Kwas solny w żołądku: funkcja, niski i wysoki poziom? Jak utrzymać go w normie?

Kwas solny to inaczej kwas chlorowodorowy. Jest on zawartością soku żołądkowego. Tworzy kwaśne środowisko, aktywuje enzymy trawienne, a tym samym pomaga w prawidłowym trawieniu pokarmów. Zmiany w poziomie jego kwasowości mogą powodować problemy zdrowotne.

Funkcja i zawartość soku żołądkowego, objawy wysokiej i niskiej kwasowości, diagnoza, pomoc domowa i wiele innych ciekawych informacji można znaleźć w artykule.

Czym jest kwas żołądkowy?

Sok żołądkowy to wodnista, bezbarwna ciecz zawierająca kwas solny, w skrócie HCL. Jego główną rolą jest tworzenie kwaśnego środowiska w żołądku. Pomaga on rozkładać i trawić spożyty pokarm oraz wchłaniać składniki odżywcze do organizmu.

Co nie mniej ważne, HCL aktywuje enzymy trawienne.

Sok żołądkowy tworzy:

• Kwas solny (aktywujący enzymy trawienne, tworzący kwaśne środowisko i wspomagający trawienie)
• enzym pepsynę (wspomaga trawienie i rozkład białek)
• Gastryna (hormon regulujący pracę przewodu pokarmowego)
• Mucyna - śluz (ochrona błony śluzowej przed kwasem i przenikaniem pokarmu)
• Enzym lipaza (wspomaga trawienie i rozkład tłuszczów)

Funkcja i rola kwasu solnego:

• Aktywacja enzymów trawiennych
• Konwersja pepsynogenu do pepsyny
• Trawienie i rozkład żywności
• Wchłanianie składników odżywczych do organizmu (witaminy, minerały)
• Ochrona przed patogenami pochodzącymi z diety
• Regulacja mikroflory jelitowej

Kwas solny jest drażniącym i silnie kwaśnym płynem, ale występuje fizjologicznie w żołądku. Zmiana pH na wyższy lub niższy poziom kwasowości może powodować nieprzyjemne problemy zdrowotne.

Ściany błony śluzowej żołądka są chronione przed żrącym działaniem kwasu solnego przez neutralizujący śluz - mucynę.

Jeśli jednak kwas przedostanie się z żołądka do przełyku i wyższych partii przewodu pokarmowego, które nie są chronione przed jego silnym działaniem, pojawia się nieprzyjemne uczucie pieczenia(zgaga) lub ból.

Poziom i pH soku żołądkowego

Poziom soku żołądkowego wynosi około 1,5 do 3,5. Jest to wysoce kwaśne środowisko pH.

Kwas solny jest wydzielany przez komórki okładzinowe znajdujące się w ścianie żołądka. Poziom pH tej wydzieliny wynosi około 0,9. Jednak po zmieszaniu tej wydzieliny z innymi składnikami śluzu, śliny i pokarmu, pH żołądka wzrasta do 1,5 do 3,5.

Produkcja soku żołądkowego wynosi około 2 do 3 litrów dziennie.

Niski poziom kwasu żołądkowego

Niski poziom kwasu żołądkowego charakteryzuje się zgagą. Jeśli w żołądku jest mało kwasu solnego, zwieracz nie zamyka się, a następnie treść żołądkowa wraca do przełyku.

Objawia się również nadmiernymi wzdęciami, uczuciem pełności i zmęczenia po jedzeniu, problemami z wypróżnianiem (biegunka/zaparcia), częstym odbijaniem lub bolesnymi skurczami brzucha.

Niski poziom kwasu żołądkowego jest przyczyną słabego trawienia. Przyjmowane pokarmy i składniki odżywcze nie są prawidłowo rozkładane, powodując złe bakterie i problemy trawienne.

Objawy i manifestacje niedoboru HCl:

• Ból brzucha i skurcze
• Zgaga
• Wzdęcia
• Burczenie
• Zaparcia/biegunka
• Wzdęcia
• Pełność i zmęczenie po jedzeniu
• Nieświeży oddech
• Niedobory składników odżywczych (anemia, utrata masy ciała, słaba jakość włosów i paznokci)

Dlaczego występuje niski poziom HCL?

Częstą przyczyną niskiego poziomu HCL w żołądku jest po prostu niewłaściwy styl życia - niezdrowa dieta z nadmiarem cukrów, pestycydów i konserwantów. Źle zmodyfikowana dieta, niska zawartość cynku lub fast food i nadmierne gryzienie jedzenia w pośpiechu.

Nadmierna ekspozycja na stres, brak regularnego, dobrej jakości snu i minimalna aktywność fizyczna. Przewlekły stres emocjonalny zmniejsza produkcję kwasu żołądkowego. Tłumi to przywspółczulny układ nerwowy, który jest ważny dla fizjologicznego trawienia.

Hipochlorhydria to termin określający niski poziom kwasu solnego w żołądku.

Niski poziom kwasu żołądkowego jest często związany z innymi chorobami lub zaburzeniami przewodu pokarmowego (drażliwość żołądka, refluks, infekcje, choroby zapalne, alergie i nietolerancje pokarmowe...).

Przyczyny i czynniki ryzyka niskiego poziomu HCl w żołądku:

• Starszy wiek
• Nadmierna ekspozycja na stres
• Choroby układu trawiennego
• Zakażenie Helicobacter pylori
• Cukrzyca
• Zespół jelita drażliwego/żołądka
• Refluks soków żołądkowych
• Stany po zabiegach chirurgicznych na żołądku i wokół niego
• Niewystarczające spożycie składników odżywczych (zwłaszcza cynku)
• Nadmierne spożycie cukru
• Alergie i nietolerancje pokarmowe
• Farmakoterapia lekami zobojętniającymi

Wysoki poziom kwasu żołądkowego

Jeśli poziom kwasu w soku żołądkowym jest zbyt wysoki, ochronna błona śluzowa może być nieskuteczna. Naruszenie ochrony błony śluzowej żołądka przez HCl może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych.

Wysoka produkcja kwasu żołądkowego objawia się również zgagą, której może towarzyszyć refluks treści żołądkowej do przełyku i wyższych odcinków przewodu pokarmowego.

Istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia wrzodów żołądka lub refluksu żołądkowo-przełykowego z powodu wysokiego poziomu HCl.

Hiperchlorhydria to termin oznaczający wysoki poziom kwasu solnego w żołądku.

Objawy i objawy wysokiego poziomu HCl w żołądku:

• Ból i ucisk w jamie brzusznej
• Kwaśny/gorzki smak w ustach
• Zgaga
• Nudności
• Wzdęcia
• Uczucie mdłości i wymioty
• Zmniejszony apetyt
• Zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunka)

Przyczyny i czynniki ryzyka wysokiego poziomu HCl w żołądku:

• Zakażenie Helicobacter pylori
• Brak równowagi hormonu gastryny
• Nadmierne spożycie alkoholu i kawy
• Palenie tytoniu
• Niezdrowa dieta i niewłaściwy styl życia

Diagnoza poziomu kwasu żołądkowego

Diagnoza początkowo polega na zebraniu historii choroby, wywiadu i ocenie objawów klinicznych przez lekarza prowadzącego (lekarza ogólnego, gastroenterologa).

Diagnoza może opierać się na pomiarze poziomu pepsynogenu z próbki surowicy krwi pacjenta.

Inną metodą jest badanie na obecność pepsyny w ślinie pacjenta.

Pepsyna fizjologicznie znajduje się w żołądku, ale jeśli występuje również poza żołądkiem (w gardle i zatokach), może to oznaczać problem medyczny związany z refluksem.

Kwasowość żołądka można zbadać poprzez stymulację komórek okładzinowych żołądka (histamina, insulina, gastryna...). Po wykonaniu sondy żołądkowej i pobraniu soku żołądkowego następuje laboratoryjne oznaczenie poziomu wolnego i całkowitego HCl w środowisku żołądka.

Test Heidelbergera polega na doustnym spożyciu specjalnej kapsułki elektronicznej wielkości normalnej witaminy. Celem testu jest monitorowanie pH w przewodzie pokarmowym i funkcji komórek okładzinowych do produkcji kwasu solnego.

Kapsułka jest przepuszczana przez przewód pokarmowy, a kwasowość w żołądku jest monitorowana. Pacjent pije wodę zawierającą sodę oczyszczoną, która neutralizuje kwasowość w żołądku.

Jeśli kwasowość w żołądku nie zostanie przywrócona w określonym czasie, pacjent ma niedobór HCl w żołądku.

Badanie trwa około 1 do 2 godzin, a informacje o kwasowości są przesyłane do monitora, gdzie są oceniane przez lekarza prowadzącego.

Leczenie i zapobieganie zaburzeniom równowagi kwasowej żołądka

Podejście terapeutyczne zależy od objawów klinicznych pacjenta i ustalenia dokładnej przyczyny zmiany poziomu kwasu żołądkowego.

Diagnoza jest kluczem do skutecznego leczenia.

Możliwe jest, że pomimo uczucia nadmiernego zakwaszenia żołądka, poziom kwasu solnego jest niski, dlatego konieczna jest specjalistyczna diagnoza przeprowadzona przez lekarza.

Jeśli przyczyną zmiany poziomu soku żołądkowego jest choroba zakaźna (np. Helicobacter pylori), podstawą leczenia jest usunięcie patologicznego organizmu za pomocą antybiotyków lub leków przeciwwirusowych.

W przewlekłych chorobach zapalnych układu pokarmowego sposób długotrwałego leczenia i eliminacji objawów klinicznych należy skonsultować z lekarzem.

W większości przypadków lekarze przepisują leki zobojętniające kwas żołądkowy na zgagę.

Farmakoterapia zawierająca HCl w postaci betainy jest często wskazana w celu zwiększenia produkcji kwasu żołądkowego.

Jednak dawki betainy są indywidualne dla każdej osoby. Należy stopniowo zmniejszać dawki. Jeśli po odstawieniu leku nie wystąpi pogorszenie trawienia, żołądek jest prawdopodobnie wystarczająco stymulowany do samodzielnej produkcji HCl.

Tabletki HCL nie są jednak zalecane w przypadku przyjmowania innych leków, które zaburzają pracę ściany żołądka. Należy zachować ostrożność, aby uniknąć zakwaszenia żołądka i owrzodzenia żołądka. Konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Probiotyki to korzystne bakterie, które wspierają florę jelitową i proces trawienia. Te dobre bakterie pomagają rozkładając niestrawne włókna, które powodują gazy lub wzdęcia.

Zmiana stylu życia i diety jest również częścią leczenia. Zaleca się wystarczające spożycie warzyw (sałata, szpinak, brokuły, kapusta...). Tworzenie HCl jest szczególnie wspierane przez spożycie np. sodu, cynku, witamin B1, B3 i B6.

Domowym przepisem jest ocet jabłkowy i imbir, które mają korzystny wpływ na tworzenie kwasu żołądkowego, eliminując refluks i zgagę.

Ocet jabłkowy to sfermentowany płyn składający się ze zmiażdżonych jabłek, dobrych bakterii i drożdży. Jest bogaty w białko i enzymy, które pomagają rozkładać bakterie, promując w ten sposób wzrost poziomu kwasu żołądkowego.

Imbir jest znany ze swoich właściwości przeciwzapalnych i pozytywnego wpływu na leczenie refluksu i innych zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Imbir można posiekać lub zetrzeć do jedzenia i picia (herbata). Można go również spożywać jako suplement diety.

Jako środek zapobiegawczy zaleca się zmianę diety:

• Powolne jedzenie z odpowiednim przetwarzaniem żywności w jamie ustnej
• Pełnowartościowa, regularna dieta (białko, węglowodany, tłuszcze i błonnik)
• Odpowiednie picie (zwykła woda, woda mineralna, herbata)
• Ograniczenie spożycia wysoko przetworzonej żywności
• Ograniczenie spożycia alkoholu i palenia tytoniu
• Ograniczenie nadmiernego spożycia cukrów
• Odpowiednie spożycie witamin i minerałów (cynk, witamina B)
• Odpowiednie spożycie (sfermentowanych) warzyw i owoców
• Naturalna pomoc w postaci octu jabłkowego, imbiru lub cytryny