków przyczynia się do zaburzenia równowagi bakterii. Częste stosowanie leków przeciwbólowych negatywnie wpływa na jelita i zwiększa ryzyko ich przepuszczalności.

Wrogiem równowagi bakterii jelitowych jest przewlekły stres. Nadmierna ilość stresu powoduje niedostateczny dopływ krwi do obszaru jelit i ogranicza produkcję soków trawiennych.

Negatywne czynniki zewnętrzne:

• Niepełnowartościowa dieta
• Spożywanie alkoholu
• Palenie tytoniu
• Niskie spożycie witamin i minerałów w diecie
• Nadmierne spożycie rafinowanego cukru
• Nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych
• Niskie spożycie błonnika, warzyw i owoców
• Nadmierne stosowanie niektórych leków (antybiotyków, leków przeciwbólowych...)
• Nadmierna przewlekła ekspozycja na stres
• Niska codzienna aktywność fizyczna
• Nieregularny sen niskiej jakości
• Nieprzestrzeganie nietolerancji pokarmowych

Czynniki sprzyjające zdrowiu jelita cienkiego

Na zdrowie mikrobiomu jelitowego znaczący wpływ może mieć odpowiednia dieta i styl życia.

Powinniśmy regularnie włączać do naszej diety owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste. Odpowiednie spożycie błonnika jest niezbędne do zrównoważenia bakterii jelitowych i wspomagania trawienia.

Odpowiednie są również fermentowane warzywa (ogórki, kapusta) i fermentowane produkty mleczne (mleko kefirowe), które są naturalnym źródłem probiotyków i prebiotyków. Suplementacja probiotykami w postaci suplementu diety jest również konieczna po pokonaniu choroby i osłabieniu równowagi bakteryjnej jelit.

Pokarmy korzystnie wpływające na pracę jelit ze względu na działanie przeciwpasożytnicze to czosnek, cebula, kurkuma, chlorella i spirulina.

Wystarczająca ilość płynów ma korzystny wpływ na błonę śluzową jelit i równowagę korzystnych bakterii. Należą do nich zwykła woda, herbata ziołowa, woda mineralna oraz świeże soki warzywne i owocowe.

Czysta woda powinna być podstawą reżimu picia.

Eliminacja czynników stresogennych, siedzący tryb życia i regularne ćwiczenia przyczyniają się do prawidłowego krążenia krwi i ruchliwości jelit.

Korzystne czynniki:

• Regularna dieta bogata w składniki odżywcze
• Odpowiednie spożycie błonnika
• Odpowiednie spożycie białka
• Odpowiednie spożycie owoców i warzyw
• Odpowiednie picie i nawodnienie
• Zgodność z nietolerancjami pokarmowymi
• Eliminacja czynnika stresu
• Wystarczająca ilość regularnego i wysokiej jakości snu
• Wystarczająca codzienna aktywność fizyczna
• Suplementacja probiotyków i prebiotyków w okresach choroby
• Niezwlekanie z wizytą u profesjonalnej pomocy