Bolesne zapalenie nerwu trójdzielnego i jego leczenie.

Ból twarzy nęka ludzi od czasów starożytnych, a pierwszy medyczny opis tego schorzenia pochodzi z XVII wieku n.e. Nie jest to zatem współczesny syndrom ani choroba, na którą cierpią tylko zawodowi kierowcy.

Czy Ty również cierpisz z powodu częstego i uporczywego bólu w niektórych częściach twarzy, który nagle pojawia się i znika? Być może przypisujesz go przeciągom z otwartego okna samochodu. Powinieneś jednak sprawdzić, czy nie cierpisz na neuralgię nerwu trójdzielnego, która może być poważnym problemem neurologicznym.

W roli głównej...

Nerw trójdzielny lub V nerw czaszkowy.

Wszystkie te nazwy określają najsilniejszy nerw spośród dwunastu nerwów wychodzących bezpośrednio z mózgu.

Nerw trójdzielny pochodzi z pnia mózgu i ma gałęzie czuciowe i ruchowe.

Gałąź czuciowa (wrażliwość percepcyjna) unerwia całą twarz, podniebienie jamy ustnej, przednie 2/3 języka, wszystkie zęby, jamę nosową, oczodół (jamę, w której znajduje się gałka oczna), część płatka ucha, a także oponę twardą, która pokrywa mózg.

Motorycznie unerwia 3 mięśnie żucia i niektóre mięśnie dna jamy ustnej.

Współczesna nazwa, neuralgia nerwu trójdzielnego, popularnie nazywana również zapaleniem nerwu trójdzielnego, odnosi się do choroby objawiającej się intensywnym, napadowym bólem.

Ból jest

• powierzchowny
• ostry
• piekący
• pulsujący
• nawracający

Dotknięte są tak zwane obszary unerwienia nerwu. Są to części twarzy, które są unerwione przez nerw trójdzielny.

Ból może pojawić się spontanicznie, ale częściej jest wyzwalany przez bezbolesne bodźce, takie jak mówienie, żucie, powiew zimnego wiatru lub lekki dotyk w obszarze tak zwanych punktów spustowych. Są one zlokalizowane wokół nosa i warg lub na błonie śluzowej jamy ustnej.

Ból jest często nagły i szokujący. Pacjenci opisują go jako porażenie prądem, ale może również stopniowo narastać, aż stanie się nie do zniesienia.

Atak trwa około 10 do 60 sekund.

Z reguły występuje tylko na jednej połowie twarzy. Po ataku uczucie pieczenia może utrzymywać się w dotkniętym obszarze.

Częstotliwość tych "wybuchów" może wahać się od kilku na miesiąc do kilku dziennie. W najcięższych przypadkach występuje nagromadzenie krótszych ataków, które następują po sobie, tworząc tak zwany status neuralgicus.

Neuralgia nerwu trójdzielnego dzieli się na pierwotną i wtórną.

Zasadnicza lub pierwotna neuralgia nerwu trójdzielnego nie ma znanej przyczyny.

Podczas badania lekarz nie stwierdzi upośledzenia wrażliwości twarzy.

Wtórna neuralgia nerwu trójdzielnego jest związana z inną chorobą, która wpływa na korzeń czuciowy nerwu trójdzielnego.

Mogą to być guzy mózgu, torbiele, zmiany demielinizacyjne w stwardnieniu rozsianym, atypia naczyniowa i wybrzuszone naczynia krwionośne (tętniaki), uraz lub neuroinfekcja.

W niektórych przypadkach neuralgia może być również spowodowana konfliktem między nerwem a naczyniem krwionośnym, które przylega do nerwu i go podrażnia. Wyjątkowo przyczyną mogą być deformacje czaszki.

Neuralgia popółpaścowa

Jeśli ból występuje kilka tygodni lub miesięcy po zakażeniu półpaścem, nazywany jest neuralgią popółpaścową.

Jest to jedno z najczęstszych powikłań tej infekcji. Występuje u 1 na 10 pacjentów z ostrym półpaścem.

Najczęściej dotknięta jest pierwsza gałąź nerwu unerwiającego oko, stąd nazwa herpes zoster ophtalmicus.

Najbardziej narażeni są pacjenci z cukrzycą, stanami niedoboru odporności, nowotworami i leczeni kortykosteroidami, które hamują odpowiedź immunologiczną organizmu.

W zapobieganiu neuralgii popółpaścowej ważne jest, aby nie lekceważyć właściwego leczenia podstawowej choroby półpaśca za pomocą leków przeciwwirusowych, takich jak acyklowir.

Jeśli ból nie ustępuje, konieczna jest wizyta u specjalisty

Najważniejszą częścią udanej diagnozy neuralgii nerwu trójdzielnego jest szczegółowe badanie specjalistyczne przeprowadzone przez lekarza, najczęściej neurologa.

Lekarz zapyta o okoliczności wystąpienia bólu, lokalizację, intensywność, rodzaj bólu (kłujący, tępy, elektryczny itp.), promieniowanie, czas trwania bólu, czynniki wyzwalające, objawy towarzyszące (pieczenie, swędzenie, utrata czucia, nudności itp.).

Ważna jest również ocena nastroju, jakości snu, ograniczeń w życiu osobistym i zawodowym.

Nowoczesne metody obrazowania są bardzo pomocne w określaniu rodzaju neuralgii (pierwotnej lub wtórnej). Obejmują one tomografię komputerową (CT), rezonans magnetyczny (MRI) i angiografię rezonansu magnetycznego (MRA).

Nieleczona neuralgia może powodować całkowitą niezdolność do wykonywania codziennych czynności.

Ataki bólu mogą być tak uciążliwe, że pacjent przestaje myć twarz, golić się, wykonywać higienę jamy ustnej, rozmawiać lub jeść, próbując ich uniknąć.

U wielu pacjentów przewlekły silny ból wywołuje depresję.

Wczesne leczenie neuralgii jest dostępne i skuteczne

Dobrą wiadomością jest to, że współczesna medycyna oferuje kilka opcji leczenia.

Wybierając odpowiednią terapię, lekarz powinien wziąć pod uwagę kilka istotnych faktów. Kluczowe znaczenie ma natężenie samego bólu, od którego zależeć będzie radykalność leczenia.

Decydujące znaczenie ma również wiek i ogólna kondycja fizyczna pacjenta, możliwe zagrożenia oraz skuteczność wcześniejszego leczenia lub jego niepowodzenie.

U większości pacjentów z pierwotną neuralgią nerwu trójdzielnego skuteczna jest farmakoterapia, czyli stosowanie leków.

Powszechnie dostępne środki przeciwbólowe nie wykazują jednak wystarczającego działania, dlatego konieczne jest sięgnięcie po leki o innym mechanizmie działania.

Do odpowiedniej terapii neuralgii stosuje się leki z grupy leków przeciwdrgawkowych, które hamują nieprawidłowe wyładowania w uszkodzonych nerwach. Wśród leków przeciwdrgawkowych stosuje się głównie karbamazepinę, fenytoinę i klonazepam. Doskonałe działanie wykazują gabapentyna, lamotrygina i topiramat.

Drugą grupą leków są leki przeciwdepresyjne, które działają na noradrenalinę i serotoninę, substancje biorące udział w przekazywaniu bólu.

Inną opcją jest zastosowanie leku antyarytmicznego mexiletine, który zmniejsza spontaniczne wyładowania w nerwach, które powodują ból typu błyskawicy. Przed rozpoczęciem leczenia tym lekiem należy skonsultować się z kardiologiem.

U niektórych pacjentów leki przeciwbólowe nie przynoszą wystarczającej ulgi lub ich skuteczność spada do zera po pewnym czasie. W takim przypadku rozważa się bardziej radykalne leczenie, którym jest inwazyjne rozwiązanie chirurgiczne.

W przeszłości do drobnych zabiegów stosowano blokady obwodowe z użyciem alkoholu, fenolu i glicerolu.

Obecnie preferowane są drobne interwencje, takie jak wstrzyknięcie niewielkiej ilości alkoholu do nerwu, przecięcie włókna czuciowego, wstawienie płytki teflonowej, części mięśnia lub powięzi między nerwem a kolidującym naczyniem i inne.

Obecnie na popularności zyskuje radiochirurgia z użyciem noża gamma i akceleratora liniowego. Ten rodzaj terapii wykorzystuje promieniowanie radioaktywne ułożone w bardzo cienką wiązkę.

Najczęściej stosuje się ją do napromieniania guzów i przerzutów nowotworowych. Wiązka promieniowania gamma lub akceleratora liniowego jest bardzo cienka i precyzyjna, dlatego nadaje się do napromieniania małych celów w bardzo wrażliwych narządach, takich jak mózg.

Celem napromieniania w neuralgii jest punkt wejścia nerwu trójdzielnego do pnia mózgu.

Metoda ta charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem skuteczności wynoszącym do 80%.

Jako leczenie wspomagające prawidłowo przepisaną terapię można włączyć niektóre metodologie znane z tradycyjnej medycyny wschodnioazjatyckiej.

Dobre wyniki uzyskano u pacjentów stosujących akupunkturę, elektroakupunkturę, farmakopunkturę i zioła.

W warunkach domowych ulgę może przynieść zastosowanie ciepła na dotkniętą część twarzy. Skuteczna okazała się biolampa z czerwonym światłem, ciepłe okłady z wyprasowanego ręcznika lub suszenie.

Leczenie domowe powinno być preferowane w przypadku pierwotnej neuralgii nerwu trójdzielnego. Są to przypadki, w których nie zidentyfikowano przyczyny lub choroby organicznej powodującej ból.

Gdy twarz boli z innego powodu

Ponadto ból może być spowodowany innym problemem.

Neuralgia nerwu językowo-gardłowego

Nerw językowo-gardłowy jest IX nerwem czaszkowym.

Unerwia on przednią trzecią część języka, podniebienie, ucho środkowe, gardło i migdałki.

Neuralgia nerwu językowo-gardłowego jest rzadką chorobą. Występuje około 100 razy rzadziej niż neuralgia nerwu trójdzielnego.

Istnieje podział na neuralgię pierwotną (neuralgię z nieznanych przyczyn) i neuralgię wtórną. Neuralgia wtórna może być spowodowana uciskiem guza mózgu na ten nerw lub uciskiem biegnącego naczynia krwionośnego.

Ból jest bardzo silny i dotyczy języka, migdałków i ucha, zwykle po jednej stronie twarzy.

Ból jest wywoływany przez jedzenie, mówienie, żucie lub kichanie. Podczas ataku neuralgii ucho może stać się bardzo czerwone.

Objaw ten nazywany jest zespołem czerwonego ucha.

Leczenie jest podobne do neuralgii nerwu trójdzielnego. W cięższych przypadkach stosuje się neurochirurgię, zwaną dekompresją mikronaczyniową.

Neuralgia nerwu pośredniego

Nerw pośredni to cieńsza część nerwu czaszkowego zwanego nerwem twarzowym lub nerwem twarzowym.

Jest to VII nerw czaszkowy.

Nerw pośredni unerwia część płatka ucha i tylną część ucha zewnętrznego. Neuralgia występuje bardzo rzadko.

Ból trwa od kilku sekund do kilku minut i jest zlokalizowany jednostronnie w tylnej części ucha zewnętrznego. Zazwyczaj neuralgia objawia się po przezwyciężeniu infekcji wirusowej półpaśca, która dotknęła obszar ucha.

Nazywana jest również zespołem Ramsaya-Hunta lub półpaścem oticum.

Zespół stawu skroniowo-żuchwowego (zespół mięśniowo-powięziowy)

Istnieją dwa poglądy na temat tej choroby.

Według pierwszego, należy ona do napięciowych bólów głowy. Druga grupa ekspertów klasyfikuje ją jako nerwoból.

Ma również różne nazwy, takie jak zespół stawu skroniowo-żuchwowego, dysfunkcja ustno-żuchwowa, zespół Costena, dysfunkcja czaszkowo-żuchwowa lub ból stawu skroniowo-żuchwowego.

Ból jest bardzo podobny do nietypowego bólu twarzy, ale jest wywoływany przez mówienie, żucie lub boczne przesunięcie skroni względem szczęki.

Aby prawidłowo zdiagnozować tę chorobę, muszą wystąpić co najmniej trzy z tych objawów:

1. Podczas żucia słyszalny jest szeleszczący i ocierający dźwięk, znany jako odgłos zgrzytania.
2. Boczny ruch szczęki jest poważnie ograniczony
3. Otwieranie ust powoduje ból
4. Usta nie mogą być otwarte w pełnym zakresie stawu.
5. Często występuje przygryzanie języka lub warg.

Leczenie należy do dentysty.

Choroba jest często spowodowana nocnym zgrzytaniem zębami, zwanym bruksizmem. Niektóre osoby doświadczają nadmiernego zaciskania zębów w sytuacjach stresowych.

Często osoba nie jest świadoma żadnego z tych nawyków i robi to nieświadomie. Powodują one nienaturalne przeciążenie stawu szczękowego, usztywnienie otaczających mięśni i rozwój skurczów mięśni, które mogą być nawet odczuwalne jako małe kulki w głębi policzka.

Dentysta może wskazać szyny dentystyczne wykonane na zamówienie, aby zapobiec zgrzytaniu zębami i zaciskaniu zębów w nocy. Wśród innych metod leczenia zaleca się ćwiczenia relaksacyjne lub zastrzyki znieczulające w bolesne punkty spustowe podczas skurczów mięśni. Wśród leków stosuje się klasyczne niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwbólowe.

Nietypowy ból twarzy

W tym przypadku jest to bardzo silny i intensywny ból twarzy, który objawia się w tym samym miejscu, co w neuralgii nerwu trójdzielnego.

Różnica w porównaniu z neuralgią nerwu trójdzielnego polega na tym, że ból jest bardziej głęboki niż powierzchowny. Pacjent nie może jednoznacznie zidentyfikować dotkniętego obszaru. Nietypowy ból często dotyka podbródka i kącika ust.

Czas trwania poszczególnych ataków jest dłuższy niż w przypadku neuralgii.

W niektórych przypadkach jest to ciągły ból bez okresu odpoczynku.

Najczęściej dotyka kobiet.

Podczas badania lekarz nie stwierdza deficytu, widoczny jest jedynie ból dotykowy twarzy.

Leczenie jest bardzo trudne i długotrwałe. W praktyce skuteczne okazały się leki przeciwdepresyjne.