Obrzęk płuc: Dlaczego występuje obrzęk płuc i czy jest częstą przyczyną zgonów?

Obrzęk płuc (inaczej zwany obrzękiem płuc) związany jest z chorobami układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, występuje w niewydolności nerek, także po inhalacji ciała obcego lub w ciężkich reakcjach alergicznych. Zwykle nie jest bezpośrednio widoczny, zwłaszcza w przypadku typu przewlekłego (długotrwałego).

Jest również potocznie określana jako woda w płucach.

Można go wykryć na podstawie pewnych objawów. Jednym z przykładów jest duszność, która jest uczuciem trudności w oddychaniu lub niewystarczającego oddychania. Oddech może być również szybszy, któremu towarzyszy kaszel i odkrztuszanie.

W cięższych przypadkach, a zwłaszcza w ostrej postaci, objawia się również zewnętrznie wyraźną dusznością, słyszalnym bulgotaniem lub chrząkaniem podczas oddychania, kaszlem lub odkrztuszaniem różowego i pienistego płynu.

Jakie są przyczyny obrzęku płuc?

Obrzęk płuc może wystąpić z kilku przyczyn. Dzieli się go na główne grupy, zgodnie z mechanizmem występowania. Mianowicie, z powodu upośledzonej przepuszczalności (przepuszczalności naczyń krwionośnych i tkanek), zwiększonego ciśnienia hydrostatycznego w naczyniach płucnych, obniżonego ciśnienia onkotycznego, a także z innych bardziej złożonych przyczyn.

Zaburzenie przepuszczalności występuje, gdy:

• zapalenie
• aspiracji (wdychania) ciała obcego lub wymiocin
• podrażnienie toksycznymi gazami, chemikaliami
• uraz inhalacyjny, tj. oparzenia, wdychanie produktów spalania
• reakcja alergiczna
• zaburzenia krzepnięcia, takie jak rozsiana koagulopatia wewnątrznaczyniowa
• niewydolność nerek
• promieniowanie

Wzrost ciśnienia hydrostatycznego występuje w

• niewydolności lewego serca
• wada zastawkowa po lewej stronie serca
• zablokowanie lub niedrożność żył płucnych
• wysokim przepływie krwi przez płuca

Zmniejszone ciśnienie onkotyczne oznacza niską ilość albuminy (białka, które zatrzymuje płyn w krążącej krwi) we krwi. Stan ten występuje na przykład w przypadku głodu, anoreksji i innych zaburzeń odżywiania.

Złożone przyczyny obejmują również

• zatorowość płucną
• rzucawka
• przewlekłe niedotlenienie (długotrwały niski poziom tlenu)
• neurogenny obrzęk płuc (nie oznacza obrzęku płuc wywołanego psychicznie)
• przedawkowanie heroiny

Sercowo-naczyniowe przyczyny wody w płucach

Bardzo często obrzęk płuc występuje w wyniku problemów z układem sercowo-naczyniowym. Problemy mogą być również spowodowane długotrwałym nieleczonym nadciśnieniem tętniczym. Typowym przykładem jest niewydolność lewego serca. Serce jest podzielone na dwie połowy. Każda połowa składa się z przedsionka i komory.

Nasza rada.

Prawa komora odprowadza krew do krążenia małego, czyli płucnego. Tam krew jest natleniana, a następnie przepływa przez lewy przedsionek do lewej komory. Lewa komora pompuje krew do aorty, a stamtąd do całego ciała. Jeśli synergia komór serca zostanie zakłócona, pojawia się problem.

Gdy lewa komora ulega uszkodzeniu, krew gromadzi się w obszarze lewego serca, a następnie w krążeniu płucnym. Powoduje to wzrost ciśnienia hydrostatycznego przy zachowanej funkcji prawej komory i zwiększony transfer płynu z naczyń do przestrzeni płucnej.

W konsekwencji objawy wskazujące na obrzęk płuc obejmują:

• duszność
• zaburzenia oddychania w pozycji leżącej, podczas snu, podpieranie się kilkoma poduszkami i spanie w pozycji półsiedzącej
• kaszel, drażniący, suchy na początku
• w ciężkim obrzęku, bulgotanie lub chrypka
• odkrztuszanie pienistego i różowego płynu
• bladość
• niepokój
• wyraz twarzy strachu przed śmiercią

Podobny mechanizm występuje w przypadku nieprawidłowego działania zastawek znajdujących się po lewej stronie serca lub między lewą komorą a aortą. Zwiększone ciśnienie płynu w płucach może również wystąpić w przypadku wysokiego przepływu krwi przez płuca.

Może to być wynikiem nadmiernego nawodnienia organizmu, zwłaszcza w przypadku zwiększonej infuzji roztworów do żył. Serce nie jest wówczas w stanie pompować zwiększonej objętości krwi.

Ostre choroby serca, które mogą objawiać się obrzękiem płuc, obejmują zawał mięśnia sercowego. Wiąże się to z zablokowaniem naczynia krwionośnego, które dostarcza tlen i składniki odżywcze do mięśnia sercowego.

Blokada może być spowodowana miażdżycą, zakrzepicą lub zatorowością (zablokowanie przez skrzep krwi). Zawał mięśnia sercowego jest ostrą chorobą niedokrwienną serca. Zazwyczaj jedna z tętnic serca (wieńcowych) zostaje zablokowana.

Ogranicza to lub zatrzymuje dopływ krwi do mięśnia sercowego. Tkanka mięśnia sercowego umiera z powodu braku tlenu.

Nasza rada: Aby uzyskać więcej informacji, zapoznaj się z artykułem magazynu Pierwsza pomoc w zawale serca.

Obrzęk występuje również na przykład w kardiomiopatii przerostowej, która jest pierwotną chorobą mięśnia sercowego. Choroba ta polega na zmniejszonej zdolności do kurczenia się lub rozszerzania mięśnia sercowego i może przybierać różne formy, takie jak przerostowa, zamknięta lub rozszerzona.

Typowe objawy tej choroby obejmują

• pogrubienie lub rozciągnięcie mięśni serca
• niewystarczające pompowanie krwi do organizmu
• nadmierny dopływ krwi do krążenia płucnego
• nieregularne bicie serca
• duszność
• ból w klatce piersiowej

Przyczyny naczyniowe obejmują zablokowanie żył płucnych lub zatorowość płucną. W zatorowości płucnej dochodzi do zablokowania naczyń krwionośnych w krążeniu płucnym. Do 70-90% przypadków jest spowodowanych chorobą żył kończyn dolnych. Dokładniej, choroba ta jest określana jako zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych.

Jednym z objawów może być obrzęk kończyny. Podobnie jak w przypadku niewydolności serca, ale w tym przypadku występuje obrzęk obu kończyn. W przypadku zatorowości płucnej objawy zależą od stopnia zajęcia krążenia płucnego.

Objawy zatorowości płucnej zależą od stopnia zamknięcia krążenia płucnego, np:

• przyspieszony oddech
• skrócenie oddechu (duszność)
• ból w klatce piersiowej
• obrzęk płuc w niewydolności serca
• śmierć w przypadku ciężkiej zatorowości płucnej.

Problemy z układem oddechowym

Nawet przy kilku problemach w obrębie układu oddechowego może dojść do obrzęku płuc. Może się to zdarzyć na przykład przy długotrwałym zapaleniu oskrzeli. Zwłaszcza z towarzyszącymi powikłaniami.

Bardzo często problemy pojawiają się również, gdy przewlekłe zapalenie os krzeli prowadzi do przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Towarzyszy temu pogorszenie pracy serca, co skutkuje obrzękiem kończyn dolnych, ale także obrzękiem płuc.

Inną ostrą formą zajęcia płuc jest zespół ostrej niewydolności oddechowej, technicznie znany jako ARDS. Choroba ma charakter zapalny. Jest to rozproszone zajęcie pęcherzyków płucnych, w którym występuje obrzęk płuc z powodu zwiększonej przepuszczalności naczyń włosowatych.

Bardzo często choroba ta pojawia się w wyniku ciężkiego urazu, również w wyniku infekcji płuc, ale także w wyniku przedostania się wody do płuc, na przykład po utonięciu.

Niebezpieczne jest wdychanie toksycznych oparów lub wdychanie wymiocin lub innego ciała obcego. Ostre reakcje powodują zwiększoną przepuszczalność płynu. Te ostre stany są poważne i wymagają natychmiastowego leczenia. W przeciwnym razie śmierć jest również nieuchronna.

Inne przyczyny pojawienia się wody w płucach

Obrzęk występuje również w ciężkim wstrząsie anafilaktycznym, czyli rozległej reakcji alergicznej. Również w zatruciu niektórymi lekami lub w niewydolności nerek i wątroby. Innym przykładem jest ciężkie zatrucie alkoholem.

Może również rozwinąć się w przypadku urazu klatki piersiowej, odmy opłucnowej, wstrząsu pourazowego, ale także w zespole długotrwałego ucisku (rabdomioliza, znana również jako zespół zmiażdżenia).

Przeczytaj także: co oznacza słowo wstrząs w medycynie.

Inne złożone przyczyny obejmują rzucawkę, która jest w rzeczywistości późną postacią gestozy. Zagraża ona życiu zarówno płodu, jak i matki, i jest wskazaniem do wczesnego przerwania ciąży.

Szczególnym przykładem jest choroba wysokościowa. Choroba wysokościowa jest związana z brakiem tlenu na dużych wysokościach i ciśnieniem powietrza. Ostra choroba wysokościowa może wystąpić na wysokości nawet 2500-6000 metrów.

Występuje głównie u osób, które nie przestrzegają zasad wspinaczki i zbyt szybko się wspinają. Objawy choroby obejmują pojawienie się co najmniej jednego objawu wraz z bólem głowy.

Objawy ostrej choroby wysokościowej, ból głowy jest związany z:

• zmęczenie
• osłabienie
• apatia
• bezsenność
• przerwy bezdechowe podczas snu
• nudności
• brak apetytu
• szybki puls
• duszność
• obrzęk kończyn
• zmniejszona produkcja moczu, tj. zmniejszone oddawanie moczu w ciągu 24 godzin.

Objawy te pojawiają się od 6 do 48 godzin po osiągnięciu wysokości. To, na jakiej wysokości występują, jest kwestią indywidualną. Objawy mogą być łagodne, ale także intensywne. Powikłaniem choroby wysokościowej jest wysokościowy obrzęk mózgu i wysokościowy obrzęk płuc.

W przypadku wysokościowego obrzęku płuc objawy takie jak:

• duszność w spoczynku.
• szybkie tempo oddychania
• niebieskie przebarwienie skóry (sinica)
• suchy kaszel
• odkrztuszanie pienistego, różowego płynu, śluzu
• bulgotanie, chrypka podczas oddychania
• niemożność położenia się z powodu duszności
• ból w klatce piersiowej
• gorączka
• wymioty
• zmniejszone oddawanie moczu.

Leczenie choroby górskiej ma swoją kolejność. Wymagane jest natychmiastowe zejście lub transport, podanie tlenu, leków i zwiększenie ciśnienia.

Jak pomóc w przypadku obrzęku płuc?

Pierwsza pomoc polega na wezwaniu profesjonalnej pomocy, czyli pogotowia ratunkowego. Ważna jest współpraca z operatorem pogotowia.

Ważne jest zachowanie spokoju. Oznacza to całkowity spokój fizyczny, brak wysiłku i nie robienie ani jednego kroku. Ważne jest również uspokojenie psychiczne. Bardzo ważna jest pozycja. Musi być siedząca lub półsiedząca. Najlepiej, jeśli kończyny dolne są opuszczone z łóżka.

Ciasne ubrania, takie jak krawat, koszula czy pasek, powinny być poluzowane. Wentylacja powietrza w pomieszczeniu powinna zapewnić większy dopływ tlenu.